Wiersz "Posłuchajcie bracia miła..." (znany również jako "Lament Świętokrzyski" lub "Żale Matki Boskiej pod krzyżem") został napisany w XV wieku przez anonimowego autora. Wiersz ma formę bezpośredniej wypowiedzi Matki Bożej stojącej u stóp krzyża i użalającej się nad swoją tragedią - śmiercią Jezusa. Poszczególne strofy są przez nią adresowane do różnych odbiorców. I tak: pierwsze dwie strofy to apostrofa do wszystkich ludzi połączona z zachętą do współuczestnictwa w przeżywaniu smutku:
Posłuchajcie bracia miła
[...]
Pożałuj mię stary, młody [...]
Czwarta strofa jest prośbą skierowaną do syna o przemówienie do matki. Ma ona charakter liryczny
Synku miły i wybrany
[...]
Przemow k matce, [...]
Szósta strofa skierowana jest do archanioła Gabriela. Matka Boża wspomina w niej radosne chwile zwiastowania narodzin swojego syna. Zwraca sie do niego z zalem, ze nie mówil jej o cierpieniu syna, a wskazywal tylko na radosc i szczescie
Jest tu obecny wyraźny kontrast pomiędzy narodzinami i śmiercią:
O aniele Gabryjele,
gdzie jest ono twe wesele,
[...]
Siódma strofa jest inwokacją Matki Bożej do innych matek. Apeluje w niej ona do innych, aby te prosiły Boga o to, by nigdy nie znalazły się w takiej sytuacji jak ona. Żeby nie musiały patrzeć na śmierć swoich dzieci, tak jak ona widzi śmierć swojego syna:
Proścież Boga, wy miłe i żądne maciory,
by wam nad dziatkami nie były takie pozory,
[...]
Utwór można podzielić na trzy główne części:
Pierwsza część to początkowe dwie czterowersowe, napisane ośmiosylabowcem strofy, w których Matka zwraca się do ludzi. Właśnie ten bezpośredni zwrot i forma rozkazująca mówi nam o stanie uczuć Matki Bożej. Towarzyszą jej bezsilnośc, osamotnienie, pragnienie współczucia. Strofy te charakteryzuje równiez rytmiczność i prostota wypowiedzi. W drugiej strofie występuje oksymoron ("krwawe gody") łączący ze sobą motyw śmierci i wesela, który ma na celu ukazanie zbawczego celu Męki Pańskiej.
Druga część to trzy następne strofy. Pojawiają się tu wyraziste epitety ("krwawa godzina", "zamęt ciężki"), zdrobnienia i powtórzenia podkreślające macieżyńską miłość ("synku miły", "nadzieja miła"; picia wołasz, piciać bych ci dała"), frazy wyrażające współczucie Matki w cierpieniu Syna ("rozdzel z matką swoją rany"). Trzecia strofa stanowi wprowadzenie w atmosferę śmierci.
Trzecia część utworu zbudowana jest na zasadzie kontrastu narodzin i śmierci. W piątej strofie w naturalistyczny sposób przedstawiona jest męka Chrystusa ("... Twoja główka krzywo wisa... krew po Tobie płynie... Picia wołasz"), natomiast strofa ostatnia zawiera pełną informację o rodzaju śmierci ("... na krzyżu rozbitego"), podkreśla drastyczność utworu.
W utworze mamy do czynienia ze zróżnicowaniem czasowym. Występują w nim wszystkie trzy formy czasu gramatycznego: czas teraźniejszy, przeszły i przyszły. Z czasem teraźniejszym łączy się przestrzeń Kościoła, natomiast poprzez czas przeszły przestrzeń Golgoty, czyli powrót myślami do męki Chrystusa. W wierszu tym na czas historyczny nakłada się czas sakralny.
Wiersz znacząco różni się od powstałej trochę wcześniej Bogurodzicy. W tej najstarszej polskiej pieśni religijnej Matka Boża jest adresatką błagań i pochwał. To do niej ludzie zwracają się z prośbami. Natomiast w "Lamencie świętokrzyskim" Maryja jest podmiotem mówiącym w wierszu. To ona zwraca się z różnymi prośbami do odbiorców.
Ukrzyżowanie Chrystusa ukazane w tym utworze w sposób bardzo naturalistyczny. W średniowiecznym malarstwie w taki właśnie sposób tworzono podczas dominacji stylu gotyckiego.
Artyści z upodobaniem prezentowali sceny męki i tortur, okaleczone i zdeformowane cierpieniem ciała Zbawiciela i świętych. Przykładem może być obraz Ukrzyżowanie pochodzący z roku 1470, przez małopolskiego malarza.
W utworze tym możemy wyróżnić dwie przestrzenie medytacji. Przestrzeń wysoką (Chrystus wisi wysoko na krzyżu), symbolizuje ona sferę sacrum oraz przestrzeń niską (Matka Boża stoi nisko pod krzyżem i nie może dosięgnąć Syna), symbolizuje on sferę profanum.
Wiersz jest zachętą do medytacji nad męką Chrystusa. Jego celem jest wywołanie w nas uczucia protestu. Pozwala wczuc sie w psychike nieszczesliwej Matki, której towarzyszą rozmaite uczucia: gniew, ból, zal, uczucie bezradnosci. Przedstawia ją jako zwykłą matkę dzięki czemu jej cierpienie jest bliskie kazdemu czlowiekowi.
- Home
- Analiza wierszy
- "Posłuchajcie bracia miła..."
Analiza wierszy
"Posłuchajcie bracia miła..."
- by redakcja UCZNIAK.COM
- PRACA: PRZED SPRAWDZENIEM
- DOSTĘP: DARMOWY
- CZYTANE: 4305 razy
PRZEDMIOTY
Analiza wierszy
Antyk
Barok
Biografie
Biologia
Charakterystyki
Chemia
EGZAMIN GIMNAZJALNY
EGZAMIN MATURALNY
EGZAMIN ÓSMOKLASISTY
EGZAMINY ZAWODOWE
Ekologia
Ekonomia
Filozofia
Fizyka
Geografia
Historia
Informatyka
Język angielski
Język niemiecki
Język polski
Język rosyjski
Języki obce
Marketing
Matematyka
MATURA 2023
Mechanika
Motywy literackie
Młoda Polska
NEWSY
Oświecenie
Pozytywizm
Prawo
Przedsiębiorczość
Religia
Renesans
Romantyzm
Średniowiecze
Streszczenia
WOS
Współczesność
XX lecie