POPULARNE
Biologia
Ptaki - charakterystyka
- by redakcja UCZNIAK.COM
- PRACA: PRZED SPRAWDZENIEM
- DOSTĘP: DARMOWY
- CZYTANE: 4303 razy
Pokrycie ciała
- skóra ptaków jest delikatna
- tworzy ja wielowarstwowy i zrogowaciały naskórek, pod którym znajduje się elastyczna skóra właściwa
- brak gruczołów potowych
- występują gruczoły łojowe: gruczoł kuprowy
- ciało pokryte piórami
- zawiązek pióra powstaje jako wpuklenie naskórka, które zapada się w głąb skóry, gdzie styka się z brodawką skóry właściwej i dzieli się na dwie części:
1. zewnętrzną, z której powstanie pochwa pióra
2. wewnętrzną, z której wyrośnie właściwe pióro
- listewki i haczyki promyków sąsiednich gałązek zachodzą na siebie tworząc bardzo lekką i elastyczną strukturę chorągiewki
- podział piór ze względu na rolę:
1. związane z lotem – lotki i sterówki (sztywna chorągiewka)
2. związane z termoregulacją – pióra puchowe i okrywowe
- lotki mocowane są na końcach skrzydeł łącznotkankową spoiną (do II palca i częściowo do III palca oraz śródręcza – lotki I rzędu; na kości łokciowej od 6 do 37 lotek II rzędu)
- sterówki tworzą ogon ptaka (osadzone są na pygostylu; od 8 do 24)
- dziób – rogowe okucie szczęk, powstałe ze zlanych w jedną całość łusek rogowych
- progresywne przystosowanie do lotu
Szkielet
- bardzo lekki – w większości pneumatyczny (jamy szpikowe wypełnione powietrzem)
- szkielet osiowy:
1. czaszka:
a) mózgoczaszka większa niż u gadów; duża szerokość i cienkie sklepienie (zlane kości: ciemieniowa, skroniowa i potyliczna)
b) obecność kilku kości w żuchwie, pojedynczy kłykieć potyliczny (cechy gadzie)
2. kręgosłup – zbudowany z 5 odcinków, o łącznej liczbie kręgów od 39 do 62:
a) bardzo ruchliwy odcinek szyjny, esowato wygięty; kręgi siodełkowate (pierwsze dwa to dźwigacz i obrotnik) w liczbie od 9 do 25
b) odcinek piersiowy – pierwsze kręgi piersiowe zrastają się w pojedynczą kość grzbietową
c) ostatnie kręgi piersiowe, wszystkie lędźwiowe, krzyżowe i ogonowe zrastają się w kość lędźwiowo-krzyżową; odcinek ten zespolony jest z potężną miednicą
d) w odcinku ogonowym pierwszy kręg zrasta się współtworząc synsacrum; kilka następnych jest wolnych; ostatnie 4 zrastają się w trójkątną płytkę kostną - pygostyl
3. klatka piersiowa – mocna
- silnie zaznacza się tendencja do usztywniania kręgosłupa tułowiowego
- obręcze i kończyny:
1. obręcz barkowa – zbudowana z łopatek, kości kruczych i obojczyków;:
a) duży i płaski mostek, u ptaków latających wyrasta zeń duży grzebień mostka – miejsce przyczepienia silnych mięśni skrzydeł; u nielotów zredukowany
2. obręcz miednicowa i kończyny dolne:
a) dobrze rozwinięte (dwunożność, konieczność przyjmowania dużych obciążeń przy lądowaniu)
b) skrócona kość udowa
c) kości podudzia (strzałkowa i goleniowa) często zrastają się ze sobą tworząc kość goleniową
d) dolne kości stępu i śródstopia zrastają się w czasie rozwoju zarodkowego w kość skokową (powstanie dodatkowej dźwigni i stawu skokowego tylnego – amortyzacja przeciążeń)
e) redukcja palców w kończynie dolnej – brak palca piątego, pierwszy skierowany do tyłu, drugi, trzeci i czwarty skierowane do przodu
f) u niektórych ptaków, np. struś afrykański dwupalcowość
Układ mięśniowy
- dobrze rozwinięta muskulatura (szczególnie mięśnie skrzydeł – u lotników; kończyn dolnych – u biegaczy)
- brak przepony
- ruch skrzydeł w dół - mięsień piersiowy
- ruch skrzydeł w górę – mięsień kruczoramienny
- oba mięśnie przyczepione do grzebienia mostka i kości ramieniowych
Układ oddechowy
- złożony z płuc i worków powietrznych
- mało elastyczne płuca
- duża powierzchnia czynna płuc
- do każdego płuca prowadzi oskrzele główne, od którego odchodzą liczne oskrzela II-go rzędu
- oskrzela II-go rzędu dzielimy na grzbietowe (wdechowe) i brzuszne (wydechowe)
