Na czym polega efekt cieplarniany? Atmosfera ziemska zatrzymuje promieniowanie słoneczne niczym szyby szklarni. Słońce ogrzewa ziemię, a powstałe w ten sposób ciepło - w postaci promieniowania podczerwonego, gdyż gazy cieplarniane pochłaniają je i częściowo kierują znów ku ziemi, powodując dalsze nagrzewania się jej powierzchni. Ze wszystkich gazów wytwarzanych przez ludzkość dwutlenek węgla jest głównym sprawcą efektu cieplarnionego. Gwałtowny wzrost jego koncentracji w atmosferze następuje wskutek spalania drewna i paliw pochodzenia organicznego: węgla kamiennego, ropy naftowej i gazu ziemnego.W atmosferze zidentyfikowano ponad 30 gazów szklarniowych. Największe znaczenie mają: dwutlenek węgla (C02), metan (CH4), ozon (03), tlenki azotu oraz freony. Bardzo wysoka temperatura warstwy powierzchniowej Słońca (ok 6000K) powoduje, że emituje ono energię w postaci bardzo krótkich fal o dużej częstotliwości.Ta wysoka częstotliwość umożliwia energii słonecznej łatwe przenikanie przez warstwę gazów szklarniowych. Część energii odbija się od powierzchni Ziemi w nie zmienionym stanie i ucieka w przestrzeń kosmiczną. Większość jednak pochłaniana jest przez glebę, którą ogrzewa. W efekcie dochodzi do wtórnej emisji energii przez glebę.Powierzchnia Ziemi wysyła jednak energię w postaci znacznie dłuższych fal. Są to tak zwane fale podczerwone, które mając dużo mniejsze zdolności przenikania, w większości ulegają odbiciu od warstwy gazów szklarniowych. Powracają następnie w kierunku Ziemi i ponownie ogrzewają jej powierzchnię oraz dolne warstwy atmosfery. Proces ten umożliwia zatrzymanie przy powierzchni Ziemi części ciepła otrzymanego z promieniowaniem słonecznym, tak że jej średnia temperatura wynosi obecnie + 15 C. Brak gazów szklarniowych pozwoliłby na uchodzenie energii cieplnej, a średnia temperatura spadałaby do -20 C. Zamarzłyby oceany i życie uległoby zagładzie. Ludzkości grozi jednak odwrotny proces. Rozwijający się przemysł powoduje wzrost koncentracji gazów szklarniowych w atmosferze. Udział dwutlenku węgla w powstawaniu efektu cieplarnianego wynosi 50 procent. Na drugim miejscu jest metan (18 procent). Jest go dużo mniej w atmosferze, ale pochłania 30 razy więcej promieniowania podczerwonego. Trzecie miejsce zajmuje ozon (12 procent). Jego trójatomowe cząsteczki są 2000 razy efektywniejsze od dwutlenku węgla. Sześcioprocentowy wpływ przypisuje się tlenkom azotu. Na piątym miejscu lokują się freony, których ilość w atmosferze jest niewielka, ale są one 10 do 20 tysięcy razy efektywniejsze w pochłanianiu ciepła od dwutlenku węgla Skutki Ogólnie wzrost temperatury nad lądem będzie większy niż nad oceanami. Przewiduje się: Ř przesunięcie stref klimatycznych i progresywne ograniczenie powierzchni lasów borealnych, wyeliminowanie zbiorowisk tundry i rozszerzenie areału pustyń i stepów. Lasy borealne, tundra oraz ekosystemy stef suchych i półsuchych są szczególnie wrażliwe na zmiany klimatu. Można się spodziewać przesunięcia granic stref klimatyczno-roślinnych o kilkaset kilometrów ku biegunom. Spowoduje to rewolucję w rolnictwie, ponieważ głównie rejony upraw w stefie umiarkowanej przesuną się na terytorium środkowej Kanady i Syberii, charakteryzujące się nieodpowiednim