AIDS to „zespól nabytego upośledzenia odporności”. Pierwsze przypadki tej choroby rozpoznano w Stanach Zjednoczonych w 1981 roku. Choroba jest wynikiem zakażenia HIV. Jest to zespół objawów wielu chorób, wynikających z upośledzenia odporności. Okres bezobjawowy ma miejsce po 3-6 tygodniach od zarażenia. Rozwój AIDS poprzedza powiększenie węzłów chłonnych i objawy ogólne. Choroba ta ma bardzo zróżnicowany przebieg – częste są zakażenia (gruźlica, zapalenie płuc), rozwój nowotworów (mięśniak Kaposiego) i zespołów otępiennych. AIDS jest bezpośrednią przyczyną śmierci. Historia choroby Naukowcom przyszło się zmierzyć z przeciwnikiem wyjątkowo przebiegłym. Jest to choroba bardzo dobrze znana ze zdolności do kamuflażu – szacuje się że w ciągu roku powstaje 180 jego nowych odmian. HIV zbiera coraz obfitsze złoża. Według obliczeń co 10 sekund młody człowiek poniżej 25 roku zaraża się wirusem HIV. Jednakże to nie jest jeszcze takie straszne. Przyszłość będzie jeszcze gorsza. Prawdopodobnie przez najbliższe dziesięć lat na AIDS umrze więcej ludzi niż zginęło we wszystkich wojnach XX wieku. Naukowcy największe szansy pokładają w szczepionki. Prace nad nią trwają od kilkunastu lat, jednak wyniki tych prac nie są jeszcze zadawalające. Opracowanie takiej szczepionki było by przełomem w walce z AIDS lecz nie położy ona kres epidemii. Takie zniszczenie wirusa będzie tym trudniejsze, że dwie trzecie zakażonych na świecie to mieszkańcy Afryki Subsaharyjskiej. Państwa nie stać obecnie na podstawowe działanie profilaktyczne a co dopiero na drogą szczepionkę. Południowa Afryka po prostu okazała się rajem do rozwijania wirusa. Biedni, niewykształceni ludzie początkowo ignorowali niebezpieczeństwo. Wkrótce jednak wirus pokazał swoją siłę. Nie są to tylko jakieś pogłoski. Najtragiczniejszym tego dowodem jest bardzo gwałtowny spadek długości życia w Afryce – na początku lat 90. wynosiła ona 59 lat, natomiast w roku 2000 tylko 45! Jak można się zarazić – zachowanie ryzykowne ˇ przez stosunek seksualny z zakażoną osobą ˇ przez przetoczenia zakażonej krwi i jej pochodnych, niesterylne narzędzia medyczne i niemedyczne ˇ przez stosowanie tej samej igły i strzykawki co zakażona osoba ( jest to główna droga zakażenia narkomanów stosujących odurzające środki dożylne) ˇ przez przeszczep narządu od osoby zakażonej ˇ przez sztuczne zapłodnienie nasieniem pochodzącym od zakażonego mężczyzny ˇ przez wydzieliny i wydaliny (zwłaszcza gdy zawierają krew) ˇ w wyniku przeniesienia wirusa z matki na płód (najczęściej okołoporodowo, dotyczy to 12-42% noworodków matek zakażonych HIV) ˇ możliwe jest także zakażenie dziecka karmionego mlekiem zainfekowanej matki Jak nie można się zarazić – bezpieczne zachowania ˇ używając tej samej deski sedesowej ˇ podczas kąpieli w basenie ˇ korzystając ze wspólnych naczyń ˇ korzystając z listów czy książek osoby zakażonej. Jeśli w ogóle jakieś wirusy są na papierze, to jest ich zdecydowanie za mało, by były groźne ˇ na polizanym przez HIV-pozytywną osobę znaczku pocztowym także nie ma wystarczającej liczby aktywnych wirusów ˇ nie dowiedziono, by owady były zdolne do przenoszenia wraz z krwią tego wirusa. Nie powinno się jednak używać tych samych maszynek do golenia. Jak działa wirus? HIV uderza w samo centrum obrony organizmu. Atakuje on komórki odpornościowe – limfocyty T a w szczególności ich podgrupy – limfocyty T pomocnicze. Zaatakowane w ten sposób komórki giną, i w organizmie jest coraz więcej obcych. Tak gwałtowny spadek liczby limfocytów T pomocniczych sprawia, że organizm słabnie i w ten sposób stając się łatwym obiektem ataku dla innych wirusów. Mnożą się infekcje – które są niekontrolowane i szybko rozwijają się w tak „sprzyjających warunkach”. Niestety wirus ma jeszcze jedną niebezpieczną właściwość. Potrafi on przetrwać „uśpiony” i zaatakować znowu. Nawet jeśli intensywna terapia lekami zahamuje mnożenie HIV to jego materiał genetyczny jest bardzo dobrze schowany i poczeka aby znowu wejść do akcji. Czy wszyscy wierzą w AIDS? Jest to bardzo dziwne ale są na świecie ludzie, którzy nie wierzą w AIDS. Do takich osób możemy zaliczyć wirusologa Petera Duesburga. Jego zdaniem wirus ten wywołany jest przez lek – azotyn amylu. Również prezydent RPA Thabo Mbeki ( w jego kraju jest 4 miliony zakażonych), który za wszystko obwinia