Stawianie uczucia ponad rozum jako najbardziej zbliżające człowieka do poznania tajemnic życia; - wiara w możliwość kontaktu ze światem pozazmysłowym; wprowadzenie do literatury wątków baśniowych, fantastycznych, legend, podań; - tajemniczość; - wprowadzenie wątków i motywów historycznych, szczególnie średniowiecznych; - zainteresowanie tematyką wschodu, tzw. orientalizm; - odrzucenie zasad i reguł poetyki klasycznej, krępujących rozwój jednostki; dążenie do indywidualizmu. „Sonety Krymskie” (18 wierszy, 1826r.) - geneza powstania: a) Fascynacja romantyków egzotyką Wschodu, b) Fascynacja przyrodą potężną i groźną c) Podróż Mickiewicza na Krym w czasie zesłania w Rosji „Stepy Akermańskie” A. Mickiewicz s.67 1. Podmiot liryczny: a) Podróżny zwiedzający Krym, zagubiony przed nocą w stepie, zafascynowany przyrodą, widzący ją oczyma wyobraźni (metafora: step = suchy ocean) b) Polak, wygnaniec tęskniący za Litwą („tak ucho natężam ciekawie, że słyszałbym głoś z Litwy”), samotny, zrozpaczony niemożnością powrotu do ojczyzny („nikt nie woła”), postaćc) bogata psychicznie. d) Utożsamiany z autorem, czyli Mickiewiczem- autobiografizm 2. Liryka opisowa: realny obraz okolic Akermanu ukazany, uzupełniany dzięki leksyce orientalnej (step, łąki szumiące, ostrowy burzanu, kurhan)- koloryt lokalny wschodni 3. Środki stylistyczne: a) Obrazowanie dzięki bogatej metaforyce, rezultat prymatu wyobraźni nad rozumem (I zwrotka jako przykład metafory romantycznej) b) Oksymorony- „suchy ocean”, „kwiatów powodzi” c) Hiperbole- „słyszę, kędy się motyl kołysa na trawie” d) Składnia- Zdania pytające i wykrzyknikowe świadczące o emocjonalności e) Epitety- ich bogactwo, charakteryzują one widzialny świat f) Kontrast: *wrażeń wzrokowych (I i II zw.) i słuchowych (III i IV zw.), *nastrojów radosnych (I i II zw.) i smutnych (III i IV zw.), *opisu przyrody (I i II zw.) i przeżyć oraz stanów psychicznych człowieka ( III i IV zw.). 4. Cechy gatunkowe sonetu romantycznego: a) Budowa: 14 wersów, 4 zwrotki - 2 czterowersowe, 2 trzywersowe, stały układ rymów b) Synkretyzm: splatanie liryki (opisy przyrody) z liryka (przeżycia i refleksje człowieka) c) Wprowadzenie elementów dramatu np. dialog między bohaterami d) Rozluźnianie rygorów formalnych „Burza” A. Mickiewicz s.75 1. Podmiot liryczny: Podróżujący po Krymie, samotny i wyobcowany wśród innych ludzi, pełen wątpienia w sens modlitwy. 2. Liryka opisowa: opis morza w trakcie burzy (groźna i potężna natura) i opis alki z nią, zachowanie się ludzi w obliczu śmierci - obraz realny i autentyczny oraz autobiograficzny (przeżycie burzy na morzu przez Mickiewicza) 3. Środki stylistyczne: a) Odrealnienie dzięki romantycznej metaforze świadczącej o bogatej wyobraźnie (fale = góry) b) Personifikacja- śmierćc) jako żołnierz d) Instrumentacja głoskowa- (głoski r, sz, cz, z) w celu oddania zjawiska burzy (efekty słuchowe) e) Kontrast: *między zachowaniem podróżnego a innych ludzi *miedzy obrazem dynamicznym przyrody a spokojem i milczeniem bohatera f) Składnia- nagromadzenie czasowników w celu dynamizacji obrazu. „Bakczysaraj” A. Mickiewicz 1. Podmiot liryczny: Pielgrzym zwiedzający samotnie pałac chanów w Bakczysaraju i snujący refleksje na temat przemijalność cywilizacji, potęgi, sławy i miłości człowieka, wychwalający potęgę natury. 