dla intensywnej produkcji rolnej glebami. Ř odtajenie wiecznej zmarzliny na obszarach tundry w Azji i Ameryce Północnej, co spowoduje dodatkową produkcję gazów cieplarnianych Ř wzrost poziomu mórz i oceanów, nawet o 40 metrów do roku 2030, na skutek topienia się olbrzymich mas lodów pokrywających Antarktydę i Arktykę. W Polsce zagrożone są między innymi: Szczecin, Koszalin, Słupsk, większość Gdyni i Gdańska oraz Elbląg. Do dziesięciu państw świata najbardziej zagrożonych wzrostem poziomu oceanu światowego należą: Bangladesz, Egipt, Indonezja, Malediwy, Mozambik, Pakistan, Senegel, Tajlandia i Gambia. Ř przesunięcie stref klimatycznych i progresywne ograniczenie powierzchni lasów borealnych, wyeliminowanie zbiorowisk tundry i rozszerzenie areału pustyń i stepów. Lasy borealne, tundra oraz ekosystemy stref suchych oraz półsuchych są szczególnie wrażliwe na zmiany klimatu. Można się spodziewać przesunięcia granic stref klimatyczno - roślinnych o kilkaset kilometrów ku biegunom. Spowoduje to rewolucję w rolnictwie, ponieważ główne rejony upraw w strefie umiarkowanej przesuną się na terytorium środkowej Kanady i Syberii, charakteryzujące się nieodpowiednimi dla intensywnej produkcji rolnej glebami.zmiany globalne klimatu i ich rezultaty będą najdotkliwiej ponosić ich skutki.Ř Odtajnienie wiecznej zmarzliny na obszarach tundry Azji i Ameryce Północnej, co spowoduje powstanie zabagnień i dodatkową produkcję gazów cieplarnianych: dwutlenku węgla i metanu. - Wzrost poziomu mórz i oceanów, nawet o 40 metrów do roku 2030, na skutek topnienia się olbrzymich mas lodów pokrywających Antarktydę i Arktykę. Do dziesięciu państw świata najbardziej zagrożonych wzrostem poziomu oceanu światowego należą: Bangladesz, Egipt, Indonezja, Malediwy, Mozambik, Pakistan, Senegal, Tajlandia i Gambia (miasta polskie: Szczecin, Koszalin, Słupsk, większość Gdyni i Gdańska, Malbork oraz Elbląg). Zanieczyszczenie atmosfery to tylko jeden z przejawów dewastowania naturalnego środowiska. Dodać do tego należy masowe wylesianie, zagładę całych gatunków zwierząt oraz zatruwanie rzek, jezior, mórz i oceanów. Każde z tych zjawisk jest poddawane wnikliwej analizie i proponuje się różne środki zaradcze. Ponieważ są to problemy ogólnoświatowe, wymagają też ogólnoświatowych rozwiązań. Zazwyczaj wszyscy się zgadzają co do istoty trudności oraz sposobów ich przezwyciężania. Zapobieganie Ponad 23% dwutlenku węgla, powstającego w wyniku ludzkiej działalności mogłyby być rozłożone (w procesie asymilacji) gdyby nie wycinanie lasów. Wiele lasów jest wyrąbywanych w celu uzyskania terenów uprawnych oraz terenów pod budownictwo. Niektórzy uważają, że zagraniczna pomoc krajom rozwijającym się powinna być stosowana jako forma "zapłaty" za realizację programów ochrony środowiska. Realizacja tych programów może przyczynić się m.in. do zachowania naturalnych rezerw oraz do racjonalnej gospodarki leśnej. Wprowadzenie kontroli importu mogłoby zniechęcić producentów drewnianych materiałów budowlanych do korzystania z zasobów leśnych krajów słabo uprzemysłowionych. Jednakże część ludzi uważa, że idee te mogą jeszcze pogorszyć sprawę. Jak wiadomo katalizatory montowane w samochodach przeznaczone są do oczyszczania spalin