Pierwowzorem pieniądza były przedmioty wartościowe, ale zanim doszło do ich powszechnego uznania jako miernika wartości, istniał handel wymienny. Prawdopodobnie w momencie, kiedy człowiek zaczął specjalizować się w wykonywanych zadaniach, np. rolnictwie czy myślistwie i pojawiła się swego rodzaju „nadprodukcja”, czyli wyprodukował więcej niż sam lub z rodziną mógł skonsumować, zaczął doceniać owoce swojej pracy i wymieniał się z innymi osobnikami na wyroby, które go interesowały. Tak pojawił się handel wymienny, lecz nie była to zbyt wygodna forma. Przede wszystkim brakowało ogólnie przyjętego miernika wartości i często bardzo trudno było znaleźć chętnego na swoje wyroby, a w przypadku żywności towar nie sprzedany w porę ulegał zepsuciu. Człowiek poszukiwał już wtedy ogólnie pożądanego środka wartości, który spełniałby kilka podstawowych funkcji: nie ulegałby zepsuciu, był łatwy do przechowywania i zawsze chętnie przyjmowany przez innych. W różnych kulturach rolę takiego „pieniądza” spełniały muszelki kauri, sól czy grudki kruszcu (najczęściej srebra). Fenicjanie wpadli na pomysł, aby „stemplować” grudki kruszcu określeniem wagi oraz sygnaturą władcy, co miało podkreślać autentyczność stempla i wzbudzać zaufanie ludności. Dopiero, kiedy zaczęto stemplować topione „kulki”, wówczas pod wpływem uderzenia spłaszczały się tworząc prototyp monety. Było nią pojawienie się pieniądza papierowego. Wprawdzie używano go wcześniej w Chinach, ale na rynku Europy jego debiut nie był zbyt udany. Pojawił się w związku z wojnami – spełniał zadanie gwaranta wypłacenia zobowiązań na określoną sumę pieniędzy, lecz po zakończeniu kosztownych działań wojennych nawet zwycięzca miał często problemy z tego typu zobowiązaniami. Rezultat był taki, że ludność bardzo sceptycznie odnosiła się do nowej formy pieniądza, która nie miała takiego pokrycia jak srebrne czy złote monety. Dopiero zmiana polityki państw po I wojnie światowej upowszechniła pieniądz papierowy. Był on wygodniejszy w użyciu, chociaż łatwiej było go zniszczyć niż monetę. Moneta zaczęła spełniać rolę pieniądza zdawkowego. Dziś stoimy u progu kolejnej wielkiej reformy, mianowicie wprowadzeniu pieniądza plastikowego. Coraz bardziej popularne dziś karty kredytowe mają jeszcze liczne ograniczenia, ale jakież wygodne byłoby pobieranie wypłaty na taka kartę i płacenie nią w dowolnym punkcie sprzedaży, nawet tym wirtualnym dostępnym w Internecie. Lew Tołstoj powiedział kiedyś: „Dziwne, jak wszyscy ukrywamy, że jednym z głównych motorów naszego życia są pieniądze”. Znane od czasów starożytnej Mezopotamii a używane umownie na długo, długo wcześniej, już na samym początku zawładnęły ludźmi. Pieniądz równa się władzy, władza równa się pieniądzu - uważano (Tylko pieniądz jest władcą całego świata - Publilius Syrus, I w. P.n.e.). W taki sposób rodziła się bezczelność, obrzydzenie a nawet agresja w stosunku do ludzi a zwłaszcza niższych warstw społecznych. Ludzie stawali się chciwi i jak Bankier z „Małego Księcia” uważali, że wszystko, na co pierwsi spojrzą, może a wręcz musi się stać ich własnością. Jedynym życiowym celem stawało się dla nich gromadzenie pieniędzy. Literackim przykładem może być Scrooge, bohater „Opowieści wigilijnej” Karola Dickensa, który mimo ogromnej fortuny oszczędzał na wszystkim, na czym się dało: mało jadł, mało pił, nie miał służby, przyjaciół. Bogactwo go zaślepiło i było dla niego bez pożytku, ponieważ nie używał go do czegokolwiek dobrego. Pieniądz zdecydowanie jest przyczyną upadku. Kochanowski w jednej ze swoich fraszek pt. „O żywocie ludzkim” napisał bardzo mądrze: „Zacność, uroda, moc, pieniądze, sława wszystko to minie jako polna trawa” LALKA-na szczycie hierarchii wart.stoi pieniądz.Przedst.są kolejne etapy dochodzenia do majątku Wokulskiego.