2. Liryka opisowa: realistyczny obraz zrujnowanego pałacu, autentyzm i autobiografizm 3. Środki stylistyczne: a) Metafory- miłości schronienie = harem b) Personifikacja- fontanna woła c) Kontrast: *między opisem a refleksją *miedzy marzeniem o wielkości a ruiną „Czatyrdah” A. Mickiewicz 1. Podmiot liryczny: Mirza = człowiek Wschodu, zafascynowany potęgą przyrody, traktujący ją jako pomost między światem, człowiekiem, a Bogiem, postawa pokory, czci i modlitwy 2. Adresat: Góra Czatyrdah 3. Liryka opisowa: koloryt lokalny wschodni (leksyka), metaforyka Wschodu, emocjonalność wypowiedzi. „Król olch” J.W. Goethe s.38 1. Nastrój: trzymający w napięciu, groźny, tajemniczy, strach, 2. Noc: ciemno, ponuro, zimno, strasznie, księżyc, złe duchy, wizje, wyobraźnia, tajemniczość, cisza, odbiór zmysłami, słuch, wzrok, SEN lub JAWA 3.Analiza: podział na role, synkretyzm) *narrator ŕ jako obserwator zdarzenia, opisujacy, przedstawiający sytuacje, naiwny romantyk *król olch ŕ postać fantastyczna, wzywa dziecko do innego świata *dziecko ŕ widzi, słyszy rozmawia z postacią fantastyczną, irracjonalizm *ojciec ŕ wszystkie niezwykłe zjawiska tłumaczy snami, typowy racjonalista *motyw ŚMIERCI NA ŁONIE NATURY *OBRAZY: * H. Vernet „Ballada o Lenorze” * C. D. Friedrich „Dwaj mężczyźni obserwujący księżyc” „Faust” J. W Goethe s.16 1. Podmiot liryczny: Nauczyciel, mądry, wyedukowany (studiował filozofie, teologie, prawo), inteligentny posiada tytuły (dr, mgr), ma poczucie tego, że jest mądry, pyszni się, ma wysokie mniemanie o sobie, gardzi uczniami, indywidualista, jednostka wybitna, bohater romantyczny, sceptyczny wobec rozumu („umiem tyle a jednak nic”), prometeizm (chce coś zrobić dla innych), szuka odpowiedzi na pytanie o transcendencję, zainteresowanie okultyzmem, magia, chce być wolny (motyw skrzydeł i lotu ptaka), tęskni do natury i wolności (motyw Arkadii), ucieka od tego co mu nie odpowiada (topos wędrówki), bez molarnych skrupułów (nie uznaje Boga, uznaje szatana) 2. Związek z epoką: a) Emocjonalnośćb) - wykrzykniki, apostrofy c) Rytmicznośćd) e) Toposy: Arkadii, wędrówki, skrzydeł f) Sceptycyzm g) Krytycyzm h) Realizm wraz z fantastycznością 3. Bohater romantyczny: a) Indywidualista (pogarda dla tłumu) b) Postaćc) wybitna (poświęca się dla innych, prometeizm) d) Jednostka wolna e) Zjednoczenie z naturą f) Ucieczka od dotychczasowego świata do szerokiego świata 4. Mit człowieka FAUSTYCZNEGO: a) Chce zdobyćb) władze nad przyroda i ludźmi c) Zrobi to za wszelką cenę d) Chce żyće) pełnia życia, zachowa wieczną młodośćf) g) Zdecydowany na paktowanie ze złem dla osiągnięcia celu h) Czekają go wątpliwości i ostatecznie klęska i) Buntownik, zdobywca porównywany do Prometeusza „Oda do radości” F. Schiller s.18 1. Podmiot liryczny: Zbiorowy (ludzie, których łączą wartości miłości, radości, przyjaźni - wolnomularstwo), jednostkowy (ktoś, kto stoi na czele jakiejś grupy kieruje nią, przywódca), wyedukowany, zna mitologię 2. Adresat: Inni ludzie, którzy nie są jeszcze w tej wspólnocie, bracia, brat - pojedynczy inny człowiek, a także radość- potężna, boska, święta, miłość na miarę Boska („mieszka pod namiotem z gwiazd”) 3. Gatunek ODA: a) Związek z muzyka - Betoven d) Tekst rytmiczny, melicznośće) f) 8 zgłoskowiec g) Rymy męskie (jednosylabowe) h) Tekst kunsztowny, wzniosły i) Paralelizmy j) Podział na zwrotki, *OBRAZY: * E. Delacroix „Wolność prowadząca lud na barykady” „Oda do młodości” A. Mickiewicz s.24 1. Podmiot liryczny: Człowiek młody, buntuje się przeciw dotychczasowemu światu, stoi na czele