silników pracujących na benzynie bezołowiowej. Do niedawna ceny benzyny bezołowiowej i "ołowiowej" były takie same a nawet często, np. w Polsce, benzyna bezołowiowa była droższa. Z chwilą obniżenia cen benzyn bezołowiowych, nastąpił wzrost zakupów tego rodzaju paliw. Większość gazów zanieczyszczających powietrze, np. dwutlenki siarki i tlenki azotu, może być usunięta z dymów siłowni cieplnych ( elektrowni, ciepłowni itp.) dzięki zastosowaniu odpowiednich urządzeń. Światowe zużycie energii wzrasta rocznie o ok. 2%. Tak jednak nie musi być. Zużycie energii w krajach uprzemysłowionych może być zmniejszone nawet o 50% poprzez zwiększenie sprawności urządzeń elektrycznych i jej oszczędzanie. Zmniejszenie zużycia energii jest bardzo ważne, gdyż to właśnie zakłady energetyczne (elektrownie i ciepłownie) mają swój wielki udział w zanieczyszczaniu naszego środowiska. Większość energii, którą używamy w naszych domach, szkołach i miejscach pracy, jest marnowana. Dzięki stosowaniu odpowiedniej izolacji, podwójnych szyb w oknach i uszczelnianiu (okien, drzwi itp.) możemy zmniejszyć ilość zużywanej energii. Byłoby znacznie lepiej, gdyby budowa domów energooszczędnych miała priorytet. Niektóre urządzenia stosowane w naszych domach zużywają więcej energii elektrycznej niż inne. Np. przeciętna domowa lodówka zużywa pięć razy więcej energii elektrycznej niż nowoczesna, duża lodówka używana w sklepie. Gdyby w wszystkich gospodarstwach domowych używano najnowocześniejszych, najbardziej sprawnych urządzeń elektrycznych, to moglibyśmy zmniejszyć o połowę liczbę elektrowni! Niektóre wyroby są "bardziej zielone" niż inne, wiemy już, że mniej szkodzą środowisku. Organizowane są międzynarodowe konferencje, na których naukowcy i politycy starają się opracować takie normy i przepisy, które wpłynęłyby na znaczne ograniczenie zanieczyszczenia środowiska, np. "Szczyt Ziemi" w czerwcu 1992 roku w Rio de Janeiro. My też możemy im pomóc. Na przykład kupując lodówki pozbawione freonów. CO TO JEST KWASNY DESZCZ? Kwaśny deszcz jest popularnym sposobem nazywania całego zakresu efektów - kwaśnych opadów. Kwaśne opady to kwaśne zanieczyszczenia powietrza, które mogą znajdować się w kwaśnym deszczu, ale mogą również występować w postaci kwaśnej mgły lub śniegu. Gdy kwasy są "transportowane" na ziemię w opisany sposó b mówimy o mokrej depozycji. Cząsteczki kwasów mogą także opadać na powierzchnię ziemi wraz z cząsteczkami pyłów - takie zjawisko nazywamy suchą depozycją. Sucha depozycja zanieczyszczeń występuje zazwyczaj w pobliżu ich źródeł, natomiast mokra depozycja może mieć miejsce nawet w odległości ponad 1000km od miejsca ich powstawania. Głównymi czynnikami powodującymi wzrost kwasowości opadów atmosferycznych są przenikające do atmosfery tlenki siarki (zwłaszcza dwutlenek siarki) i tlenki azotu. Dwutlenek siarki SO 2 atwo rozpuszcza się w wodzie, tworząc kwas siarkowy (IV) - H 2 SO 3 , który w czystych roztworach ulega stopniowemu utlenieniu tlenem z powietrza do kwasu siarkowego (VI) - H 2 SO 4 . Tlenki azotu ulegają w atmosferze bardzo złożonym przemianom, szczególnie w przypadku obecności innych zanieczyszczeń powietrza (np. węglowodorów). Zanik tlenków azotu (NO x ) w atmosferze związany