TRANSFORMACJA SYSTEMOWA W POLSCE – 1989r. Transformacja systemowa obejmuje społeczeństwo, ustrój polityczny i gospodarkę. Forma przemian na charakter ewolucyjny. Transformacja doprowadziła do ustroju demokratycznego i gospodarki rynkowej (od państwa autorytarnego do demokratycznego, od gospodarki socjalistycznej/nakazowo-rozdzielczej/planowej do rynkowej). Okrągły Stół Obrady trwały od 6 lutego do 5 kwietnia 1989r. w Magdalence koło Warszawy i Pałacu Namiestnikowskim (obecnie Prezydenckim). Opozycji przewodniczył Lech Wałęsa, który po inauguracji wyjechał do Gdańska, a potem przewodniczył Tadeusz Mazowiecki. Stronie rządowej przewodniczył generał Czesław Kiszczak. Oprócz Solidarności i PZPR uczestniczyli przedstawiciele Kościoła, OPZZ, ZSL,SD i Stowarzyszenia PAX. [ Wojciech Jaruzelski, Mieczysław Rakowski, Aleksander Kwaśniewski – strona rządowa; Bronisław Geremek, Jacek Kuroń, Adam Michnik – opozycja] Powołano zespoły – „Stoliki” w sprawie: a) reform politycznych, b) polityki społecznej i gospodarczej, c) pluralizmu związkowego. 5 kwietnia podpisano kontrakt w sprawie: a, b, c. W wyniku porozumień, doprowadzono do (wprowadzono): - pluralizm związkowy (powtórna legalizacja NSZZ Solidarność – 17 kwiecień), - wolność słowa i zrzeszania się, - władza ustawodawcza – wprowadzono Senat, - władza wykonawcza – zniesiono organ kolegialny (wieloosobowy) – Radę Państwa, a powołano Prezydenta, - gospodarka – zniesiono bezpośrednie sterowanie gospodarką, - sądownictwo – utworzono na wzór Włoch, Krajową Radę Sądownictwa, wprowadzono zakaz przynależności sędziów do partii politycznej. Prokuraturę podporządkowano Ministrowi Sprawiedliwości, czyli Minister Sprawiedliwości jest równocześnie prokuratorem generalnym, - wprowadzono do struktur terytorialnych samorząd (wcześniej były Rady Narodowe), - usunięto zapisy w konstytucji dotyczące kierowniczej roli PZPR – Polska Zjednoczona Partia Robotnicza oraz ścisłych powiązań z Związkiem Radzieckim. - zapewnienie powrotu do pracy osobom, które utraciły ją po 13 grudnia 19841r. - 13 grudzień 1981 – wprowadzono stan wojenny, wprowadził go Wojciech Jaruzelski oraz powołano Radę Ocalenia Narodowego, zniesiono 22 lipca 1983 roku, - zmieniono nazwę państwa na Rzeczpospolita Polska. (wcześniej PRL – Polska Rzeczpospolita Ludowa) Nazwa obowiązuje od 1 stycznia 1990; - pierwszym Prezydentem został Wojciech Jaruzelski 19 lipca 1989r. wybrany przez Zgromadzenie narodowe większością jednego głosu (był prezydentem PRL i RP) - drugim prezydentem został Lech Wałęsa (w drugiej turze wygrał ze Stanem Tymińskim - "człowiek z nikąd”) 22 grudnia 1990r. Wybory do Parlamentu (4-go czerwca pierwsza tura, 18-go czerwca druga tura): - 65% mandatów do sejmu koalicja rządząca, 35% opozycja (był to sejm kontraktowy), - wolne wybory do senatu (99 miejsc zdobyła opozycja), - pierwszym premierem został Tadeusz Mazowiecki 24 sierpnia 1989roku, - 12 września 1989r. w expose Tadeusz Mazowiecki rzucił hasło tzw. „grubej kreski”, czyli rozdziału co było do 1989r od tego co powstało po tej granicznej dacie, - expose (z fr. sprawozdanie) wypowiedź premiera lub innego członka rządu na temat programu rządu (na posiedzenie sejmu), - 4 lipiec 1989r. redaktor naczelny Gazety Wyborczej Adam Michnik rzucił hasło „wasz prezydent, nasz premier”, - 30 listopad 1988r. słynna debata telewizyjna szefów związków zawodowych. Solidarność reprezentował Lech Wałęsa, OPZZ – Alfred Miodowicz, OPZZ - Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych; PZPR – Poolska Zjednoczona Partia Robotnicza; ZSL – Zjednoczone Stronnictwo Ludowe; SD – Stronnictwo Demokratyczne; NSZZ „Solidarność” – Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”