grupy, którą chce kierować, na czele młodzieży 2. Adresat: Inni ludzie, młodzi, Mickiewicz napisał ją dla przyjaciół (kontekst biograficzny) 3. Świat młodych: wspaniały, cudowny, lepszy („młodości! Tobie nektar żywota, natenczas słodki gdy z innymi dzielę”), chęć do współdziałania, maja fantazje, są spontaniczni, porywczy, młodość może wszystko („Tam sięgaj , gdzie wzrok nie sięga; łam czego rozum nie złamie”, nowy świat buduje młodość i przyjaźń, jest on wolny, piękny 4. Świat starych: świat = trup, brzydki, gnuśny, bez miłości, brak ambicji i fantazji, bierny („obszar gnuśności zalany odmętem”) 5. Bohater romantyczny: a) Bunt przeciw starości, rzeczywistości b) Wolałby umrzećc) młodo d) Cechuje go irracjonalizm e) Spontanicznośćf) g) Młodzieńczy szał „Romantyczność” A. Mickiewicz s.27 1. Część I: opis zachowania dziewczyny ŕ Karusia, typowy bohater romantyczny, widzi ducha swojego zmarłego ukochanego (spirytualizm i irracjonalizm), jest samotna, nie rozumiana, żyje we własnym świecie swojej wyobraźni 2. Część II: opinia na temat zachowania dziewczyny, wyrażana przez: *autora ŕ narrator utożsamiany z autorem, romantyk, protestuje przeciw racjonalizmowi, docenia uczucie i intuicję *tłum ŕ wierzy w pojawienie się ducha, ludowość, tradycja *starca ŕ ośmiesza dziewczynę, empiryzm, racjonalizm, nie wierzy w pojawienie się ducha, wierzy tylko w to co dostrzega, lekceważy tradycje i wierzenia ludowe KONTEKST :Polemika ta jest nawiązana do słynnej dyskusji rozgrywającej się w latach 1918-1919 między zwolennikami romantyzmu (Kazimierz Brodziński), a jego przeciwnikami (Jan Śniadecki). 3. Cechy BALLADY: a) ludowośćb) (ludowe pochodzenie), wierzenia (spirytyzm), forma (język, geneza) c) synkretyzm (liryka- wiersz, epika- narracja, fabuła, dramat- podział na role, tragizm) d) emocjonalnośće) tekstu (wykrzyknienia, apostrofy, zdania pytające, zdrobnienia, zdania niedokończone) *OBRAZY: *J. E. Millais „Ofelia” „Lilie” A. Mickiewicz s.40 Utwór mówi nam o kobiecie, która zabiła swojego męża. Gdy mąż wrócił z wojny jego żona bała się, że zostanie ukarana za niewierność, więc zaciągnęła go do lasu i zabiła. Zwłoki męża zakopała w lesie, a na jego grobie posadziła Lilie. Po tym wydarzeniu żona udała się do pustelnika po pomoc. Ten nakazał jej zapomnieć o wszystkim i żyć spokojnie. Jednak nie może ona o nim zapomnieć, wciąż w nocy wydaje jej się, że spotyka swego męża. Po roku od tego zdarzenia z wojny wracają bracia męża, pocieszają oni kobietę nie wiedząc o jej czynie. Wszyscy myślą, że mąż niedługo powróci. Mąż oczywiście nie wraca, a bracia zakochują się w żonie. Ta natomiast nie wiedząc co czynić idzie do pustelnika. Pustelnik każe jej poślubić tego, który zrobi najpiękniejszy wianek. Obaj braci robią identyczne wianki z lilii i gdy żona wybiera jeden rozpoczyna się sprzeczka o to, który do kogo należy. Wówczas w kościele zjawia się w zbroi duch zamordowanego i twierdzi, że wianek należy do niego gdyż upleciony jest z lilii z jego grobu. Na końcu utworu cały kościół zapada się pod ziemię, a na jego miejsce wyrastają lilie. Twórcy romantyczni w swoich utworach przekazywali wiedzę o psychice i przeżyciach człowieka. Ich bohaterowie są ludźmi przeżywającymi głębokie emocje, rozpacz, miłość i radość. Przykładem pogłębiania analizy psychologicznej jest opis zachowań bohaterki ballady „Lilie”. Zabija ona swego męża w obawia przed jego zemstą za niewierność. Morderstwo jest