jest z ich przemianą do kwasu azotowego (V) - HNO 3 . Istotną rolę w ich przemianie przypisuje się udziałowi wolnych hydrok syli (OH - ). W warunkach naturalnych kwasowość opadu atmosferycznego jest określona tzw. wskaźnikiem pH o wartości 5,65. Opad którego wartość pH jest niższa od 5,6 przyjęto określać mianem kwaśnego opadu atmosferycznego (dla porównania woda destylowana wykazuje wartość pH=7, w 14-stoopniowej skali pH). Średnie roczne wartości pH opadów w Polsce kształtują się od 4,26 na Śnieżce do 4,6 w Suwałkach. Najwyższy poziom zakwaszenia opadów występuje w rejonie sudeckim, gdzie sporadycznie rejestrowano opady o wartości pH poniżej 3,0 Wpływ na roślinność Kwaśne deszcze powodują obumieranie dużej ilości drzew, a także niszczenie runa leśnego. Drzewa mają uszkodzone liście, co powoduje nadmierne parowanie wody i zakłócenia w procesie fotosyntezy - skutkiem czego jest ich mała odporność na warunki klimatyczne. Poza tym, kwaśne deszcze zakwaszają glebę, co przyczynia się do uaktywnienia glinu i kadmu, a także do nagromadzenia azotanów i siarczanów, w wyniku czego korzenie roślin mają zmniejszoną możliwość pobierania wapnia, magnezu i potasu ( niezbędnych składników odżywczych ), których na skutek wymywania ich przez kwaśne deszcze występuje niedobór. Przez to korzenie zamierają, a roślina ginie. Przykładem tego jest żółknięcie i utrata igieł u świerka w Europie środkowej. Po raz pierwszy zauważono zjawisko degradacji lasów pod koniec lat 70 w Bawarii; na początku lat 80 ok. 25% wszystkich lasów europejskich zostało uznanych za umiarkowanie lub poważnie uszkodzone.Zakwaszenie gleby powoduje wymywanie wielu niezbędnych dla życia roślin substancji. Występuje np. niedobór magnezu Mg, miedzi Cu, manganu Mn i składników odżywaczych oraz deficyt wody.Następuje zanik symbiozy z grzybami (mikoryz) i w rezultacie głód rośliny. Przyczynia się to do spadku przyrostu, przedwczesnej fizjologicznej starości, zaniku odporności biologicznej na choroby i owady. Wpływ na zbiorniki wodne i zwierzęta Kwaśne deszcze, a także inne kwaśne opady dostają się do jezior, rzek i tym podobnych zbiorników, powodując ich zakwaszenie i czyniąc je nie nadającymi się dla ludzi i zwierząt. Szkodliwe substancje do zbiorników mogą dostawać się w dwojaki sposób, tzn. bezpośrednio lub też są wymywane z sąsiednich terenów. Glin, który zostaje wymyty z gleby jest szczególnie niebezpieczny dla ryb, gdyż kumuluje się on w ich skrzelach uniemożliwiając oddychanie. W ekosystemach słodkowodnych podłoże tworzą skały granitowe, które są wysoce odporne na wietrzenie, to też kwaśny deszcz nie jest neutralizowany w glebie, co powoduje wysokie zakwaszenie jezior oraz cieków. Ryby - zwłaszcza pstrągi i łososie - przestają się rozmnażać i stopniowo giną w kwaśnej wodzie. Skutki tego są widoczne w: SZWECJI - gdzie zostało wyeliminowanych wiele gatunków ryb w około 20 tysiącach jezior; NORWEGII - gdzie kwas zatruł 165 tys. km2 jezior. WPŁYW ZAKWASZENIA ŚRODOWISKA NA ZDROWIE LUDZI Smogi powstające przy dużym stężeniu SO2 , CO2 i pyłu węglowego w wilgotnym powietrzu przyczyniają się do powstawania chorób układu oddechowego i układu krążenia, a nawet mogą prowadzić do śmierci. Kwaśne deszcze zakwaszają również