Wartość idealistów i postawy jaką jest idealizm, dyskusja o idealizmie w literaturze polskiej - jest, była i będzie. W części pokrywa się zresztą z oceną inteligenta polskiego, czy też bohatera romantycznego. *Hamlet. Bohater tragedii W. Szekspira pt. Hamlet zasługuje na to, choć jest postacią literatury angielskiej i do niej należy. Tym niemniej stał się wzorem wielu bohaterów literatury polskiej, którzy odziedziczyli po nim: hamletyzm, czyli niezdecydowanie, rozdarcie wewnętrzne między powołaniem a możliwością dokonania czynu, rozdźwięk między słowem a czynem. Każdy idealista jest w mniejszym lub większym stopniu "potomkiem" Hamleta, choć nie każdy jest tak jak on niezdecydowany. *Don Kichot - M. Cervantesa. Warto przypomnieć błędnego rycerza, który chciał walczyć z wiatrakami i naprawiać świat, natomiast świat widział w nim tylko wariata (lit. - Hiszpania). *Lalka Bolesława Prusa. Pisarz pozytywizmu nie tylko rozważa pojęcie idealistycznej postawy, lecz prezentuje świetne przykłady: - Stanisław Wokulski - idealista, wręcz niewolnik idei romantycznej miłości. - Ignacy Rzecki - idealista polityczny, wieczny wyznawca bonapartyzmu i wiary w walkę o niepodległość. - Julian Ochocki - idealista naukowy, zdolny poświęcić swoje życie nauce, w którą wierzy jako w najwyższą wartość. *Ludzie bezdomni S. Żeromskiego. Zaprezentowany przez autora typ indywidualisty społecznika, można powiedzieć przypadek skrajny, doktora Tomasza Judyma, który dla idei pomocy ubogim poświęca miłość i życie prywatne. *Przedwiośnie S. Żeromskiego. Symbolem idealizmu są "szklane domy" - wizja ojca Cezarego Baryki. *Turystyka, Wciąż o Ikarach głoszą - poezja E. Brylla - krytyka postawy idealistycznej postulat racjonalnego podejścia do życia, dostrzeżenia wartości czynu Dedala, konkretnego działania. *Tren Fortynbrasa - Z. Herbert. Tren, w którym odżywa wieczna dyskusja - idealizmu z praktycyzmem, słów z czynem, postawy idealisty z postawą praktyka i żołnierza - słowem zwycięskiego Fortynbrasa u szczytu schodów i pokonanego Hamleta, który leży zabity.