Geografia

Scharakteryzuj trzęsienia Ziemi (podaj przyczyny, główne rejony i skutki)



Trzęsienia Ziemi są to drgania skorupy ziemskiej, ich przyczyną jest rozchodzenie się fal sprężystych z głębszych sfer Ziemi. Rocznie jest rejestrowanych około 8-10 tysięcy trzęsień Ziemi, lecz niewiele z tej liczby jest odczuwalna przez człowieka. Miejsce, w którym tworzą się fale sejsmiczne, jest nazywane ogniskiem lub hipocentrum. Natomiast miejsce na powierzchni ziemi, do którego fale dotrą najszybciej, jest to epicentrum. Ze względu na położenie hipocentrum dzieli się trzęsienia na płytkie, gdy hipocentrum znajduje się na głębokości do 70 km, średnie od 70 do 300 km oraz głębokie od 300 do 700km. Najczęściej spotykane są płytkie trzęsienia Ziemi, których hipocentrum znajduje się na głębokości nawet 2-3 km np. trzęsienie w Agadirze w 1960 roku, które zniszczyło całe miasto Podmorskim trzęsieniom Ziemi towarzyszą fale nazywane tsunami (o wysokości do 40 m.), które rozchodzą się we wszystkich kierunkach z ogromną prędkością (nawet 900 km/h), powodujące ogromne zniszczenia na wybrzeżach. Siłę trzęsień Ziemi określa się przy pomocy Richtera (skala od O do 9 stopni, gdzie każdy następny stopień oznacza wstrząs o 10-krotnie większej energii) i skali Mercellego (skala 12 stopniowa określająca skutki trzęsienia). W zależności od przyczyny wywołującej trzęsienia Ziemi można wyróżnić trzy ich rodzaje. Trzęsienia tektoniczne są związane z przemieszczaniem mas skalnych w skorupie ziemskiej, występują przede wszystkim na granicach między płytami litosfery. Będą to sfery grzbietów śródoceanicznych, strefy podchodzenia jednej płyty pod drugą, a więc obszary tuków wysp i rowów oceanicznych. Występowanie tego typu trzęsień wiąże się również z obszarami fałdowań, które powstały podczas orogenezy alpejskiej, gdzie następuje rozładowanie naprężeń. Trzęsienia tego typu towarzyszą również uskokom. Jednym z najbardziej znanych uskoków jest San Adreas w Kalifornii, gdzie w 1906 roku nastąpiło przesunięcie poziomu warstw skalnych o 7 m. Na długości prawie 400 km tektoniczne trzęsienia Ziemi są najgroźniejsze i stanowią około 90% wszystkich trzęsień. Trzęsienia Ziemi wulkaniczne towarzyszą najczęściej wybuchom wulkanów i przedzieraniu się magmy przez skały. Są one znacznie mniej groźne od poprzednich i stanowią około 70% ogólnej liczby trzęsień Ziemi. Trzecim typem są trzęsienia Ziemi zapadliskowe związane z przemieszczaniem się stosunkowo niedużych mas skalnych np. podczas zapadania 'się stropów jaskiń bądź zawalania się wyrobisk górniczych. Te ostatnie nazywane są też tąpnięciami. Tego typu trzęsienia są z reguły słabe, mają niewielki zasięg i stanowią około 3% wszystkich trzęsień. Ze względu na częstotliwość występowania trzęsień Ziemi obszary Ziemi dzielimy na sejsmiczne, pensejsmiczne i asesmiczne. Obszary sejsmiczne charakteryzują się dużą częstotliwością silnych trzęsień Ziemi. Jest to strefa położona wokół Oceanu Spokojnego, grzbiety śródoceaniczne i obszary fałdowe powstałe podczas orogenezy alpejskiej. Obszary pensejsmiczne są to obszary, na których trzęsienia występują sporadycznie lub często, ale są bardzo słabe. Przykładem może być obszar Północnej Europy, Masyw Centralny, Ural, Wielkie Góry Wododziałowe i strefa Wielkich Rowów Wschodnioafrykańskich. Obszary asejsmiczne są pozbawione trzęsień Ziemi i są to stare platformy kontynentalne i dna oceaniczne z wyjątkiem strefy grzbietów i rowów. Najwięcej trzęsień jest notowanych na obszarach położonych wokół Pacyfiku - aż 80%. Skutki trzęsień Ziemi są ogromne, szczególnie na obszarach o dużej gęstości zaludnienia. Powodują one nie tylko wielkie straty materialne, ginie również dużo ludzi. Trzęsienie Ziemi, które nastąpiło w styczniu 1995 roku w Japonii, pochłonęło 5000 ofiar i pozostawiło bez dachu nad głową około 2 min osób. Jeszcze więcej ludzi zginęło podczas trzęsienia w Iranie w 1990 roku - około 40 tyś. Z tego względu konieczne są badania sejsmologiczne i wcześniejsze ostrzeganie ludzi

Skutkami trzęsienia Ziemi są zniszczenia, powstawanie fali tsunami, zmiany w ukształtowaniu skorupy ziemskiej.