wodę pitną, co powoduje wzrost w niej różnych metali ciężkich prowadzących do wielu chorób, tj.: KADM - uszkadza układ wydalniczy GLIN - uszkadza kości i mózg OŁÓW - uszkadza układ nerwowy Kwasy znajdujące się w wodzie pitnej niszczą również instalacje wodociągowe tzn. powodują jej korozję, co z kolei łączy się z ogromnymi wydatkami na ten cel. Kwaśne deszcze są problemem ogólnoświatowym. Niosą ze sobą wiele zniszczeń i mają wpływ na każdy aspekt naszego życia. Przyczyną ich tworzenia się jest głównie działalność człowieka i tylko on może powstrzymać ich ekspansję. Powinno stać się to w przyszłości jednym z głównych celów ludzi żyjących na Ziemi. Ozon, forma tlenu z trzema atomami, w większym stężeniu jest szkodliwy dla zdrowia. Kiedy gaz ten występuje blisko powierzchni Ziemi, współuczestniczy w tworzeniu smogu fotochemicznego i kwaśnego deszczu (Kwaśny deszcz to opady deszczu lub śniegu o pH niższym niż 5.6 Niskie wartości pH spowodowane są obecnością silnych kwasów (kwas siarkowy, azotowy), które stanowią produkty spalania paliw kopalnych). Na szczęście w niższej warstwie atmosfery - troposferze - znajduje się nie więcej niż 10 procent ozonu, a pozostałe 90 procent gromadzi się wysoko w stratosferze. Już od 15 do 50 kilometrów w górę od powierzchni Ziemi ozon staje się pożyteczny, tworząc warstwę ochronną dla życia. To jedyny gaz w atmosferze, który zatrzymuje nadmiar promieniowania ultrafioletowego. Jest jednakże bardzo nietrwałą formą, jego trójatomowe cząsteczki rozpadają się łatwo w reakcjach chemicznych z chlorem. Kiedy freony docierają do stratosfery, ultrafiolet słoneczny rozkłada je i uwalnia się chlor, którego każdy atom może zniszczyć przynajmniej 100 000 cząsteczek ozonu. Takie dziury w powłoce ozonowej, powstają zarówno nad Antarktydą, jak i w szerokościach północnych. W związku z tym do Ziemi dociera większa dawka promieni ultrafioletowych. Promieniowanie to zabija fitoplankton i skorupiaki, stanowiące początek oceonicznego łańcucha pokarmowego. Powoduje mutacje w cząsteczkach kwasu DNA, zawierających genetyczny kod życia. Wywiera niekorzystny wpływ na zbiory. Wywołuje u ludzi zaćmę oraz raka skóry. W latach siedemdziesiątych stwierdzono wzrost liczby atomów chloru na wysokościach od 20 do 40 kilometrów. Ich głównym źródłem są freony. Ich przydatność odkryto w systemach chłodniczych. Potem pojawiły się następne zastosowania przy produkcji lakierów,w przemyśle kosmetycznym i medycynie. W 1985 roku po raz pierwszy pojawiła się wiadomość o ogromnym spadku ilości ozonu nad Antarktydą. Dziura ozonowa pojawia się rokrocznie nad tym kontynentem. W 1995 roku stwierdzono obecność dziury ozonowej nad Arktyką i częścią północnej Europy. Jeśli freon zwiąże kilka procent ozonu z ozonosfery, to może dojść do znacznego zniszczenia życia na Ziemi. Już strata 1 procenta ozonosfery może spowodować wzrost promieniowania ultrafiolotowego na Ziemi, a przez to zniszczenie chlorofilu, a przy tym nasilą się zmiany klimatyczne, wzrost liczby zachorowań na raka skóry i choroby oczy (głównie zaćmę). Wzrost promieniowania UV na obszarach największego rozrzedzenia warstwy ozonowej wpłynie także na produkcję żywności i pogorszenie się jej jakości. Promieniowanie