Układy równań liniowych z dwoma niewiadomymi to układy, w których mamy do czynienia z dwoma równaniami zawierającymi dwie niewiadome (x i y). Rozwiązanie takiego układu polega na znalezieniu wartości x i y, które spełniają oba równania jednocześnie. Oto kilka metod rozwiązania takich układów:
-
Metoda eliminacji: a) Mnożenie równań (jeśli to konieczne), aby uzyskać identyczne lub przeciwne współczynniki dla jednej z niewiadomych. b) Dodanie lub odjęcie równań, aby wyeliminować jedną z niewiadomych. c) Rozwiązanie powstałego równania z jedną niewiadomą. d) Podstawienie znalezionej wartości do jednego z równań, aby obliczyć drugą niewiadomą.
-
Metoda podstawiania: a) Wyrażenie jednej z niewiadomych z jednego równania względem drugiej. b) Podstawienie wyrażenia do drugiego równania, tworząc równanie z jedną niewiadomą. c) Rozwiązanie powstałego równania. d) Podstawienie znalezionej wartości do wyrażenia z kroku a), aby obliczyć drugą niewiadomą.
-
Metoda macierzowa: a) Przedstawienie układu równań jako macierzy współczynników i macierzy wyników. b) Obliczenie odwrotnej macierzy współczynników. c) Mnożenie odwrotnej macierzy współczynników przez macierz wyników, aby uzyskać macierz rozwiązań (x i y).
Przykład (metoda eliminacji):
Układ równań:
- x + y = 5
- 2x - y = 3
- Krok 1: Dodajemy oba równania (eliminujemy y): 3x = 8
- Krok 2: Dzielimy przez 3: x = 8/3
- Krok 3: Podstawiamy x do pierwszego równania: 8/3 + y = 5
- Krok 4: Rozwiązujemy dla y: y = 5 - 8/3 = 7/3
Rozwiązaniem tego układu równań jest x = 8/3 i y = 7/3.
Przykład zastosowania metody podstawiania do rozwiązania układu równań liniowych z dwoma niewiadomymi:
Układ równań:
- x + y = 4
- 2x - y = 0
- Wyrażenie jednej z niewiadomych z jednego równania względem drugiej: a) Z pierwszego równania wyrażamy y względem x: y = 4 - x
- Podstawienie wyrażenia do drugiego równania, tworząc równanie z jedną niewiadomą: a) Podstawiamy wyrażenie dla y do drugiego równania: 2x - (4 - x) = 0
- Rozwiązanie powstałego równania: a) Uprość równanie: 2x - 4 + x = 0 b) Dodaj wyrazy z x: 3x - 4 = 0 c) Dodaj 4 do obu stron równania: 3x = 4 d) Podziel przez 3: x = 4/3
- Podstawienie znalezionej wartości do wyrażenia z kroku 1, aby obliczyć drugą niewiadomą: a) y = 4 - 4/3 b) y = (12 - 4) / 3 c) y = 8/3
Rozwiązaniem tego układu równań jest x = 4/3 i y = 8/3.
Przykład zastosowania metody macierzowej do rozwiązania układu równań liniowych z dwoma niewiadomymi:
Układ równań:
-
3x + 2y = 11
-
x - y = 1
-
Przedstawienie układu równań jako macierzy współczynników i macierzy wyników:
-
Macierz współczynników A: | 3 2 | | 1 -1 |
-
Macierz wyników B: | 11 | | 1 |
-
-
Obliczenie odwrotnej macierzy współczynników A^(-1):
-
Wyznacznik macierzy A: det(A) = (3 * -1) - (2 * 1) = -3 - 2 = -5
-
Zamiana miejscami elementów na przekątnej: | -1 2 | | 1 3 |
-
Zmiana znaków dla elementów poza przekątną: | -1 -2 | | -1 3 |
-
Mnożenie macierzy przez (1/det(A)): A^(-1) = 1/(-5) * | -1 -2 | | -1 3 | A^(-1) = | 1/5 2/5 | | 1/5 -3/5 |
-
-
Mnożenie odwrotnej macierzy współczynników A^(-1) przez macierz wyników B, aby uzyskać macierz rozwiązań X (x i y):
-
X = A^(-1) * B = | 1/5 2/5 | * | 11 | | 1/5 -3/5 | | 1 |
-
Wykonaj mnożenie macierzy: | (1/5 * 11) + (2/5 * 1) | | (1/5 * 11) - (3/5 * 1) |
-
Oblicz wartości: | 13/5 | | 8/5 |
-
Rozwiązaniem tego układu równań jest x = 13/5 i y = 8/5.
A teraz w bardziej przejrzysty sposób:
Układ równań: 3x + 2y = 11 x - y = 1
- Narysuj "tabliczkę" z liczbami z równań:
| 3 2 | 11
| 1 -1 | 1
-
Teraz chcemy obliczyć "odwrotną tabliczkę". Musimy zrobić kilka kroków:
-
a) Oblicz wartość wyznacznika (pomocne liczby): (3 * -1) - (2 * 1) = -3 - 2 = -5
-
b) Zamień miejscami liczby 3 i -1: | -1 2 | 11 | 1 -1 | 1
-
c) Zmień znaki dla liczb 2 i 1: | -1 -2 | 11 | -1 3 | 1
-
d) Pomnóż każdą liczbę przez (1/-5): | 1/5 2/5 | 11 | 1/5 -3/5 | 1
-
-
Teraz chcemy pomnożyć naszą "odwrotną tabliczkę" przez "tabliczkę" z wynikami (11 i 1):
-
a) Pomnóż wiersze przez kolumny:
-
| (1/5 * 11) + (2/5 * 1) | = 13/5
-
| (1/5 * 11) - (3/5 * 1) | = 8/5
-
-
Rozwiązaniem tego układu równań jest x = 13/5 i y = 8/5.
Pamiętaj, że metoda macierzowa może być trudna do zrozumienia na początek, dlatego warto najpierw opanować metody eliminacji i podstawiania. Metoda macierzowa staje się szczególnie przydatna przy rozwiązywaniu większych układów równań.
I jeszcze jeden przykład:
Układ równań: 2x + 3y = 10 4x - y = 6
- Narysuj "tabliczkę" z liczbami z równań:
| 2 3 | 10
| 4 -1 | 6
-
Teraz chcemy obliczyć "odwrotną tabliczkę". Musimy zrobić kilka kroków:
-
a) Oblicz wartość wyznacznika (pomocne liczby): (2 * -1) - (3 * 4) = -2 - 12 = -14
-
b) Zamień miejscami liczby 2 i -1:
-
| -1 3 | 10
-
| 4 2 | 6
-
-
c) Zmień znaki dla liczb 3 i 4:
-
| -1 -3 | 10
-
| -4 2 | 6
-
-
d) Pomnóż każdą liczbę przez (1/-14):
-
| 1/14 3/14 | 10
-
| 2/7 -1/7 | 6
-
-
-
Teraz chcemy pomnożyć naszą "odwrotną tabliczkę" przez "tabliczkę" z wynikami (10 i 6):
-
a) Pomnóż wiersze przez kolumny:
-
| (1/14 * 10) + (3/14 * 6) | = 28/14
-
| (2/7 * 10) - (1/7 * 6) | = 14/7
-
-
Rozwiązaniem tego układu równań jest x = 28/14 (lub x = 2) i y = 14/7 (lub y = 2).