- oskrzela II-go rzędu rozdzielają się na drobniejsze oskrzeliki III-go rzędu ułożone równolegle względem siebie
- pomiędzy oskrzelikami III-go rzędu mieści się plątanina kapilar powietrznych i krwionośnych, ma tam miejsce wymiana gazowa
- średnica kapilar powietrznych jest bardzo mała, np. u gołębia 4m. (skutek bardzo rozbudowana powierzchnia oddechowa płuc; wada – są bardzo delikatne, dlatego płuca ptaków nie mogą pracować systemem miechowym – płuca ptaków mają charakter przepływowy)
- funkcję pomp ssąco-tłoczących spełniają cienkościenne i słabo unaczynione worki powietrzne (zazwyczaj 9)
- worki dzielimy na przednie (m.in. szyjne, obojczykowe i piersiowe przednie) oraz tylne (piersiowe tylne i brzuszne)
- worki płucne wnikają nawet do kości długich (np. ramienia)
- ucisk mięśni szkieletowych na worki zmienia ich objętość i wymusza przepływ powietrza przez płuca
- w czasie lotu wdechy i wydech są zsynchronizowane z wymachami skrzydeł
- uniesienie skrzydeł = wdech
- opuszczenie skrzydeł = wydech
- występuje zjawisko podwójnego oddychania – podczas wdechu i podczas wydechu przez płuca przepływa świeże powietrze
- wdech: zasysanie powietrza przez worki tylne; jama nosowatchawicakrtań dolnaoskrzela głównepłuca; podczas wdechu wejście do oskrzeli brzusznych jest zamknięte; wdychane przez oskrzela grzbietowe powietrze przechodzi od tyłu do kapilar płucnych i dalej do worków przednich; część przechodzi przedłużeniem oskrzela głównego – oskrzelem workowym – do worków tylnych (nie pokonuje sieci kapilarnej)
- wydech: zamknięcie oskrzeli grzbietowych i przedłużenia oskrzela głównego, otwarcie oskrzela brzusznego; ucisk na przednie i tylne worki powoduje, że nie użyte wcześniej powietrze z worków tylnych przepływa do przodu przez sieć kapilar płucnych, a zużyte wcześniej powietrze, wypełniające worki przednie, usuwane jest przez oskrzela wydechowe do oskrzela głównego i dalej na zewnątrz
- przepływ powietrza przez kapilary płucne jest zawsze jednokierunkowy – od ogona do głowy
- worki stanowią wraz z mięśniami tłocznię powietrza
- worki zmniejszają ciężar właściwy ptaka
- worki są rezerwuarem powietrza
- worki biorą udział w nawilżaniu powietrza
- worki chronią przed przegrzewaniem w czasie lotu
- worki umożliwiają ogrzewanie zimnego i schładzanie gorącego powietrza
Układ krążenia
- cztero-jamiste serce o dużej sprawności
- całkowite oddzielenie krwi natlenionej od odtlenionej
- serce ptaków może pracować z częstotliwością setek cykli na minutę (u kolibrów około 1000)
- redukcja zatoki żylnej (za wyjątkiem nielotów)
- redukcja liczby naczyń opuszczających lewą komorę (jeden łuk aorty - lewy)
- zmniejszenie wielkości krwinek w porównaniu do gadów
- krwinki jądrzaste i krótko żyjące
- obieg krwi – duży: lewa komorałuk aorty (lewy)tętnicekapilary tkankoweżyłyżyły główneszczątkowa zatoka żylnaprawy przedsionek
- obieg krwi – mały: prawa komorapień płucnytętnice płucnekapilary płucneżyły płucnelewy przedsionek
Układ wydalniczy i rozrodczy
- narządy wydalnicze – nerki typu ostatecznego (zanercza)
- kwas moczowy – produkt przemiany związków azotowych (w nerkach nie dochodzi do zagęszczenia moczu)
- brak pęcherza moczowego
- rozcieńczony mocz przepływa moczowodem do kloaki i dopiero tam ulega zagęszczeniu
- ptaki morskie piją słoną wodę, a nadmiar wody wydalają przez gruczoł solny uchodzący u nasady dzioba
- nefrony w nerkach mają niewielkie pętle i słabo zagęszczają mocz
- jaja ptaków należą do największych w całym świecie zwierzęcym
- zachowania godowe osiągają wysoki stopień rozwoju
- dymorfizm płciowy
- u samic funkcjonuje tylko lewy jajnik i jajowód (zmniejszenie masy ciała)
- zapłodnienie następuje w jajowodzie; dopiero potem komórka jajowa zostaje zaopatrzona w osłonki: białkową, pergaminową i skorupkę wapienną
