Wywołując w 1655r kolejną wojnę, król szwedzki Karol X Gustaw korzystał z osłabienia Rzeczypospolitej, spowodowanego konfliktami kozackimi i wojną z Moskwą. Zamierzał dokonać aneksji nadbałtyckich prowincji polskich i litewskich. Przypisuje mu się też zamiar podboju państwa polsko-litewskich, a nawet projekt pokonania Rosji. Sukcesy Szwedów spowodowały, że do wojny włączyły się państwa ościenne, liczące na nabytki terytorialne lub zaniepokojone perspektywą nadmiernego wzmocnienia się Szwecji. Wojna skończyła się pomyślnie dla Szwecji. Nie powiudł się zamiar przekształcenia Bałtyku w wewnętrzne morze szwedzkie. Mimo nabytków uzyskanych kosztem Danii oraz utrzymania dawnego stanu posiadania w innych regionach, Szwecja na dłuższy czas utraciła możliwość ofensywy. Dopiero po reformach ekonomicznych i wojskowych dokonanych przez następnego monarchę, Karola XI nazywanego „wielkim ekonomem” Szwecji, możliwa była następna faza jej ekspansji podczas wojny północnej w latach 1700-1724. dla Rzeczypospolitej najbardziej dotkliwą konsekwencją wojen ze Szwecją w XVII w. było zrzeczenie się zwierzchnictwa lennego nad Prusami Książęcymi. Próby odzyskania tego terytorium, podejmowano po 1675r.