Nowa Zelandia - HISTORIA - Pierwszymi mieszkańcami Nowej Zelandii byli Maorysi, którzy tysiąc lat temu przybyli na Wyspę Północną z innych wysp Polinezji. W 1642 roku holenderski podróżnik Abel Tasman zbliżył się do zachodnich wybrzeży Aotearoa - Kraju Wielkich Białych Chmur, bo tak Maorysi do dzisiaj nazywają swoją ojczyznę. Kiedy jego pierwsza szalupa została zaatakowana przez wojowniczych tubylców i zginęli czterej ludzie, Tasman odpłynął rezygnując z dalszego poznawania tego kraju. Dopiero sto dwadzieścia siedem lat póżniej, w 1769 roku brytyjski podróżnik i odkrywca James Cook wraz ze swoimi żeglarzami wylądował w Nowej Zelandii i od tego czasu datuje się kolonizacja tego kraju. Przez kilkadziesiąt lat nie było formalnej zgody między Maorysami a europejskimi, głównie brytyjskimi kolonizatorami. 6 lutego 1840 roku podpisany został między 500 przywódcami maoryskich plemion a reprezentacją brytyjskiej korony "Traktat Waitangi", który przez historyków uważany jest za dokument tworzący Nową Zelandię. Każdego roku w dniu 6 lutego obchodzone jest święto narodowe "Waitangi Day". Mimo traktatu dochodziło między tubylcami a kolonizatorami do wielu zbrojnych potyczek, które w II poł.XIX wieku przekształciły się w dwie krwawe wojny przegrane przez Maorysów. Od 1856 r. Nowa Zelandia miała własny rząd w ramach brytyjskiej kolonii. W 1907 r. uzyskała status Dominium a od 1947 r. stała się w pełni niepodległym krajem. - GEOGRAFIA I KLIMAT - Nowa Zelandia, położona na południowym Pacyfiku ok.1600 km od południowo-wschodnich wybrzeży Australii, składa się głównie z dwóch wysp - Wyspy Północnej i Wyspy Południowej oraz z kilkuset małych wysepek. Powierzchnia kraju zajmuje 270.500 kilometrów kwadratowych, czyli jest o ok. 15% mniejsza od powierzchni Polski. Kraj charakteryzuje się bardzo zróżnicowanymi i spektakularnymi krajobrazami: rozległe łańcuchy górskie w Alpach Południowych /większe niż francuskie, austriackie i szwajcarskie Alpy razem/, fiordy, lodowce, regiony wulkaniczne, gejzery, jeziora, równiny, ogromne obszary trawiaste i buszowate, subtropikalne lasy. Najwyższy punkt - Mount Cook, 3.754 m Najgłębsze jezioro - Hauroko, 462 m Największe jezioro - Taupo, 606 km kw. Najdłuższa rzeka - Waikato, 425 km Największy lodowiec - Lodowiec Tasmana, 29 km Najgłębsza jaskinia - Nettlebed w Mont Arthur, 889 m Długość linii brzegowej - 15.811 km Klimat Nowej Zelandii jest zróżnicowany ze względu na fakt, że kraj z południa na północ ma długość ok.1700 km. Wyspa Północna charakteryzuje się klimatem subtropikalnym morskim, natomiast Wyspa Południowa klimatem umiarkowanym morskim. Lato trwa tutaj od grudnia do lutego a zima od czerwca do sierpnia. Różnice temperatur między tymi porami roku są niewielkie. Duże wahania temperatur występują tylko w górach lub podczas wiatrów zachodnich. - LUDZIE I JĘZYK - W Nowej Zelandii mieszka 3.760.000 ludzi. Z liczby 79,6% - to ludność pochodzenia europejskiego, 14,5% - pochodzenia maoryskiego, 5,6% - to mieszkańcy wysp Pacyfiku, 2,2% - Chińczycy i 1,2% - Hindusi. Dwoma oficjalnymi językami urzędowymi są angielski i maoryski, ale w praktyce dominuje język angielski. - USTRÓJ POLITYCZNY - Nowa Zelandia jest niepodległym stanem The British Commonwealth of Nations /Brytyjskiej Wspólnoty Narodów/.W praktyce oznacza to jednak faktyczną, pełną niepodległość państwa. Królowa brytyjska reprezentowana jest przez generalnego gubernatora. Nad demokratycznym rządem kontrolę sprawuje parlament liczący 120 posłów. Obecny rząd prowadzony jest przez koalicję National Party i New Zealand First Party. - GOSPODARKA - Nowa Zelandia jest zachodnim krajem kapitalistycznym. Rolnictwo, a zwłaszcza hodowla owiec i krów, przetwórstwo mięsa, ogrodnictwo, rybołówstwo, przemysł energetyczny i wydobywczy - to główne gałęzie