dla niej psychicznym szokiem, jest przerażona swoim czynem, nie umie ukryć swego zdenerwowania. Strach ciągle w niej narasta, obawia się wydania tajemnicy, nie może stłumić wyrzutów sumienia. Odgłosy starego zamczyska, szum lasu, głosy nocnego ptactwa tłumaczy jako pojawienie się ducha męża. Jest tak sparaliżowana strachem iż odrzuca propozycje pustelnika żeby wskrzesić zmarłego. W balladzie tej został ukazany problem ludowej sprawiedliwości. Wyraża go pustelnik następującymi słowami : „ Nie masz zbrodni bez kary”. Wiejski lud głęboko wierzył, że idea sprawiedliwości realizuje się już na ziemi. Za wyrządzone zło los karze płacić już za życia. Zakończenie ballady jest właściwie ilustracją tych przekonań. Tuż przed ślubem zbrodniarki zjawia się widmo męża i zabiera zbrodniarkę wraz z osobami znajdującym się w kościele w otchłań ziemską, która otwiera się nagle wokół kościoła. Taki pojmowanie rzeczywistości wynikał z jej funkcji dydaktycznej - „ człowiek winien unikać zbrodni bowiem kara jaka zostanie mu wymierzona będzie karą okrutną. Przyroda w tej balladzie przybiera aktywną rolę. Jest nie tylko tłem wyrażeń ale i aktywnie oddziałuje na bohatera. TYPY BOHATERÓW ROMANTYCZNYCH 1. bohater bajroniczny - uosabia romantyczne konflikty moralne i namiętności; twórca: Jerzy Gordon Byron typ ten widoczny jest w "Giaurze" - główny bohater mści się na mordercy kobiety, którą kochał i później dręczą go wyrzuty sumienia, chroni się on przed znienawidzonym światem do klasztoru; bohater typu bajronicznego to człowiek o nieprzeciętnej indywidualności, skłócony ze światem i ze społeczeństwem, w którym przyszło mu żyć, przeżywający nieszczęśliwą miłość, prowadzącą do tragicznych skutków; Bohater bajroniczny, wykształtował się w powieści George Byrona pt. „Giaur”. Giaur jest typowym bohaterem romantycznym. Tytułowy bohater pozostaje w powieści anonimowy i tajemniczy. Autor nie ujawnia imienia Giaura, ani jego pochodzenia. Konając, Giaur wyjawia prawdę o swoim związku z Leilą, nieszczęśliwej miłości i zbrodni. Żąda, aby pochować go w bezimiennym grobie. Chce zachować w absolutnej tajemnicy historię swojego życia. Giaur jest samotny i uwikłany w namiętne, lecz niezadowolone uczucie. Przeżył romantyczną, tragiczną miłość. Bezduszne zasady, przepisy przeszkodziły szczęściu kochanków. W miłości do Leili Giaur odnalazł sens swojego życia. Paradoksalnie miłość i wzajemność Leili stały się powodem szaleńczej rozpaczy Giaura, który w końcu spowodował jej śmierć. Leila, jako jedna z żon Hassana, musiała zostać zamordowana przez męża zgodnie z prawem Koranu, gdy tylko ten odkrył jej romans. Giaur pomścił śmierć Leili i zgładził Hassana, odtąd jednak nie zaznał jednak szczęścia i spokoju. Przeżywa straszny ból, którego nic nie może ukoić. Bohater musi czekać na śmierć, bo ma nadzieję, że w zaświatach będzie mógł spotkać ukochaną. Dzięki cierpieniu i tragicznym wydarzeniom w życiu Giaura, wykształca się w nim silny indywidualizm i poczucie wyjątkowości. Giaur do końca pozostaje dumny, samotny i niezależny. Jest zbuntowany przeciwko panującym obyczajom. Od nikogo nie oczekuje pomocy, wierzy, że postąpił słusznie, nie ugina się nawet przed Bogiem. Nie respektuje żadnych praw oprócz prawa miłości. Giaur nie oczekuje także zrozumienia i rozgrzeszenia, nie po to odbywa „spowiedź’, poszukuje jedynie słuchacza, przed którym mógłby ujawnić, choć część swoich uczuć. Giaur nie żałuję niczego. Na koniec oświadcza: „gdybym mógł odżyć, żyłbym tak jak żyłem”. To właśnie duma, sentymentalizm i pragnienie przeżycia namiętnej miłości, wierność, samotność, szaleńcza odwaga, buntowniczość, mściwość, indywidualizm, są typowymi cechami bohatera bajronicznego. 