Żeni się bez miłości z bogatą wdową i robi wielkie pieniądze na dostawach dla znienawidzonej przez społecz.armii ros.Po śmierci żony zakochuje się w zimnej,wyniosłej arystokratce,I.Łęckiej.Przyjaciele hrabiny uważają,że nieuczciwie zdobył majatek.Izabeli zależało tylko na pieniądzach,twierdziła,że gdyby był górnikiem lub podróżnikiem i zarabiał miliony to mógłby być jej kochankiem,ale jest tylko galanteryjnym kupcem.Szuman powiedział,że:”Pieniądz jest spiżarnią najszlachetniejszej siły w natirze,bo ludzkiej pracy.On jest sezamem,przed którym otwierają się wszystkie drzwi,jest obrusem,na którym zawsze można znależć obiad,jest lampą Alladyna,za której potarciem ma się wszystko czego się pragnie.Czarodziejskie ogrody,bogate pałace,piękne królewny,wierna służba i gotowi do ofiar przyjaciele,wszystko to ma się za pieniądze”.Szuman widzi jaką ogromną wart.ma pieniądz.Wokulski przez pieniądze chce zdobyć uznanie w oczach Izabeli.Mincel całe życie zajmował się zdobywaniem pieniędzy,dbał o swój towar,klientów.To zdobywanie pieniędzy nauczyło Minclów uczciwości i lojalności.Ten kto miał pieniądze przebywał w kręgach arytsokratycznych.SKĄPIEC-Molier przedst.zachowania,które są typowe dla natury ludzkiej.Chorobliwa miłość Harpagona do pien.doprow.do nieporozumień w rodzinie,swoją córkę oddałby każdemu,który tylko byłby bogaty i wziąłby ją bez posagu.Staje się despotą.Nie liczy się z uczuciami dzieci.Po kolacji,na której była u nich Marianna resztki jedzenia oddaje z powrotem do sklepu.Przeds.problem rodziny,w której rządzą pien.,brak szacunku i więzi.Aby zdobyć pien.i uszczęśliwić siebie jest gotów poświęcić dobro i szczęście najbliższych.Jest obrazem czł.skąpego,chciwego i odrażającego.Ma pretensje do Kleanta,gdy dowiaduje się,że wygrywa pien.w karty i nie odkłada ich na procent.Podejrzewa każdego o kradzieże.Żałuje pien.na prezent dla ukochanej kobiety.Gdy skradziono mu szkatułkę z 10000 talarów,obwinia wszystkich dookoła,żądając najwyższej kary za tę zbrodnię.Szkat.jest w posiadaniu Kleanta,który za wskazanie,gdzie się znajd.otrzyma zgodę na ślub z Marianną.Pien.stawia ponad miłość,to nie on rządzi pien.tylko pien.nim.ZBRODNIA I KARA-Rodion Raskolnikow wykreowany przez Fiodora Dostojewskiego to bohater rozczarowany społecz.,w którym brak pien.nie pozwala mu się realizować.Raskolnikow chciałby zmienić świat,który wydaje mu się źle urządzony.W swoim artykule napisanym do petersburskiej gazety podzielił społecz.na ludzi zwyczajnych i genialnych.Gen.decyd.o losach świata i przyczyniają się do jego rozwoju,a zwyczajni stoją tylko na przeszkodzie.I dlatego uważa,że zwyczajnych ludzi należy usuwać.Chce wykorzenić przyczynę ludzkiego cierpienia,wierzy przy tym,że wybitne jednostki mają do tego celu swobodę wyboru środków.Zgodnie z tą myślą zabija znienawidzoną społeczną wesz,która pasożytuje na biednych,starą lichwiarkę Alonę.Zabił,aby zagrabić jej mienie.Pieniądze lichwiarki,wyciśnięte z ubogich ludzi,pragnie obrócić na potrzeby biedaków.Uważa,że warto poświęcić jednostkę,aby uszczęścliwić tysiące.”Zabij ją i weź jej pien.,z tym,że następnie z ich pomocą poświęcisz się służbie dla całej ludzkości,dla dobra powszechnego(...)”.Sonia,którą do prostytucji zmusiła bieda w domu,bierze na siebie cierpienie Rodiona.Tylko przy nie był sobą i się otwierał.Dostojewski pokazał związek między ekonom.sytuacją czł.a moralną.