gospodarki. Największe dochody uzyskuje się z eksportu baraniny i wołowiny, owczej wełny, mleka i jego przetworów, skór i przetworów zbożowych, który stanowi ponad połowę sprzedaży zagranicznej. Inne ważne dziedziny gospodarki to przemysł maszynowy, telekomunikacja, elektronika oraz produkcja tekstyliów i tworzyw sztucznych. Ekonomia Nowej Zelandii mocno jest uzależniona od transportu i handlu morskiego. - PIENIĄDZE - Oficjalnym środkiem płatniczym jest dolar nowozelandzki - 1 NZ$ /NZD/ dzieli się na 100 centów. Kurs NZD zbliżony jest do kursu marki niemieckiej. Jest to waluta w pełni wymienialna lecz w Polsce większość banków i kantorów nie jest zainteresowana kupnem NZD. Natomiast w Nowej Zelandii bez problemu można wymieniać waluty zachodnie /najlepiej USD i EURO/. - TRANSPORT - Air New Zealand jest jednym z największych światowych przewoźników lotniczych. Wspólnie z Ansett New Zealand jest również największym przewoźnikiem lotniczym w kraju. Tranz Rail - to główny przewoźnik kolejowy, który współpracuje z serwisem promowym Cook Strait. Koszt wynajęcia samochodu osobowego średniej klasy wynosi 80 - 110 NZD / dobę. Nie należy zapominać, że w tym kraju o silnych tradycjach brytyjskich jeździ się lewą stroną. - KOMUNIKACJA - Internet i telefony komórkowe są bardzo popularne w Nowej Zelandii. Bez problemu można dodzwonić się do Polski również z telefonów stacjonarnych po wykręceniu numeru 0048, numeru kierunkowego miasta i numeru docelowego. Koszt rozmowy ok.5 -10 zł / min. /najdrożej z telefonów hotelowych/. - UWAGI PRAKTYCZNE - Nowa Zelandia, mimo, że leży w odległej Oceanii, jest typowym krajem zachodnim i na wskroś "europejskim", bo przecież w większości zamieszkała jest przez Brytyjczyków. Wybierając się do kraju kiwi, warto jednak pamiętać o mniej lub bardziej istotnych różnicach i poznać kilka, być może cennych, informacji: Czas. W Nowej Zelandii zima jest w środku europejskiego lata i odwrotnie, więc np. w grudniu nie warto wybierać się tu w kożuchu. Dzień zaczyna się i kończy tutaj o 12 godzin wcześniej niż u nas. Wiosną, w związku ze sztucznymi przesunięciami czasu, różnica ta wynosi 10 godzin. Po przylocie do Aotearoa godziny te "znikają" z naszych życiorysów lecz odzyskujemy je po powrocie do kraju. Chyba, że ktoś chce pozostać tu na stałe i wtedy musi pogodzić się z tą "stratą" na zawsze! Pogoda. Ze względu na morski klimat pogoda bywa w ciągu dnia zmienna. Oprócz parasola lub kurtki przeciwdeszczowej warto pamiętać o zabraniu okularów przeciwsłonecznych, czapki i koniecznie kremów z filtrami ochronnymi, bowiem słońce bywa tu bardzo silne. Godziny pracy firm i handlu. Od poniedziałku do piątku firmy, biura pracują w godzinach 9.00-17.00, banki 9.00-16.30. Większość sklepów otwartych jest w godzinach 9.00-17.30, w piątki często do 21.00 a w soboty do południa. Wiele sklepów pracuje nawet do 23.00 a także w niedziele. Z dokonaniem zakupów zawsze tutaj można zdążyć. Jazda samochodem. Jeździmy lewą stroną tak, jak w Wielkiej Brytanii, skąd ten porządek ruchu został przeniesiony. Na rondach pierwszeństwa udzielamy z prawej strony a na skrzyżowaniach równorzędnych - z lewej. Lepiej od razu uniknąć niepotrzebnej na urlopie kraksy! Elektryczność. Napięcie 230-240 V, częstotliwość 50 Hz, czyli podobnie jak w Polsce, ale kształt gniazdek i wtyczek jest zupełnie inny. Trzeba na miejscu w sklepach elektrycznych kupić adaptor w cenie ok. 13 NZ$. W niektórych hotelach w łazienkach można podłączyć nasze wtyczki, ale od urządzeń bardzo małej mocy np. zasilacze do kamer wideo, telefonów komórkowych lub maszynki do golenia. W większości hoteli są również gniazdka z napięciem 110 V do urządzeń o mocy 20 W. Telekomunikacja. W kraju obowiązują numery 7-cyfrowe, które w ruchu międzymiastowym poprzedzone są 2-cyfrowymi numerami