2. bohater werterowski - utożsamiany z bierną rezygnacją, nostalgią, apatyczną ucieczką w świat wewnętrzny, aż do spokojnie zaplanowanych decyzji samobójczych; twórca: Goethe ("Cierpienia młodego Wertera"); bohater werterowski to ten, który nie umiał znaleźć sensu życia, uciekał od współczesności w świat marzeń i wspomnień; Pierwowzorem bohatera werterycznego jest Werter z powieści Johanna Wolfganga Goethego pt.” Cierpienia młodego Wertera”. Uczuciowość i wrażliwość czynią z niego idealnego bohatera romansu. Werter jest człowiekiem atrakcyjnym towarzysko: "Poczyniłem różne znajomości, towarzystwa nie znalazłem jeszcze żadnego. Nie wiem, co mam w sobie pociągającego dla tych ludzi, tylu mnie z nich lubi". Umie rysować, tańczyć, prowadzić konwersacje, ma dużo wolnego czasu, łatwo zdobywa przychylność kobiet i sam jest bardzo podatny na ich urok. Często się wzrusza. Na rzeczywistość reaguje natomiast emocjonalnie. Gdy na balu dowiedział się, że Lotta jest zaręczona dzielnym człowiekiem imieniem Albert, pomylił kroki w tańcu i w pewnym momencie \"nie wytrzymuje\", pochyla się i całuje dłoń Lotty \"wśród najrozkoszniejszych łez\". Liczą się dla niego tylko jedynie racje serca, a nie rozumu. Nie przeszkadza mu to, iż Lotta jest zaręczona. Spragniony uczucia, ideał kobiety znajduje w osobie Lotty \"jednej z najmilszych stworzeń\", którą kocha miłością bezgraniczną i absolutną. Werter to człowiek samotny z wyboru i w gruncie rzeczy nie rozumiany przez otoczenie. Mimo, że wielokrotnie skarży się na brak bliskiej osoby, tak na prawdę nie jest otwarty na ludzi i często nimi pogardza: \"Jest to najpunktualniejszy błazen, jaki istnieć może. Powolny i nudny, jak stara ciotka. Człowiek, który nie jest z siebie nigdy zadowolony i którego przeto nikt zadowolić nie może.\"Zbyt jest zajęty sobą i swoim cierpieniem, aby dostrzec problemy i potrzeby innych. Werter gardzi życiem czynnym, wypełnionym aktywną działalnością. Przekonanie o bezcelowości ludzkiej egzystencji i niemożliwości prawdziwego porozumienia z innymi decyduje o jego postawie rezygnacji. Swoje życie przeżywa wewnętrznie, spala się w intensywnych namiętnościach, miłość do dziewczyny powoduje już nie rozkosz, ale ból: \"Nie widzę nic, nad wiecznie połykającego, wiecznie przeżuwającego potwora\". Ukojenie próbuje odnaleźć w kontakcie z przyrodą. Uwolnienia od cierpień miłosnych szuka w samobójczej śmierci, która stanowi dla niego akt wolności ludzkiej. Werter postrzega świat jako więzienie, rzeczywistość wrogą człowiekowi, absurdalną i bezsensowną. Życie jest dla niego pasmem nieszczęść, niszczących człowieka i pozbawiających jego egzystencję sensu. Nie może zrealizować swych dążeń w otaczającym go świecie. Doznaje zawodu w miłości, życiu towarzyskim, nawet kontemplacja natury nie przynosi już mu ukojenia. Życiowa filozofia Wertera jest głęboko pesymistyczna i nihilistyczna. Bohater Goethego cierpi na \"ból istnienia\", wynikający z samego faktu ludzkiej egzystencji. 