Każda epoka literacka posiada charakterystyczne nurty kulturowe, kierunki filozoficzne tworzące jej wizerunek
historyczny. Według mnie barok związany jest głównie z sarmatyzmem.
Sarmatyzm, jako prąd kulturowy, skrystalizował się pod koniec XVI wieku, apogeum zaś osiągnął za panowania dynastii
Wazów. Dotyczył głównie szlachty polskiej, która utożsamiała się z antycznym ludem sarmatów zamieszkującym
pierwotnie na ziemiach Rzeczpospolitej. Kopalnią wiedzy o ówczesnej szlachcie sarmackiej są utwory Wacława
Potockiego. Autor, przez kontrastowe zestawienie współczesnego mu ziemiaństwa i rycerstwa z dawną szlachtą,
wydobywa wszystkie zalety, idealizuje ruch sarmacki. W "Pospolitym ruszeniu" ukazuje, w formie gorzkiej ironii,
zniewieściałość, warcholstwo wojsk polskich. "Nierządem Polska stoi" to obraz chylącego się ku upadkowi kraju,
ogarniętego wewnętrzną anarchią. Bezprawie w państwie powoduje ubożenie szlachty ziemiańskiej. Natomiast
magnateria ("zbytki polskie") nie szczędzi majątku na zbędne stroje, wykwintne uczty, zbyt wyrafinowany wystrój
dworu. Według Potockiego przywrócenie ideałów sarmackich zahamowałoby upadek kraju.
Ukoronowaniem poglądów autora stała się wypowiedź Chodkiewicza w "Transakcji wojny chocimskiej". Z niej właśnie
wyłania się idealny obraz polskiego sarmaty – kultywującego wojenne tradycje swych przodków, odznaczającego się
walecznością i męstwem, dbającego o dobro ojczyzny, nie szczędzącego pieniędzy na jej utrzymanie i rozkwit. Szlachcic-
sarmata jest przywiązany do tradycji, hołduje rodzinnym pamiątkom, pieśniom i sztuce ludowej.
Po lekturze dzieł Potockiego w umyśle czytelnika kształtuje się bardzo pozytywny wizerunek sarmacki – związany z
patriotyzmem i dbałością o prawidłowe funkcjonowanie, zachowanie ustroju Rzeczpospolitej (gwarantującego
przywileje).
Jak jednak było w rzeczywistości? Zagłębiając się w historię XVII-wiecznej Polski możemy stwierdzić, że Rzeczpospolita
jest praktycznie całkowitą własnością szlachty. Ta grupa społeczna – postawiona na piedestale - wyróżnia się
niesamowitą ilością przywilejów, jej wolność osobista jest praktycznie nieograniczona. Degraduje to w dużym stopniu
prawa mieszczan i chłopów. Dostrzegamy, że hołdując wartościom narodowym, tworzą zamkniętą grupę o określonym
światopoglądzie, konserwatywnych zasadach. Odznaczają się niechęcią do cudzoziemców, potępiają wpływy
zagranicznej kultury i sztuki. To łączy się ze swoistą megalomanią i zacofaniem.
Dla mnie sarmatyzm oczywiście wiąże się z patriotyzmem - byłby ruchem bardzo korzystnym dla Polski, mógłby
rzeczywiście wydźwignąć ją z upadku, gdyby pogodził tradycje polskie z płynącymi z Francji czy Włoszech myślami
reformacyjnymi - niosącymi wzory kulturowe, które pomogłyby Polsce stać się krajem nowoczesnym i rozwiniętym - bez
utraty tradycji narodowej.
- Home
- Analiza wierszy
- Sarmata - patriota czy pieniacz?
Analiza wierszy
Sarmata - patriota czy pieniacz?
- by redakcja UCZNIAK.COM
- PRACA: PRZED SPRAWDZENIEM
- DOSTĘP: DARMOWY
- CZYTANE: 4055 razy
PRZEDMIOTY
Analiza wierszy
Antyk
Barok
Biografie
Biologia
Charakterystyki
Chemia
EGZAMIN GIMNAZJALNY
EGZAMIN MATURALNY
EGZAMIN ÓSMOKLASISTY
EGZAMINY ZAWODOWE
Ekologia
Ekonomia
Filozofia
Fizyka
Geografia
Historia
Informatyka
Język angielski
Język niemiecki
Język polski
Język rosyjski
Języki obce
Marketing
Matematyka
MATURA 2023
Mechanika
Motywy literackie
Młoda Polska
NEWSY
Oświecenie
Pozytywizm
Prawo
Przedsiębiorczość
Religia
Renesans
Romantyzm
Średniowiecze
Streszczenia
WOS
Współczesność
XX lecie