kierunkowymi rozpoczynającymi się na 0. Informacja o numerach krajowych - 018, o numerach międzynarodowych - 0172. W niedziele i niektóre weekendy obowiązują o połowę niższe stawki. Międzynarodowe numery kierunkowe: do Nowej Zelandii - 0064, do Polski - 0048. Połączenia, dzięki łączności satelitarnej, uzyskuje się natychmiast i są wyjątkowo wysokiej jakości. Niektóre urzędy pocztowe, firmy komputerowe i hotele świadczą usługi internetowe w zakresie poczty elektronicznej. Bardzo tanio można nadać e-mail. - CIEKAWOSTKI - A oto trochę ciekawych faktów o Nowej Zelandii : ˇ Nowa Zelandia jako pierwsza na świecie dopuściła kobiety do wyborów parlamentarnych w 1893 roku; ˇ Nowozelandczyk Richard William Pearse dwa lata przed braćmi Wright odbył pierwszy lot samolotem. 31 marca 1902 r. na wykonanym przez siebie samolocie przeleciał 91 m nad polem w okolicach Timaru; ˇ Nowa Zelandia ma najwięcej na świecie pól golfowych w przeliczeniu na jednego mieszkańca, czyli ponad 400 na 3,7 mln ludzi; ˇ Auckland ma największą na świecie liczbę łodzi na jednego mieszkańca; ˇ William Hamilton, farmer z Canterbury, udoskonalił wykorzystywane w łodziach wodne silniki odrzutowe, wymyślił dźwig, kompresor powietrzny i maszynę do robienia sztucznych lodowisk; ˇ Nowozelandczyk Edmund Hillary jako pierwszy człowiek wraz z Szerpą Tenzing Norgay w 1953 r. zdobył Mount Everest; ˇ W 1919 r. baron Ernest Ruthenford jako pierwszy rozczepił atom. Wcześniej wykrył i zbadał fale radiowe, rok przed Marconi'm, lecz pozostawił tę pracę i zajął się badaniem radioaktywności i struktury atomu w Trinity College w Cambrigde za co otrzymał Nagrodę Nobla; ˇ Nowa Zelandia jako pierwsza na świecie wita każdy nowy dzień; ˇ Zatoka Curio jest jedną z najbardziej rozległych na świecie. Oglądać tu można skamieniały las, który liczy sobie 180 mln lat; ˇ Nowa Zelandia jest pierwszym krajem, który zatrudnił sobie ministra turystyki w 1901 r.; ˇ Stolica kraju Wellington ma więcej kawiarenek i restauracji w przeliczeniu na jednego mieszkańca niż Nowy Jork; ˇ W Nowej Zelandii wymyślono znany deser bezowy "Pavlova", nazwany tak od nazwiska znanej prima baleriny Anny Pawłowej; ˇ Stary budynek rządowy w Wellington jest największą drewnianą budowlą na półkuli południowej, która liczy 8,2 tys. m kwadratowych; ˇ Winnice centralnego Otago są najbardziej na świecie na południe wysuniętymi winnicami i leżą na 45 stopniu szerokości południowej; ˇ Do Nowej Zelandii należy absolutny rekord w ilości owiec: 47.390.000 owiec, czyli 12,6 owcy na osobę; ˇ Nowa Zelandia po raz pierwszy wygrała Mistrzostwa Świata w Rugby w 1987 roku, a żeńska drużyna wygrała Mistrzostwa Świata w Rugby w 1998 r.; ˇ Nelson był pierwszym miastem na świecie, w którym wprowadzono ośmiogodzinny dzień pracy; ˇ Tongarino National Park był drugim po Yellowstone National Park w USA utworzonym na świecie parkiem narodowym; ˇ Najmniejsze na świecie delfiny Hektora oraz najrzadziej spotykane lwy morskie Hooker'a zostały znalezione tylko w wodach należących do Nowej Zelandii; ˇ Tylko tutaj żyją nie latające papugi Kakapo oraz papugi alpejskie Kea; ˇ Miejscowe gady Tautara dożywają sędziwego wieku 300 lat! Gady te pojawiły się na ziemi w erze mezozoicznej, czyli jakieś 190 mln lat temu; ˇ Nowa Zelandia ma na swoim koncie wiele nagród amerykańskich mistrzostw w żeglarstwie jachtingowym w Zatoce Hauraki w Auckland, wygrywanych przez Peter'a Blake'a; ˇ Pierwszą maszynę do totalizatora sportowego skonstruował syn nowozelandzkiego biskupa; ˇ Źródła Waikoropupu w pobliżu Nelson zawierają najczystszą wodę źródlaną na świecie. Ich wydajność to 2.160.000 litrów wody na dobę; ˇ Jezioro Frying Pan, w pobliżu Rotorua, czyli Jezioro Patelnia, jest największym na świecie źródłem gorącej wody, które osiąga w najgłębszym punkcie 200° C.