Aby dokładnie opisać genezę i rozwój systemu feudalnego, należałoby najpierw podać definicję samego pojęcia feudalizmu. Zatem jego mianem określa się ustrój społeczno-prawny panujący w Europie Zachodniej w X-XIV wieku, który opierał się na więziach lennych i wzajemnych zależnościach między seniorami a wasalami. Co ciekawe, pojęcie to powstało dopiero w XVII wieku, a kojarzyło się głównie z nierównościami społecznymi i zacofaniem. Za czynniki inicjujący powstawanie nowych więzi społecznych można uznać rozkład państwa Karolingów. Wobec upadku władzy królewskiej i najazdów normańskich większość chłopów weszło w silniejszym lub słabszym stopniu w zależność od możnych, oddając się w ich „opiekę”. Zerwana została bezpośrednia więź między poddanymi a władcą, co często doprowadzało do wojen domowych i konfliktów zbrojnych. Zaczęły tworzyć się zależności, a zachodnia Europa pokryła się siecią mniejszych lub większych włości feudalnych, które obejmowały zarówno ziemie należące do pana, jak i grunty poddanych. Chłopi, choć różnili się posiadanymi prawami i obowiązkami, utworzyli dość jednolitą warstwę, składającą się zarówno z dawna niewolnych, jak i wolnych, którzy przez komendację weszli w stosunek zależności osobistej lub gruntowej. Przyczyniło się to do pogorszenia ich sytuacji, zwłaszcza we Francji, gdzie nie posiadali żadnych praw do dziedziczenia ziemi. Zależność między panem a chłopem w stosunkach lennych mogła mieć różny charakter. Zawsze pan feudalny posiadał prawo własności do ziemi uprawianej przez swojego poddanego. Niekiedy pan miał również władzę nad jego osobą – można zatem powiedzieć, że w pewnym stopniu sprawował nad nim władzę publiczną. Miał jednak obowiązek opieki nad nim oraz obrony. Tymczasem chłop na podstawie zawieranej umowy zobowiązywał się do płacenia renty feudalnej, wyrażanej w różnych postaciach. Jedną z nich była pańszczyzna, tj. darmowa praca na ziemi pana, odbywana od jednego do kilku razy w tygodniu. Jej odrabianie wiązało się ze zmniejszeniem nakładów pracy na własnej ziemi, co znacznie utrudniało sytuację ówczesnych chłopów. Inną formą renty były daniny - w naturze oraz w pieniądzu. W miarę rozwoju gospodarki renty pieniężne zaczęły zastępować pańszczyznę, jednak ich ilość ciągle wzrastała – tak na przykład obowiązywały opłaty za małżeństwo lub śmierć poddanego, a także za odziedziczenie spadku będącego lennem. Trudności obciążające chłopów sięgały jednak znacznie dalej. Oprócz zobowiązań wynikających z zależności feudalnych, musieli oni płacić dziesięcinę, czyli dziesiątą część swoich dochodów, na potrzeby Kościoła. Istniały również powinności na rzecz państwa, którego rola jednak znacznie zmalała. Mimo trudnej sytuacji, to właśnie chłopi stanowili podstawę w hierarchii społeczeństwa feudalnego, gdyż stanowili główne źródło dochodów dla wyższych warstw, umożliwiając tym samym funkcjonowanie ówczesnej cywilizacji. Genezę stosunków feudalnych można dostrzec również w innym zjawisku. Czasy średniowiecza obfitowały w wojny, szczególnie w dobie konfliktów między Karolingami oraz najazdów normańskich, w których brało udział wielu rycerzy. W zamian za oddanie i wierną służbę król, jako suzeren, czyli najwyższy senior, nadawał im w używanie ziemię jako formę wynagrodzenia. Wraz z nią często przekazywał również najwyższe urzędy, a także immunitety, obdarowany zobowiązywał się zaś do pomocy materialnej i służby wojskowej. W ten sposób ambitni możnowładcy tworzyli państwa w państwie, budując kolejne szczeble piramidy społecznej, połączone różnymi zależnościami – seniorzy przekazywali ziemię w używanie wasalom, którzy z kolei najmowali chłopów w zamian za opiekę nad nimi. Do obowiązków seniora należało udzielanie pomocy i protekcji, wasal zaś zobowiązywał się wierności i pomocy zbrojnej. Różnica między zależnością wasala od seniora a zależnością chłopa od pana feudalnego polegała głównie na rodzaju powinności, spoczywających na wasalu-rycerzu (przede wszystkim służba wojskowa) i na chłopie (pańszczyzna, czynsz). Ceremonie nadawania lenna były bardzo uroczyste i posiadały głęboką symbolikę. Obdarowany powtarzał słowa przysięgi wierności i posłuszeństwa. Senior kładł dłonie na jego głowę, co oznaczało opiekę i pomoc. Ważnym elementem był pocałunek w usta, symbolizujący pokój pomiędzy obiema stronami. Stosunki feudalne przybierały różną postać. Najbardziej charakterystyczne, które stały się zarazem wzorem dla pozostałych państw zachodniej Europy, były stosunki panujące we Francji oraz w Anglii. Feudalizm francuski nabrał znaczenia wraz ze zmniejszeniem władzy Karolingów. Wzrosła wówczas potęga największych lenników króla, który stał się zależny od ich poparcia. We Francji wasala nie łączyły żadne stosunki z seniorem własnego seniora. Zasada „wasal mego wasala nie jest moim wasalem” zamykała właściwie królowi możliwość odwołania się do niższego rycerstwa przeciw nieposłusznym możnowładcom. Feudalizm przybrał tam klasyczny kształt, doprowadzając to państwo w X w. do całkowitego prawie rozkładu. W Anglii natomiast porządek feudalny zapanował po opanowaniu jej terenów przez Wilhelma Zdobywcę. Skonfiskowane ziemie przydzielił on przybyłym z Normandii rycerzom, czyniąc ich seniorami dla pozostałych warstw społecznych. W przeciwieństwie do Francji wprowadzono tam jednak przysięgę wierności dla króla od wszystkich wolnych poddanych, a więc również wasali drugiego stopnia. Państwo podzielone zostało na hrabstwa, posiadało uporządkowaną hierarchę i stało się jednym z najsilniejszych ówczesnych organizmów państwowych. Podsumowując, można stwierdzić, że feudalizm - jako układ wzajemnych zależności w państwie średniowiecznym, spowodował powstanie różnic w społeczeństwie. Nie tylko pogorszył sytuację chłopów, lecz wywyższył najbogatsze warstwy. W jego wyniku nastąpiła pełna krystalizacja ustroju społeczno-gospodarczego wsi zachodnioeuropejskiej, opartego na własności ziemi.