ultrafioletowe przenika także w głąb wody, nieraz nawet poniżej 20 metrów . Plankton zwierzęcy i roślinny jest szczególnie wraźliwy, a wszelkie uszkodzenia i zmniejszenia produkcji planktonu odbijają się natychmiast w dalszych ogniwach łańcucha pokarmowego. Ucierpi więc produkcja ryb i zmniejszą się wyniki połowów. Kwaśne deszcze niszczą przede wszystkim drogi wodne, natomiast do umierania drzew - według licznych opinii - bardziej przyczynia się ozon. Problem kwaśnych opadów jest szczególnie poważny w Europie Środkowej, gdzie następuje intensywne zamieranie drzew iglastych, głównie świerków. Karkonosze to jeden z najbardziej zagrożonych kwaśnymi opadami rejonów w Polsce. Odkrycie dziury ozonowej Na początku lat 80. Satelita meteorologiczny przesłał na Ziemię zastanawiające zdjęcia: Uszkodzona Tarcza: czarne miejsce w środku tego obrazu satelitarnego wskazuje dużą powierzchnię zbyt cienkiej warstwy ozonu nad Antarktyką. W 1982 roku dr Farman w czsie badań na Antarktydzie Zachodniej odkrył, że znaczna część pokrywy ozonowej nad biegunem zanikła. Przez następne lata dziura ozonowa nad biegunem powiększała się tak, że w październiku 1987 roku ilość ozonu była tam o 50% mniejsza niż przed jej odkryciem, w 1989 roku w wyższych warstwach zniknęło nawet ponad 95% ozonu. Według różnych badańń stwierdzono, że za zanik ozonu odpowiedzialna jest rosnąca koncentracja freonów. Co robi się w celu ochrony warstwy ozonowej? W celu ochrony inicjatywy UNEP (Program Ochrony Środowiska Narodów Zjednoczonych) przedstawiciele 31 państw podpisali w 1987 roku Protokół Montrealski - umowę zakładającą 50-procentowy spadek produkcji freonów do roku 2000, w stosunku do 1986. Od 1990 obserwowane jest zmniejszenie tempa wzrostu freonów w atmosferze - z 5% rocznie do mniej niż 3%. W Polsce nadal używa się produktów zawierających freon, które wycofano już w innych krajach. Nasz kraj podpisał co prawda Protokół Montrealski, nie jest to jednak ściśle przestrzegane. Przystąpiliśmy do tej konwencji tylko jako użytkownicy, ponieważ nie produkuje się u nas freonów ani halonów. Generalnie doniesienia telewizyjne i prasowe uwidaczniają, z jakim zapałem nasi naukowcy badają dziury ozonowe... Prowadzi się coraz dokładniejsze pomiary. Porównać je można z wieloletnią diagnostyką, po której nie następuje terapia. Tak więc mierzą dalej, w bezludnych okolicach pracują stacje miernicze, specjalne samoloty i balony wysokościowe okrążają Ziemię. Naukowcy w przygodowej pozie i ubiorach odpornych na wpływy atmosferyczne przed kamerami telewizyjnymi, które muszą być świadkami sukcesu - mierzą, badają. Występowanie w środowisku przyrodniczym składników obcych lub naturalnych w ilościach powodujących zmianę stanu środowiska; zanieczyszczenie powietrza, wód i gleby jest spowodowane gł. działalnością człowieka: pozyskiwaniem zasobów mineralnych i energii, produkcją przemysłową i rolniczą oraz odpadami komunalnymi; do zanieczyszczeń zalicza się nie tylko substancje chemiczne, ale także promieniowanie, np. jonizujące, silne pole elektromagnetyczne (w pobliżu linii wysokiego napięcia), hałas. Do zanieczyszczeń powietrza należą: toksyczne gazy, gł. tlenek węgla oraz dwutlenek siarki i tlenki azotu, powodujące ponadto zakwaszanie