Analiza wierszy

Sytuacja polityczna, społeczna i gospodarcza w zaborze austriackim w latach 1815-1864



Zgodnie z powziętymi na Kongresie Wiedeńskim postanowieniami Księstwo Warszawski podzielono między Rosję, Prusy i Austrię. Austria dostała stosunkowo niewielki, ale cenny skrawek ze względu na żupy solne w Wieliczce. Pod władzą Austrii była Galicja i Śląsk Cieszyński, których łączna powierzchnia wynosiła 79 tys. km2. W Galicji epoka napoleońska i rok 1815 nie przyniósł żadnych zmian. Po wojnach napoleońskich i Kongresie Wiedeńskim w zaborze austryjackim zaprzestano kontynuacji reform józefińskich, a gospodarka Galicji, obciążona wysokimi podatkami, przeżyła załamanie koniunktury. Rolnictwo galicyjskie znajdowało się w bardzo złym położeniu. Brakowało mu chłonnych rynków zbytu, a feudalne ograniczenia oraz przeludnienie hamowały modernizację. Niektóre rejony Galicji, jak np. Podhale, stale znajdowały się na krawędzi głodu. Również pod względem rozwoju przemysłu Galicja pozostawała w tyle, nawet za innymi ziemiami polskimi. Pierwsze fabryki – gorzelnie, cukrownie, papiernie i niewielkie huty – zakładali tu ziemianie, którzy korzystali z niemal z darmowej robocizny pańszczyźnianej. Innym działem przemysłu galicyjskiego były kopalnie, m.in. w Wieliczce i Bochni, przejęte po rozbiorach od skarbu polskiego przez państwo austriackie. Rząd w Wiedniu nie interesował się jednak zbytnio przemysłem w Galicji, toteż nie mógł on konkurować z produkcją Czech i Austrii – głównych ośrodków industrializacji monarchii Habsburgów. W Rzeczypospolitej Krakowskiej po 1831 roku ograniczono kompetencje Senatu i Izby Reprezentantów, a w latach 1836 – 1848 w Krakowie stacjonowały wojska trzech państw zaborczych. Ustalono, że jakikolwiek ruch narodowy spowoduje likwidację Rzeczypospolitej Krakowskiej i aneksję jej obszaru przez Austrię. W Galicji niewiele zmieniło się pod względem politycznym, gdyż był to zabór i przed 1830 rokiem pozbawiony jakichkolwiek form autonomii. Nadal funkcjonował tu ostry system polityczny. W Galicji, Wiedeń pod wpływem ustępstw poczynionych przez Fryderyka Wilhelma III i Aleksandra I zdecydował się na niewielkie koncesje. W 1817 roku cesarz Franciszek I (1768 – 1835) zatwierdził fundację Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie; zezwolił na wznowienie działalności Sejmu Stanowego. Organ ten , pozbawiony inicjatywy ustawodawczej, ograniczał się jedynie do zatwierdzania zaleceń monarchy i przedstawiania mu wniosków dotyczących kraju. W następnym roku zreorganizowano Uniwersytet Lwowski, wprowadzając na nim katedrę literatury polskiej. Ograniczono się do tych kilku gestów. Wyższe urzędy nadal piastowali Niemcy lub Czesi. Skrajny centralizm i rozwinięty system policyjny, zdaniem polityków austriackich, zapewnić miały ścisłą integrację Galicji w ramach monarchii habsburskiej. Dla ludności szczególnie dotkliwy był ucisk fiskalny. Narastający w związku z rywalizacją na Bałkanach antagonizm rosyjsko – austriacki był przyczyną zmiany kursu w stosunku do Polaków. W czasie wojny rosyjsko - tureckiej Wiedeń wyraźnie kokietował Polaków. Gubernator Książe August Lobkowitz nie szczędził Polakom przyjaznych gestów, traktując ich zgodnie z instrukcjami płynącymi od Mettenricha – jako chwilowy „straszak” przeciwko Rosji. Wiosna Ludów w Galicji odbiła się szerokim echem. Na aktywność miejscowego społeczeństwa wpłynął wybuch rewolucji we Wiedniu. Przebieg wydarzeń w zaborze austriackim wykazywał na pozór wiele zbieżności z wypadkami do jakich doszło w Poznańskiem. W Krakowie i Lwowie miała miejsce bezkrwawa, legalna rewolucja. W dniu 17 marca odbyły się manifestacje w grodzie podwawelskim, następnego dnia w stolicy prowincji we Lwowie. W obu miastach powołano komitety do zorganizowania gwardii narodowej, powstały również legie akademickie. Na czele ruchu wybijali się w Krakowie Piotr Moszyński, a we Lwowie dwaj dziennikarze: Jan Dobrzański i Józef Dzierzkowski. Przygotowano petycję do cesarza prosząc o daleko idące uprawnienia narodowe, reformy demokratyczne, zniesienie pańszczyzny i uwłaszczenie oraz amnestię. 19 marca wręczono ją uroczyście gubernatorowi Rudolfowi Stadionowi. Następnego dnia wypuszczono więźniów. Nie czekając na pośrednictwo gubernatora deputacja pod przewodnictwem Księcia Jerzego Lubomirskiego ruszyła do Wiednia z adresem do cesarza. W Krakowie dołączyli do niej przedstawiciele tego miasta. Gubernator Rudolf Stadion ogłosił 22 kwietnia 1848 roku zniesienie pańszczyzny i uwłaszczenie chłopów.