Motywy literackie

Motywy literackie - motyw wartości, idei



„Pytasz,co w moim życiu z wszystkich rzeczą główną”(Jan Lechoń) Pytanie takie stawiało już wielu i wielu próbowało na nie odpowiedzieć.Każdego z nas intryguje przecież problem wartości moralnych,gdyć nie jest to temat zastrzeżony jedynie dla filozofów.Bez wątpienia jednak,to właśnie filozofowie trapieni byli od wieków dylematami:skąd się wzięły dobro i zło,co to jest moralność,jak znaleźć uniwersalną istotę egzystencji?Młodemu czł.,właściwie rozpoczynającemu dopiero swą poważną,dorosłą edukację,często trudno jest odpowiedzieć na tak dojrzałe,głębokie pytania.Słuszne jest więc korzystanie z dorobku mądrzejszych i bardziej doświadczonych,by zdefiniować sens swego życia i kreować siebie jako godnego miana czł.Dlatego w swej pracy,przedstawiając najważniejsze dla mnie wartości,odwołam się zarówno do dorobku filozoficznego,jak i przede wszystkim literackiego minionych epok.Bez wątpienia najbliższą dla mnie jako młodego Europejczyka wartością jest etyka chrześcijańska.Składa się ona z wielu doktryn,których jednak podstawą jest twierdzenie,że Bóg ustanowił reguły moralnego zachowania,określił co dobre,a co złe.Ale nie tylko On pokazuje jak godnie żyć.Na uwagę w rozważaniach etycznych zasługuje niewątpliwie historia biblijnego Hioba.Podziwiam tego bohatera za cierpliwość,stoickie znoszenie cierpienia i wiarę,tak silną,że nawet ból i strata najważniejszych rzeczy w życiu Hioba,nie są w stanie jej załamać.Gustaw Herling-Grudziński „rozpisał”elementy tej smutnej,biblijnej biografii na bohaterów swego opowiadania „Wieża”.Trąd przypadł w udziale mieszkańcom wieży,strata najbliższej rodziny-sycylijskiemu nauczycielowi.Sprawa Hioba wprowadza do rozważan o etyce istotne pytanie:czy nieszczęścia są karą za grzechy,za popełnione zło?Nie potrafię odpowiedzieć na to pytanie,lecz wiem,że Hiob i bohaterowie Wieży pokazali mi jak być cierpliwym,wytrwałym i niezłomnym wobec spotykających nas nieszczęść.Podobną niezłomnością w swym życiu kieruje się Antygona,tytułowa bohaterka dramatu Sofoklesa.Jej wybór to poświęcenie dla idei,w którą wierzyła.To literacki wzór siostry i córki,to także uosobienie konsekwencji i odwagi.Postawa Antygony potwierdza słowa Josepha Conrada:”...istotą kobiety jest miłość.Ona jedna tylko podnosi ją do uczuć szlachetnych,do wielkości w poświęceniu”.Tym bardziej cenię postawę Antygony,iż jej miłość to miłość braterska,która niezbyt często eksponowana jest w literaturze.Jeszcze jedna kwestia zaintrygowała mnie w tym dramacie i kreacji bohaterki.Antygona dokonała wyboru,nie oznacza to jednak,że nie można określić jej mianem obywatelki.Wydaje mi się,że równie mocno jak brata kochała ojczyznę.Sytuacja jednak zmusiła ją do odrzucenia jednego z tych uczuć.Patriotyzm nie jest wartością zbyt popularną wśród młodych ludzi.Myślę,że wynika to przede wszystkim z sytuacji politycznej,w której przyszło nam żyć.Nasz kraj jest krajem niepodległym,nie wplątanym w żaden konflikt zbrojny.Dądzę,że jest to czynnik,który sprawia,że patriotyzm jest traktowany jak slogan”puste słowo”.Jednak przeszłość Polski pokazuje,iż młodzi ludzie potrafią walczyć o swoją ojczyznę.Wśród bohaterów literackich cenię postawy reprezentowane przez Konrada Wallenroda,Andrzeja Kmicica czy pokolenie Kolumbów.Najbardziej intrygującą dla mnie postacią jest Andrzej Kmicic.Bohater ten wzorowany na typie Mickiewiczowskim zachwyca zmiennością,tajemniczością i mistrzowsko skonstruowaną ewolucją.Oddanie i zawziętość z jaką walczy o honor i miłość Oleńki wzrusza nie tylko zagorzałych zwolenników prozy historycznej Sienkiewicza.Nawet Witold Gombrowicz,wielki szyderca tak ocenił tę kreację:”Sienkiewicz Kmicica uczynił łatwiejszym,przystępniejszym i wdzięczniejszym.Może więc właśnie dlatego tak cenię wartości reprezentowane przez Kmicica”.Bohater Potopu motywowany jest do moralnego,etycznego postępowania uczuciem,którym obdarzył Oleńkę.Miłość to magiczna siła,która sprawia,że stajemy się łagodniejsi,radośniejsi,lepsi.Jest to wartość,którą bez zastanowienia określiłabym mianem najważniejszej.Wzór takiego uczucia odnalazłam w tragedii Williama Szekspira pt Romeo i Julia ,która prawi właśnie o czystej,pięknej miłości,zniszczonej jednak przez Wendettę zwaśnionych rodów.Tragiczne dzieje tytułowych bohaterów stały się własnością całej ludzkości,przestrogą przed nienawiścią.Tak się bowiem stało,że to nienawiść zniszczyła wspaniałe uczucie wzajemnie kochających się ludzi.Słusznie więc mówił Ketling w Panu Wołodyjowskim:”Kochanie to niedola ciężka bo przez nie człek wolny niewolnikiem się staje(...)kochanie to kalectwo,bo człek jak ślepy,świata za swoim kochaniem nie widzi(...)A jednak,jeśli miłować ciężko,to nie miłować ciężej jeszcze,no kogóż bez kochania nasyci rozkosz,sława,bogactwa,wonności lub klejnoty?(...)A przecież każdy chętnie bu oddał życie za kochanie,tedy kochanie więcej jest warte od życia...”.Chciałabym jeszcze wspomnieć o poświęceniu na rzecz innych,humanitaryźmie.W dzisiejszych czasach ważne jest byśmy nie zapominali o innych,byśmy nie stali się egoistami nieczułymi na krzywdę i cierpienie innych.Pasjonującą kreację altruisty stworzył Albert Camus w Dżumie.Doktor Rieux,bo o nim mowa,poświęca się ratowaniu ludzi odsuwając na dalszy plan sprawy własne.Dżuma jest symbolem zł,które wciąż się odradza i któremu czł.powinien stawiać opór.Uważam,że powieść Camusa propaguje solidarność i konieczność buntu przeciw złu świata.Jestem pewna,że taka postawa kontynuowana współcześnie przez takie osobowości jak Jurek Owsiak jest godna podziwu i uznania.Podsumowując moje rozważania na temat ważnych dla mnie wartości,które odnalazłam w literaturze minionych epok,chciałabym zauważyć,że wszyscy żyjemy w społeczności i zobowiązani jesteśmy do przestrzegania praw.Musimy zauważyć jak ważna jest etyka,nasza współczesna moralność.Przecież to ona jest podstawą do ustalenia kodeksów prawnych,przyjęcia pewnych postaw w życiu.To ona jest patronką tolerancji,demokracji czy humanitaryzmu.Musimy więc zmierzyć się z zagadnieniami współczesnego świata,które wcale nie zostały rozstrzygnięte,które młodzi ludzie z pewnością powinni przemyśleć,ale nie tylko przed maturą,ale po prostu przed dorosłością.