gleb (kwaśne deszcze) i korozję; dwutlenek węgla, w dużych stężeniach wpływający na zmiany klimatyczne (tak zwany efekt cieplarniany); węglowodory i ich pochodne (zwłaszcza węglowodory chlorowane, fenole); pyły (np. z produkcji cementu, pyły metalurgiczne); związki metali ciężkich; mikroorganizmy; zanieczyszczenia powietrza mogą tworzyć smog. Czynnikami zanieczyszczającymi wody są gł. ścieki komunalne i przemysłowe, także wynikające z działalności rolniczej; zanieczyszczenia wód i gleb to gł. detergenty, pestycydy, nawozy sztuczne, sole z kopalń, oleje, smary, paliwa, rozpuszczalniki organiczne, polimery, związki metali ciężkich (np. ołowiu, rtęci, kadmu) oraz odpady promieniotwórcze. Substancje te w większości nie ulegają w środowisku biodegradacji. W wyniku naturalnego przemieszczania się mas powietrza i wód zanieczyszczenia są przenoszone na cały glob, migrują z powietrza do wód i gleby, i odwrotnie. Śledzenie wielkości zanieczyszczeń, ich migracji w środowisku i stopnia kumulacji w poszczególnych jego elementach, to tak zwany monitoring środowiska. Woda jest tak samo ważna dla utrzymania życia jak tlen i pożywienie. Bez wody umiera każde żywe stworzenie - roślina, zwierzę, człowiek. Cała woda, także woda z kranu, pochodzi z obiegu hydrologicznego: z oceanów, jezior i rzek, z pól i lasów, z których stale wznosi się w postaci pary i powoduje powstawanie chmur. Tworzenie się chmur prowadzi do opadów deszczu, gradu i śniegu. Obecnie jednak woda jest zanieczyszczona. Na drodze ku ziemi pochłania dwutlenek węgla, amoniak i inne gazy, wymywa cząstki brudu i znieczyszczenia chemiczne z atmosfery i przenosi je do ziemi. Wody morskie zanieczyszczone są przede wszystkim przez wycieki ropy, mycie statków i awarie zbiorników oraz próby nuklearne. Główne źródła zanieczyszczenia rzek to: ścieki miejskie, przemysłowe i pochodzenia rolniczego. Rolnicy stosują coraz więcej nawozów azotowych, wskutek czego wody odpływające z silosów mogą mieć zabójcze właściwości. Zanieczyszczenia przedostające się do wody z powietrza i gleby zamieniają się w kwas azotowy i woda staje się kwaśna. Niszczone są w ten sposób znajdujące się w niej mikroorganizmy. Kwaśne opady oddziałują na glebę, dla której jeszcze gorsze jest topnienie kwaśnego śniegu. Poza tym wodę zanieczyszczają rozpuszczalniki przemysłowe, środki owadobójcze, pestycydy i zanieczyszczenia nieorganiczne, głównie zaś: chlorki, azbest, rtęć, wapno, arsen, bar, metale ciężkie i azotan. W wodach znajdują się również zanieczyszczenia radioaktywne (stront-90, pluton, rad) i zanieczyszczenia biologiczne (bakterie, wirusy, grzyby, pasożyty). Tymczasem woda to jedyny środek niezbędny do życia. Wszelkie zanieczyszczenia wód powodują najpierw choroby, a następnie śmierć organizmów żywych. W zanieczyszczonych oceanach giną rośliny i zwierzęta. Zanieczyszczone wody powodują choroby roślin lądowych. Związki szkodliwe zmagazynowane w roślinach dostają się do organizmów zwierząt i ludzi. A jak to się odbija na człowieku? On także cierpi na tym, gdy jeziora i rzeki, niegdyś kipiące życiem, umierają z powodu zakwaszenia. Co więcej naukowcy norwescy na podstawie badań doszli do wniosku, że wskutek wzrostu kwasowości zarówno woda z jezior, jak