Geografia

Wpływ zlodowaceń czwartorzędowych na rzeźbę powierzchni Polski



Ostatnim z wielkich wydarzeń geologicznych, które miały znaczny wpływ na budowę geologiczną oraz ukształtowanie powierzchni Polski było zlodowacenie plejstoceńskie. Na przełomie trzeciorzędu i czwartorzędu nastąpiło dość znaczne oziębienie klimatu, przy jednoczesnym wzroście opadów. Warunki te sprzyjały gromadzeniu się wielkich mas śniegu, które z czasem uległy przekształcenie w lodowce. Wówczas w Polsce miały miejsce trzy zlodowacenia: karpackie, zwane krakowskim - lodowiec oparł się o Karpaty i Sudety środkowopolskie - oparło się o wyżynę Lubelską, Kielecko-Sandomierską, Jurę Krakowsko-Częstochowską i o przedgórze Sudeckie bałtyckie - Zielona Góra, Leszno, Konin, Płock, Szczytno Konsekwencje zlodowaceń:

Istniejąca przed czwartorzędem rzeźba uległa zamaskowaniu przez osady grubość obszarów czwartorzędowych jest różna od kilku do kilkuset metrów, mniejsza na terenach starszych zlodowaceń powstały różne formy bezpośredniej akumulacji lodowcowej: morena denna, morena czołowa, głazy narzutowe, formy rzeczno lodowcowe, ozy, kemy, sandry Na przedpolu lodowców wiejące wiatry od lądolodów pozostawiły pokrywy lessowe (Rzeszów, wyżyna Sandomierska, okolice Krakowa, podgórze Sudeckie, południowa część niziny Śląskiej). Powstały również formy erozyjne wód roztopowych, których śladem są liczne jeziora oraz pradoliny (np. Warszawsko-Berlińska, Głogowsko-Barudzka, Wieprza i Krzny, Narew i Biebrza). Wówczas, gdy na terenie Polski jest lodowiec to w górach następuje wietrzenie mrozowe, powstały gołoborza oraz powstają lodowce górskie i tworzą się formy podobne do form bezpośredniej akumulacji, morena boczna i doliny ukształtne.