Peoripdyzacja:pocz.1863-powstanie styczniowe spowodowało istotne zmiany w świadomości społ..sztuce i lit.Koniec-nie jest gwałtowne przejście do Młodej Polski;w pewnym przybl.można uznać ost. Lata XIXw. Pozytywizm-„pozytywizm”to zd.Comte’a-realny(zaprzeczający wszystkiemu,co cudowne), użyteczny(slużący konkretnym działaniom), pewny i ścisły,wzglądny(relatywny);skupia uwagę na jednostce w społ. Założenia nurtu opierały się na zaufaniu do nauki, na metodzie empirycznej;niechęć do metafiz. oraz prawa ewolucjonizmu i postępu. Rzeczywistość w utworach poz. To prozaiczna codzienność przeciwstawiona poetyckim światom romantyków. Praca u podstaw-na wysiłku int.i fiz.miala się zasadzić przebudowa pol.społ..Praca powinna przelamać konserwatywne bariery pomiędzy klasami.Celem było przebudzanie świadomości spol i próba wprowadzenia w tą świadomość przekonania, że mimo trudnej sytuacji polit.zmienia się świat,tworzy nowoczesna cywilizacja miejsko-przemysłowa. Praca org.-propagowanie unowocześnionych form ekonowicznych w przemyśle, rolnictwie i Handlu.Zmiany zach.w tych dziedzinach powinny służyć umocnieniu pol.stanu posiadania. Podstawowym war. Było wejścia niższych warstw w zmienioną rzeczywistość.Służyć ma temu szeroki program edukacyjny i reedukacyjny. Herbert Spencer (socjolog) – życie społ.opiera się na różnych formach wspóldzialalności dobrowolnej i dąży do stałego doskonalenia org.przemysłowej.Nauka przenosi z kierunków przyrodniczych do społ.ewolucjonizm. John Stuart Mill –pewien stopień umysłowego rozwoju może być własnością każdego człowieka,żyjącego u kraju ucywilizowanym . Karol Marks i Fryderyk Engels – burżuazja podobna jest do czarnoksiężnika,który nie może już opanować wywolanych przez siebie potęg podziemnych.Stwarz sobie świat na obraz i podobieństwo swoje. Buckle – Nauka tworzy teorię postępu, sklania się też do cywilazacyjnym uogólnieniom. Zmiany w języku- rodzi się potrzeba nazywaniea powst. nowych przedmiotów,kształtujących się międzyludzkich stosunków,układów,zależności.Język zmieża ku formom prostym,komunikatywnym i logicznym; zanikają formy wys.stylu, mowa codzienna staje się normą też dla języka prasy i lit.Pozytywizm stważa nowy,bliski potocznemu wzór lit.wypowiedzi. Scjentyzm – jest rozwinięciem jeszcze oświeceniowego stosunku do nauki;szczególnie mocno wiąże się z empiryzmem Davida Hume’a i odejściem od metafiz.nurtów fil.Powstaje socjologia a potem psychologia;wzbogaca się wiedza hist.(Spencer i Buckle) Agnostycyzm – (z gr.agnostos – nieznany) pogląd fil.negujący możliwoś poznania świata i praw nim rządzących. Poznawać można jedynie dostępne zmysłom zjawiska i ich związki;sprzyjał postawą areligijnym i obojętnym. Utylitaryzm – zasady postępowania; głównym celem jest dążenie do „wszczepienia w umysły nierozelwalnego związku pomiędzy szczęsciem własnym i szczęściem ogólu” Pozytywizm w Polsce – stosunkowo opóżniony do krajów europejskich i miał inne założenia co wynikało z sytuacji politycznej kraju. Galicja – działaly 2 pol.uniwersytety( K-ów, L-ów ), w 1871 powst. Akademia Umiejętności,ważną rolę odgrywały pol.teatry.Większa niż w pozostałych zab.swoboda druku pozwalała na pojawienie się publikacj, których wydanie nie było możliwe pod zab.ros. czy pruskim.Warstwami dominującymi w zab.austriackim była rodowa arystokracja i bogate ziemiańastwo.Ich poglądy społ.cachował konserwatyzm,tradycjonalizm,lijalność wobec caratu i niechę do powstań oraz „ liberum conspirio”(wolność spislowania)Przyjęli oni nazwą stańczyków .W środowistku tym powst.jedna z najsłynniejszych szkół historycznych,tzw.szkoła krakowska skupiająca wybitnych uczonych,m.in.:J.Szujski,M.Bobrzyński,S.Smolka. Na początkulat 60 powst.skupiona wokół „Dziennika Literackiego” grupa młodych ludzi. W Galicji rozwinął się też ruch chłopski. Zabór pruski – Bismarck wprowadził akcję „Kulturkampf”(walka o kulturę) ,której celem było podporządkowania Kościoła państwu niemieckiemu oraz zniszczenie wszystkiego co polskie;ograniczano dzialanie oświatowe i społeczne. Jednak żywe tu były tredycje pracy org.i u podstaw.W Poznaniu wychodziły czasopisma pol.tj.;Tygodnik wlkp.” I „Sobótka” Zabór rosyjski – działalność gubernatora Józefa Hurki i kuratora A. Apuchtina berdzo ograniczała możliwości pracy oświatowej,naukowej i kulturalnej.Język urzędowy to rosyjski.Rusyfikacja obejmuje przede wszystkim szkoły i urzędy;prasa jest poddawane szczególnej cenzurze. Rozwija się tam szczególnie dzialaność popularyzatorsko-oświeceniowa:odczyty, kursy, wystawy,literatura. Pokolenie „młodych”- pok.ur.między40a50rokiem,ludzie pochodzący z deklasowanej szlachty.”Młodzi” czyli pozytywiści,wystąpili przede wszystkim na łamach „Przeglądu Tygodniowego” z krytyką zachowawczego i tradycjonalistecznego obozu”starych”.Ten gwałtowny atak, prowadzony przede wszystkim przez A.Świętochowskiego( manifest „My i wy”) był związany z nowym programem spol.młodych i odrzuceniem przeszkód,które dostrzegano w kurczowym trzymaniu się przeżytków szlachty, tradycyjnego sp.życia i gospodarowania.Celem były też konsekwencje romantycznego sp.myślena .’Młodzi’ reprezentowali ideały postępowego, demokratycznego myślenia. Z niechęcią przyjmowali pózne koncepcje A.Comte’a , który swój system nauk ujął w niezwykłą formę „ Religii Ludzkich”.Dla „młodych” były to założenia metafiz. dlatego chętniej sięgali po ang.myślicieli,bliższych tradycjom empirycznym : Buckle’a( „Historia Cywilizacji”) , Mill’a .H.spencera. Pokolanie „Starych” – skupieni głównie wokół „Biblioteko W-wskiej” i konserwatywnej prasy galicyjskiej („Czas”), reprezentowali tradycyjne , niechętne wszelkim „nowinkom” poglądy.