„Każdemu zapewnia się wolność zrzeszania się” PARTIA POLITYCZNA- jest to wyspecjalizowana organizacja polityczna, która dąży do zdobycia i wykonywania władzy. Podstawą działania partii politycznej jest konstytucja i ustawa o partiach z 27.06.1997r. W myśl ustawy prawo do partii politycznych mają obywatele RP, którzy ukończyli 18 lat. Przynależność jest dobrowolna, każdy może wystąpić z partii. Warunkiem złożenia partii politycznej jest zebranie pisemnych deklaracji co najmniej 1000 obywateli pełnoletnich mających pełna zdolność prawną. Każda partia posiada status, który określa jej cele, strukturę, zasady funkcjonowania, nazwę, jej skrót, siedzibę, sposoby nabycia i utraty członkostwa, prawa i obowiązki członków, tryb dokonywania wyboru organów, pozyskiwania funduszy itp. Partia nabywa osobowość prawną z chwilą wpisania jej przez Sąd Okręgowy w Warszawie do ewidencji partii. Zgłoszenia dokonują 3 osoby uprawnione. Na podstawi orzeczenia TK sad może odmówić zarejestrowania partii (program działania niezgody z Konstytucją). Finansowanie partii jest jawne. Mogą finansować swą działalność ze składek, darowizn, zbiórek publicznych, mogą prowadzić działalność gospodarczą (ale nie z udziałem skarbu państwa). Od państwa mogą dostać tylko tzw. dotacje powyborcze, nie mogą być finansowane z zagranicy. Obecnie partie nie mogą mieć swych jednostek organizacyjnych w zakładach pracy. Reprezentanci niektórych zawodów nie mogą należeć do partii (sędziowie, prezydent RP, rzecznik praw obywatelskich, prezes NBP). W Polsce mandaty poselskie uzyskuje partia, która w całym kraju otrzyma przynajmniej 5 % głosów, koalicja partii 8 %. System wyborczy reguluje ordynacja wyborcza z 12.04.2001r. (system proporcjonalny do Sejmu, system większościowy do Senatu). FUNKCJE: - wyborcza, uczestniczy w wyborach, zapewnia obywatelom udział we władzy państw; - rządzenia – sprawowanie władzy - kierowanie opinii publicznej, informowanie społeczeństwa o programach i celach proponowanej polityki Polski system partyjny zmierza w kierunku dwu i pół partyjnego. OPOZYCJA- tworzą siły polityczne nie uczestniczące w rządzie w państwie demokratycznym, opozycja jest legalna ZADANIA: - krytyka programu i działalności rządu - zapewnienie niezależnej informacji - tworzenie całościowych programów alternatywnych wobec rozwiązań realizowanych przez rząd. Miejsce działania pozwala wyróżnić opozycję parlamentarną lub poza parlamentarną. TYPY: - Model konfrontacyjny: WB- na żadnym polu nie ma współpracy - Model koncyliacyjny: N, wł.- stosunki rozbudowane, dążą do kompromisu Pierwsze partie powstały w XVII i na początku XVIII wieku. Partie można podzielić na: - Systemowe – akceptują istniejący porządek konstytucyjny - Antysystemowe – dążące do jego zmiany niedemokratycznymi metodami. Najczęściej partie klasyfikuje się ze względu na głoszone przez nie poglądy. Mówimy więc o partiach prawicowych, lewicowych, konserwatywnych, liberalnych, socjalistycznych chadeckich. PARTIA: - zrzesza ludzi o podobnych poglądach politycznych - ma program polityczny, czyli swoją wizję rządzenia krajem - jest struktura sformalizowana (ma władze i organizacje) - dąży do zdobycia i utrzymania władzy (lub uzyskania wpływu na nią) w celu realizacji swojego programu. Partie polityczne dzielą się na prawicowe, lewicowe i centrowe. Ugrupowania prawicowe (np.: CDU/CSU w Niemczech, Partia konserwatywna w Anglii, SKL, ZChN, PC w Polsce) chcą gospodarki opartej na własności prywatnej, odwołują się do wartości chrześcijańskich, szanują tradycje narodowe, optują za surowymi karami dla przestępców, dążą do obniżenia podatków, utrzymania silnego pieniądza i jak najmniejszej ingerencji państwa w sprawy gospodarki. Ugrupowania Lewicowe (np. Partia Socjalistyczna we Francji, Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza w Szwecji, SLD w Polsce) postulują kontrole państwa nad gospodarką, rozbudowę programów socjalnych i tworzenie tzw. państwa opiekuńczego, optują za wyższymi podatkami, chcą sponsorowania edukacji i służby zdrowia przez państwo, akceptują polityczną rolę związków zawodowych, sprzeciwiają się karze śmierci, hołdują postawom laickim. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE (NGO’s) - Międzynarodowa Helsińska Federacja Praw Człowieka - Amnesty International (działania na rzecz uwolnienia więźniów politycznych) - Grupa na rzecz Praw Mniejszości - Komitety Helsińskie - Polska Akcja Humanitarna- pomoc humanitarna - Centrum Edukacji Obywatelskiej- edukacja obywatelska - Społeczne Towarzystwo Oświatowe- działalność oświatowa PRZEDSTAWICIELE PARTII: - PSL – Janusz Wojciechowski / Jarosław Kalinowski - PO – Donald Tusk - PiS – Jarosław Kaczyński - SdPL – Marek Borowski - SLD – Krzysztof Janik - UP – Marek Poll / Jaruga- Nowocka - Samoobrona – Andrzej Lepper - LPR – Roman Giertych