3. bohater renejski - francuska odmiana choroby wieku; twórcy: Rousseau, Musset "Spowiedź dziecięcia wieku", Hugo "Nędznicy"; 4. bohater rosyjski - bohater zniechęcony do życia, przygnębiony, nie umiejący znaleźć celu i sensu życia - rosyjska odmiana choroby wieku; twórcy: Puszkin "Eugeniusz Oniegin", "Borys Godunow", Michał Lermontow. *WALLENRODYZM - postawa bohatera romantycznego zaczerpnięta z poematu A. Mickiewicza „Konrad Wallenrod” charakteryzująca się tym, iż bohater oprócz tego, że posiada typowe dla romantyka cechy, działa jeszcze drogą podstępu i zdrady, ale dla wyższych wartości, dla dobra ogółu, ojczyzny (nie dla celów osobistych) i to działanie tzw. fałszywej maski staje się przyczyną jego konfliktu wewnętrznego i prowadzi do jego klęski. Kolejnym bohaterem romantycznym jest bohater walenrodyczny, czyli tytułowy „Konrad Wallenrod” z powieści Adama Mickiewicza. Autor stworzył w swojej powieści poetyckiej bohatera wywołującego duże kontrowersje. Konrad musiał w swoim życiu wybierać między lojalnością wobec ufających mu towarzyszy a miłością do ojczyzny i swojej żony Aldony, między rycerskim honorem a skuteczną pomocą ojczystemu krajowi. Konrad jest absolutnie i wyłącznie poświęcony dla dobra ojczyzny. Jest zdolny do rezygnacji z własnego szczęścia, poświęcenia swojej godności, honoru. Jest w stanie zaprzeć się wszystkiego, w co wierzy w imię ideały wolności, niepodległości kraju. Cechuje go wielki upór, odwaga i skłonność do ryzyka. Początki Konrada są tajemnicze, wychowuje się on w obcym dla siebie środowisku, a prawdę o jego pochodzeniu ujawnia opiekun i wychowawca Konrada. Wyrasta w świadomości konieczności ratowania kraju, świadomość ta staje się powodem przywdziania „maski”, wcielenia się w rolę kogoś, kim nie jest. Wymaga to od niego wejścia do obozu wroga i zdobycie jego zaufania. Konrad musi dokonać wyboru, szczęście osobiste, czy szczęście ojczyzny. Musi być gotowy na utratę honoru za cenę zniszczenia wroga i na śmierć ze świadomością, że choć udało się ocalić ojczyznę, zniszczyło się przy tym szczęście własne i ukochanych sobie ludzi. Konrad jest bohaterem tragicznym, cechują go samotność, czuje się obco w zakonie, osamotniony w walce. Jest tajemniczy, działa w ukryciu, nie ma możliwości ujawnienia komukolwiek swoich planów. Konrad jest patriotą, wszelkie działania podejmuję z pobudek patriotycznych. W imię patriotyzmu wyrzeka się osobistego szczęścia. Cechują go także bunt i tragizm, wie, że dopuszczając się zdrady, łamie kodeks rycerski, nie widzi jednak innej drogi ratowania swojej ojczyzny, przeżywa wewnętrzne rozterki, wie, że zginie, ale nie może postępować inaczej. To właśnie cechy takie jak wrażliwość, bunt, silny indywidualizm, oderwanie od rzeczywistości, wyjątkowość, szaleńcza odwaga i patriotyzm, tragiczna miłość i pogoń za ideałami. Poświęcenia własnego prywatnego szczęścia, dla wyższych idei oraz stosowanie ostatecznych rozwiązań, są to cechami bohatera romantycznego. Mam nadzieję, że poprzez rozpatrzenie trzech postaw bohaterów z literatury romantycznej, udało mi się nakreślić charakterystykę bohatera romantycznego, oraz jego typowe cechy, okoliczności życia, oraz życiowe wydarzenia. *MESJANIZM - pogląd przypisujący jednostkom lub narodom szczególne posłannictwo wobec ludzkości. W literaturze polskiej wyraża przekonanie o szczególnej roli Polski w dziejach świata, roli Mesjasza narodów TRAGIZM SPISKOWCA PATRIOTY W WALLENRODZIE I KORDIANIE Kordian - młodzieniec trapiony poczuciem bezsensowności życia. Chciałby dokonać czegoś wielkiego, ale zdaje sobie sprawę z nierealności swoich pragnień, z braku idei, która