i z gleby rozpuszcza aluminium. Stwarza to poważne niebezpieczeństwo dla zdrowia, zauważono bowiem wyraźny związek pomiędzy wyższą umieralnością a zwiększeniem zawartości aluminium w wodzie. Nieustający niepokój budzi też możliwość istnienia zależności między aluminium a chorobą Alzheimera i innymi dolegliwościami podeszłego wieku. Zanieczyszczeniu środowiska zapobiega się m.in. przez stosowanie tzw. bezpiecznych technologii (np. hermetyzacja procesów, obiegi zamknięte), oczyszczanie spalin i ścieków, umiejętne składowanie odpadów, utylizację odpadów, wytwarzanie substancji ulegających biodegradacji (np. detergentów w dużym stopniu rozkładalnych biologicznie), nieprzedawkowywanie nawozów i środków ochrony roślin.Najniebezpieczniejsze dla środowiska przyrodniczego są zakłady petrochemiczne, elektrociepłownie, huty żelaza i innych metali. Przemysł wprowadza do środowiska naturalnego szkodliwe pierwiastki i ich związki. Związki te nie występują w odosobnieniu, lecz tworzą układy jeszcze bardziej szkodliwe. Szczególnie niebezpieczne jest "uruchomianie" pierwiastków, które normalnie występują w glebach i organizmach w nikłych ilościach (kadm, ołów, miedź, rtęć, cynk i pierwiastki radioaktywne). Zanieczyszczenia negatywnie wpływają na rośliny, powodują bowiem zmiany w ich metabolizmie. Z roślin dostają się jako pokarm do organizmów zwierzęcych i ludzkich. Zanieczyszczone jest też powietrze. Szczególnie groźne zanieczyszczenia powodują dwutlenek siarki i dwutlenek azotu, gdyż są one źródłem powstawania opadów zawierających kwas siarkowy. Tak zwane kwaśne deszcze niszczą florę, faunę oraz przyspieszają procesy korozji metali. Zanieczyszczone powietrze zagraża również zdrowiu człowieka. Może spowodować choroby dróg oddechowych, wody wzroku itp. Przemysł skaża także wodę, a zużywa jej bardzo dużo. Do gałęzi przemysłowych należą: górnictwo, energetyka, przemysł chemiczny, przemysł lekki, hutnictwo, przemysł maszynowy i przemysł drzewny. Produkcja przemysłowa oddziaływuje też negatywnie na wierzchnią warstwę ziemi. Zakłady pochłaniają tereny rolnicze. Przemysł zmienia stosunki wodne, chemiczne oraz kształt i budowę wierzchniej warstwy ziemi. Kwaśne deszcze stanowią zagrożenie nie tylko dla świata ożywionego. Cierpią również zabytki kultury. Najbardziej narażone na niszczenie są posągi i rzeźby wykonane z masiądzu lub brązu. Kwas siarkowy lub azotowy reaguje bardzo dobrze z tymi stopami. Efektem jest powolne, lecz narastające z czasem "ubywanie" tych przedmiotów. Twarz tej kamiennej rzeźby, wystawiona całymi latami na działanie czynników atmosferycznych, wygląda jak maska pośmiertna. Ząb czasu zaszkodził jej mniej od zanieczyszczenia powietrza. Na całym świecie - od ratusza w Schenectady w stanie Nowy Jork po słynne gmachy Wenecji stare budowle są opłukiwane i zżerane przez kwaśne deszcze. Rzymskie zabytki podobno rozsypują się za lada dotknięciem. Przez kwaśne opady rozumie się opady deszczu lub śniegu o pH niższym niż 5,6 Niskie wartości pH spowodowane są obecnością silnych kwasów (kwas siarkowy, azotowy), które stanowią produkty spalania paliw kopalnych

prace autoryzowano lub edytowano: 13.08.2003 o: 00:30:01

prace autoryzowano lub edytowano: 13.08.2003 o: 00:43:08