- złożenie jaja jest możliwe dzięki rozwartej od tyłu miednicy (brak spojenia łonowego)
- jaja muszą byś wysiadywane (wyjątek nogale zakopujące jaja w kopcach butwiejących liści
- ptaki dzielimy na gniazdowniki – pisklęta niedołężne, często ślepe, np. drapieżne, kukułkowate, wróblowate, dzięciołowate, papugi i gołębie; zagniazdowniki – pisklęta wkrótce po wykluciu są dość samodzielne i mogą opuszczać gniazdo w poszukiwaniu pokarmu, jednak opieka rodzicielska jest jeszcze potrzebna przez pewien czas, np. blaszkodziobe, kuraki, żurawie, perkozy
Układ pokarmowy
- brak zębów
- u wielu gatunków przełyk uległ rozszerzeniu w wole i tam ma miejsce wstępne rozmiękczanie
- żołądek ma budowę dwuczęściową: I część intensywne wydzielanie soków trawiennych – żołądek gruczołowy; II część silnie umięśniona, miażdżenie i rozcieranie pokarmu – żołądek mięśniowy
- występowanie dwuczęściowego żołądka jest dowodem na słuszność zasady korelacji (zmiana w budowie i funkcjach jednego narządu powoduje zmiany w budowie i funkcjach innego – brak zębów a żółądek mięśniowy)
- niektóre ptaki połykają małe kamienie, tzw. gastrolity
- długość jelita ptaka zależy od jego diety
- jelito kończy się w steku (kloace)
- do kloaki uchodzą również moczowody i nasieniowody (u samic lewy jajowód)
- szeroki zakres przystosowań do rodzaju pożywienia: ziarnojady, owadożerne, odcedzające, nektarojady, rybożerce i mięsożerce
Układ nerwowy i narządy zmysłów
- mózg ptaka jest siedem razy większy od mózgu gada
- krótkie i bardzo rozepchnięte na boki mózgowie (środek ciężkości)
- dalszy rozwój kresomózgowia
- zatracenie liniowego układu części mózgowia
- gładkie półkule kresomózgowia
- silnie rozwinięty móżdżek
- esowate wygięcie rdzenia przedłużonego
- z mózgowia wychodzi 12 par nerwów czaszkowych
- kresomózgowie – duże, szerokie i gładkie półkule nakrywają całkowicie międzymózgowie (silny przerost jąder ciała prążkowanego – istoty szarej leżącej pod powierzchnią mózgu, znajdują się tu najwyżej zorganizowane ośrodki decyzyjne)
- móżdżek – duży (lot, dwunożność), zbudowany z trzonu i kłaczków; powierzchnia jest pobrużdżona i pokryta istotą szarą – korą móżdżku
- rdzeń przedłużony – duży
- węch – słaby; redukcja kory węchowej w kresomózgowiu; przesunięcie otworów nosowych do nasady dzioba
- wzrok – największe oczy wśród zwierząt; silnie zakrzywiona rogówka
- słabo rozwinięte narządy czucia skórnego
- dobrze rozwinięty narząd smaku
- narząd równoważno-słuchowy – brak małżowin usznych; szybkie przewodzenie sygnału w uchu i ślimaku; w uchu środkowym występuje tylko strzemiączko; krótkie przewody słuchowe zewnętrzne i nerwy słuchowe – małe zniekształcenia dźwięków; duże kanały półkoliste w uchu wewnętrznym
Występowanie i znaczenie
- najliczniejsza grupa czworonogów
- funkcjonują na wszystkich poziomach konsumentów
- są źródłem mięsa, jaj i piór
- owadożerne gatunki regulują ilość owadów-szkodników
- ptaki drapieżne ograniczają populacje szkodliwych gryzoni
- kolonijne ptaki morskie (np. kormorany i pelikany) są źródłem guana
- hodowane ze względów estetycznych
- rzadko wyrządzają poważniejsze szkody (wyj. Wikłacz czerwonodzioby)
- ptaki mogą przenosić czynniki chorobotwórcze (np. choroby papuziej), tzw. orniotozy
PRZEDMIOTY
Analiza wierszy
Antyk
Barok
Biografie
Biologia
Charakterystyki
Chemia
EGZAMIN GIMNAZJALNY
EGZAMIN MATURALNY
EGZAMIN ÓSMOKLASISTY
EGZAMINY ZAWODOWE
Ekologia
Ekonomia
Filozofia
Fizyka
Geografia
Historia
Informatyka
Język angielski
Język niemiecki
Język polski
Język rosyjski
Języki obce
Marketing
Matematyka
MATURA 2023
Mechanika
Motywy literackie
Młoda Polska
NEWSY
Oświecenie
Pozytywizm
Prawo
Przedsiębiorczość
Religia
Renesans
Romantyzm
Średniowiecze
Streszczenia
WOS
Współczesność
XX lecie