głód i wyniszczenie gruźlicą i malarią. Tego samego zdania są władze Indii, gdzie około 4% społeczeństwa jest zarażone HIV. O AIDS nie słyszało 80% Hindusów żyjących na wsi. Czy łatwo zarazić się HIV? Jednak nie tak łatwo jest się zarazić wirusem mimo jego przebiegłości. HIV ginie już w 56 şC i do krwi musi wniknąć odpowiednio duża liczba wirusów. Pojedyncze wirusy HIV nie są w stanie wywołać AIDS. osoby kichającej. Lekarze, którzy pracują na oddziałach dla chorych na AIDS noszą zwykle maseczki osłaniające usta i nos. Robią tak nie dlatego aby uchronić siebie ale po to aby narażać pacjentów, których układ obronny jest i tak bardzo osłabiony. Kto choruje częściej, kobiety czy mężczyźni? Ryzyko infekcji za pośrednictwem krwi dla obu płci jest jednakowe. Przy stosunkach heteroseksualnych kobieta jest jednak bardziej narażona niż mężczyzna, ponieważ nasienie zawiera znacznie więcej wirusów niż wydzieliny pochwy. Jakie jest ryzyko w czasie operacji? Zakażenie wirusem podczas operacji jest możliwe lecz można w znacznym stopniu je ograniczyć. Teoretycznie transfuzje krwi i zabiegi chirurgicznie niosą ze sobą możliwość zakażenia HIV. Z tej teoretyczności zdaje sobie personel medyczny. Krew dla dawców bada się na obecność przeciwciał bądź wirusa. Jest ona przechowywana i czeka w kolejce co najmniej sześć tygodnia ( tyle mija od zakażenie do wytworzenia przeciwciał). Jeżeli chodzi o narzędzia są one sterylizowane, a wszystkie strzykawki i igły niszczone po każdym zabiegu. Mimo tych wszystkich zabezpieczeń wypadki w szpitalach zdarzają się. Zagrożeniem nie jest lekarz HIV-pozytywny. Czy są skuteczne lekarstwa na AIDS? Naukowcy nie opracowali stuprocentowo skutecznego leku przeciwko AIDS, ale te które obecnie są stosowane mogą przedłużyć życie choremu. Dowodem tego może być to, że na początku lat 80. chorzy na AIDS umierali po kilku miesiącach, natomiast teraz dzięki terapii lekami mogą przeżyć i kilkanaście lat. Najpowszechniej dziś stosowaną jest wielolekowa terapia HAART. Polega ona na tym, że pacjenci przyjmują naraz kilka leków, których celem jest regeneracja układu odpornościowego (notuje się wzrost liczby limfocytów T). Wzmocnienie układu odpornościowego pozwala chorym skutecznie walczyć z licznymi infekcjami towarzyszącymi AIDS. Terapia ta jest stale modyfikowana. Obecnie stosuje się ją w cyklu przerwanym – np. tydzień przyjmowania leków, tydzień przerwy. Wielu naukowców na całym świecie liczy, że uda się ją udoskonalić, by skierować najsilniejsze uderzenie przeciw głównemu sprawcy choroby i unicestwić go. Niestety na razie dzięki lekom tylko udało się znacznie przedłużyć życie pacjentów. Jednak bez odpowiedzi zostaje dotąd pytanie: jak je ocalić? Kiedy pojawi się szczepionka? Ogromna nadziej i wielka nie wiadoma. Od wielu lat prowadzone są intensywne prace nad tym cudem, który przyniósł by wiele nadziei wielu ludziom na świecie. Pod koniec 2002 roku naukowcy zapowiadają przedstawić wyniki badań na szczepionkę, prowadzoną od kilku lat w Tajlandii. Niektórzy uczeni prognozują, że szczepionka pojawi się nie wcześniej niż za 10 lat . Badania wciąż trwają. Ważnym tropem na drodze do skonstruowania szczepionki może być niedawne odkrycie substancji, która prawdopodobnie powstrzymuje rozwój AIDS. Czy można mieć wrodzoną odporność na HIV? Tak. Aby wirus mógł zaatakować komórkę, musi ona mieć na swojej powierzchni pewne białka, które HIV identyfikuje i do których się przyczepia. Badania wykazały, że u niektórych osób w genach odpowiadających za produkcję tych białek występują takie mutacje, że komórki są zupełnie ich pozbawione lub występują one pod zmienioną postacią. Z tego też powodu wirus HIV nie może ani ich rozpoznać, ani się do nich przyczepić i szybko zostaje wyeliminowany z organizmu. Czarny bilans ˇ od początku epidemii na świecie zmarło 22 miliony osób ˇ ponad 36 milionów ludzi żyje z wirusem HIV ˇ każdego dnia na świecie 1800 dzieci zostaje zarażonych wirusem HIV ˇ ludzie o czarnym kolorze skóry stanowią 76% wszystkich przypadków AIDS ˇ najczęstszą przyczyną śmierci kobiet w wieku 25-44lat w Afryce i Ameryce jest AIDS ˇ 32% wszystkich nowych zakażeń jest spowodowanych przez zarażone kobiety w ciąży, które przekazują wirusa swym dzieciom POLSKA ˇ 7038 zakażonych HIV ˇ 1004 chorych na AIDS ˇ w 2000 roku – 633 nowe zakażenia