nadałaby jego działaniu sens. W swoim przekonaniu utwierdza się podczas podróży po Europie: widzi, że światem rządzi pieniądz i egoizm władców, a nie szczytne ideały, pokazane w literaturze. Jest rozczarowany miłością do Wioletty, która kocha tylko jego pieniądze. Kościół i papież nakazuje Polakom posłuszeństwo wobec caratu. Po tych pesymistycznych doświadczeniach Konrad odnajduje swoją ideę stojąc na szczycie Mont Blanc. Chce stanąć na czele Polaków i wyzwolić Europę spod tyranii monarchów ("Polska Winkelriedem narodów"; Winkelried - bohater szwajcarski, który unieruchomił kopie nieprzyjaciół własnym ciałem). W katedrze w Warszawie odbywa się koronacja Mikołaja I na króla Polski. W podziemiach katedry spiskowcy spotykają się i przygotowują zamach na cara i jego rodzinę. Prezes jako przewodniczący zgromadzenia jest przeciwny skrytobójstwu - jako moralnie odrażającemu i sprzecznemu z polskimi tradycjami. Do zabicia cara namawia wszystkich Podchorąży-Kordian, który przypomina o jego zbrodniach. Gdy spiskowcy w tajnym głosowaniu opowiadają się przeciw, Kordian chce się poświęcić dla ojczyzny i postanawia sam dokonać zabójstwa. Tak jak Konrad Wallenrod, Kordian jest postacią tragiczną, bo decyduje się na czyn nieetyczny, sprzeczny z sumieniem, poczuciem moralności, a w tym wypadku sprzeczny z tradycją kraju. Kordian jest słabszy od Konrada - nie potrafi przeprowadzić swoich zamierzeń do końca. Jego wielka idea, znaleziona na Mont Blanc, sprowadza się tylko do dokonania zemsty na carze. Kordian nie ma żadnego programu, który pozwoliłby na rzeczywiste przewodzenie narodowi. Jest poetą-marzycielem, wyobraźnia podsuwa mu przerażające obrazy, które uniemożliwiają dokonanie krwawego czynu. Poświęcenie życia okazuje się czynem niepotrzebnym, wzbudzającym litość. Tworząc postać Kordiana, Słowacki polemizował z mickiewiczowską III częścią "Dziadów". Zdaniem Słowackiego, poeta - jednostka obdarzona dużą wrażliwością i wyobraźnią - nie może zostać rzeczywistym przywódcą narodu. Idea poświęcenia jednego człowieka jest mrzonką i absurdem. Tylko działanie zorganizowane ma sens. Werter, Giaur, Gustaw - porównanie. Werter Giaur Gustaw - przeżywa nieszczęśliwą miłość (Lotta); przeżywanie wewnętrzne; - przeżywa nieszczęśliwą miłość, ale działa (Leila); - nieszczęśliwa miłość; przez to, że odwrócił się od Boga jest na stałe przykuty do ukochanej; - popełnia samobójstwo - samobójstwo to dla niego tchórzostwo - poddaje się - człowiek czynu, zabija ludzi, którzy utrudniają mu życie - myśli o zemście, ale jest zbyt wrażliwy i uczciwy, szybko odrzuca myśl o niej - siada sam w samotności przy studni i myśli o miłości - chce ratować miłość - przykuty na zawsze do ukochanej - przyjaźni się z Albertem, jest zazdrosny (Lotta to żona Alberta, kocha męża) - nienawidzi Hassana (Leila to jego branka) i chce go zniszczyć - nienawidzi (chwila) ukochanej ponieważ rywal skłonił ją do małżeństwa złotem, jego też - jest odważny, zdecydowany, nie boi się przeciwności losu - wrażliwy - wrażliwy, nie ukazuje swoich uczuć światu - wrażliwy - umiera śmiercią samobójczą - umiera naturalnie - popełnia samobójstwo, przebija się sztyletem (nie umiera) - w jego zachowaniu czai się zło - łatwość w nawiązywaniu kontaktów - duma, poczucie wyjątkowości - łatwo nawiązuje kontakty, ma duże grono przyjaciół (zanim się zakochał) “Cierpienia młodego Wertera” Goethe “Giaur” Byron “Dziady” cz. IV A. Mickiewicz