Średniowiecze

Broń w czasach średniowiecznych



Średniowiecze, czy jak niektórzy mówią czarne wieki, nie na darmo posiadają tak tajemniczą i zarazem przerażającą sławę. Ten czas w historii ludzkości był jednym z najkrwawszych, jakie pamięta nasza planeta. Wszystko to dzięki broni średniowiecznej. Choć wszelkiego rodzaju wynalazki były w owym czasie źle widziane, to ulepszanie uzbrojenia nie zaliczało się do grona potępianych praktyk.

Nowe lub zmodyfikowane narzędzia niosące śmierć na polu bitwy w krótkim czasie doczekiwały się odpowiedzi i pomysłów na skuteczną obronę przed ich właściwościami. Najprostszym tego przykładem jest kolczuga tkana z małych żelaznych pierścieni – była ona lżejsza niż pełna zbroja i umożliwiała wykonywanie bardziej swobodnych ruchów w boju (a do tego chroniła przed przypadkowymi ranami oraz grotami zabłąkanych, lub nie, strzał).

Zmiany w strategii

Sztuka wojenna była w owym czasie niezwykle ceniona. Opracowanie skutecznej taktyki, zdolnej przełamać linię wrogich wojsk i doprowadzić do zwycięstwa, mogło przynieść takiej osobie wielką sławę. A było nad czym główkować, gdyż nie tak łatwo bronić się przed długą i ostrą piką, czy kuszą oraz skutecznie przełamać obronę złożona z dziesiątek szerokich tarcz. Piechota w armii średniowiecznej była bardzo ważna – z niej to oraz z długich lanc narodziła się konnica uderzeniowa. Każdy nowy rodzaj broni wymagał zaktualizowania strategii i odpowiedniego szkolenia wojska. Czasami opłacało się też nająć oddziały najemne, co wiązało się z tym, iż władcy byli zmuszeni gromadzić specjalne fundusze na tą okazję w swoich królewskich skarbcach.

Sztuka rzemieślnicza

Średniowiecze to czas, kiedy obróbka żelaza uznawana była za jedną z najważniejszych umiejętności wytwórców każdej broni, czy opancerzenia. Pracy było w owym czasie naprawdę dużo, a i eksperymenty z utwardzaniem metalu były niezwykle istotne. Niemniej ważna była sfera ozdób na broni – metalurgia kolorowa stanowiła poważne źródło dochodów, gdyż zlecenia spływały tu głównie od wyższych rangom członków wojska, a nawet samego władcy. Choć metal był w owym czasie najważniejszy to nie można zapomnieć o drewnie – istotnym surowcu potrzebnym do produkcji włóczni, strzał, bełtów, łuków, kusz, tarcz, czy maszyn oblężniczych. Do innych materiałów szeroko używanych w średniowieczu należą ponadto:
- skóry zwierząt,
- włókna tekstylne,
- kości,
- rogi zwierząt,
- kamienie szlachetne.

Oręż a status społeczny

Po pierwsze rzemieślnicy zajmujący się wyrobem broni byli bardzo poważani w społeczeństwie średniowiecznym. Im lepsze i bardziej okazałe towary wychodził z ich kuźni i warsztatów, tym ich status był wyższy, a zarobek hojniejszy. To też czas powstawania pierwszych cechów rzemieślniczych, zrzeszających najlepszych wytwórców na danym terenie, czy w mieście. Często działo się również tak, że nim miecz trafił w końcu do właściciela, który zamówił jego wykonanie, jego obróbką zajmowało się kilku różnych rzemieślników (czasem nawet z różnych krajów). Kto inny wykuwał, kto inny hartował stal, potem jeszcze szlifowanie i polerowanie, by w końcu w zakładzie miecznika złożyć wszystkie elementy. Z tego miejsca oręż mógł trafić jeszcze do złotnika, zwłaszcza jeśli zamawiający był zamożny i żądał okazałych zdobień swojej nowej klingi. Takie miecze stawały się również nierzadko skarbem rodu i były przekazywane kolejnym pokoleniom, a jeśli odniosły sukces w walce otrzymywały nawet imiona lub stawały się integralna częścią legendy (np. Excalibur należący do króla Artura). Tak oto kawałek śmiercionośnego żelaza stawał się nośnikiem doniosłych treści, przesłań czy ideologii. Potrafił on wzmocnić morale posiadacza oraz całego oddziału, który walczył z nim ramię w ramię. Wszystko to składało się na kulturę rycerską – nieodłączny element średniowiecznej codzienności oraz temat dla artystów wszelkiej maści.

Artykuł ten jest owocem konsultacji z portalem militarnym polemologia.pl, poświęconemu tematom broni oraz prowadzenia wojen. Znaleźć tu można nie tylko informacje na temat współczesnych zagadnień związanych z prowadzeniem operacji wojskowych, ale również teksty poświęcone militariom w perspektywie historycznej.

Za warstwę merytoryczną artykułu odpowiada redakcja polemologia.pl