Geografia

Transport kolejowy i lotniczy w Polsce



Od wieków ludzkość przemieszczała się z miejsca na miejsce i prowadziła wymianę handlową. Przez stulecia odbywało się to w sposób prymitywny. Podróżowano pieszo lub przy użyciu zwierząt. Towary przewożono również głównie za pomocą zwierząt jucznych. Szybki rozwój nowoczesnego transportu nastąpił dopiero w XX wieku. Stopniowo wyodrębniły się jego główne rodzaje: drogowy, kolejowy, morski, śródlądowy, lotniczy, a także specjalny(rurociągowy). Ludzie zaczęli budować nowe autostrady, linie kolejowe, wielkie porty i lotniska Komunikacja pełni niezwykle ważną rolę w gospodarce kraju i w życiu jego mieszkańców: współtworzy Produkt Krajowy Brutto i zapewnia wiele miejsc pracy. Bez komunikacji trudno sobie wyobrazić rozwijanie prywatnych więzi międzyludzkich i współżycie narodów. Komunikacja dzieli się na transport i łączność. Zadaniem transportu jest przemieszczanie osób lub ładunków. Może się ono odbywać na obszarze kraju lub na obszarze międzynarodowym. Transport jest źródłem wielkich zysków, zwłaszcza dla krajów, które leżą na międzynarodowych trasach, krajów tranzytowych. Takim krajem jest, leżąca w środku Europy, Polska. Transport kolejowy. W XIX wieku nastąpił rozwój transportu kolejowego. Stulecie to jest nazywane nawet "wiekiem kolei żelaznych". Koleje były pierwszym lądowym środkiem transportu, umożliwiającym dość szybki przewóz towarów na wielką skalę. W ciągu kilkudziesięciu lat sieć linii kolejowych pokryła wszystkie kontynenty. Niestety zapłaciliśmy za to degradacją środowiska na wielkich obszarach. Budowa tysięcy kilometrów torów wymagała wycinania lasów, budowy mostów, osuszania mokradeł i innych czynności mogących przynieść tylko szkodę przyrodzie. Do niedawna pociągi napędzane były za pomocą parowozów, spalających ogromne ilości węgla. Kłęby dymu były normalnym widokiem w okolicach dworców kolejowych. Początek polskiego kolejnictwa wiąże się z rokiem 1842, w którym uruchomiono połączenie kolejowe między Wrocławiem a Oławą, i z rokiem 1848, w którym ruszyła Kolej Warszawsko – Wiedeńska. Przed II wojną światową, od warszawskiego węzła kolejowego, rozpoczęto realizację programu elektryfikacji kolei w Polsce. Po wojnie, w 1946 roku, sieć eksploatowanych w Polsce linii kolejowych liczyła prawie 21 tys. Kilometrów. Przewieziono nimi 67 mln ton ładunków. Obecnie długość linii kolejowych w Polsce wynosi 22,6 tys. km, zaś gęstość – 7,2 km/100 km2. 52% to linie zelektryzowane (2000 r.). Największą gęstość w Europie ma sieć kolejowa Belgii (13 km/100 km2) oraz Niemiec (12,9 km/ 100 km2). Najważniejszymi inwestycjami powojennymi Polskich Kolei Państwowych w zakresie transportu były: Centralna Magistrala Kolejowa, łącząca Górny Śląsk i Kraków z Warszawą, oraz Linia Hutniczo-Siarkowa (szerokotorowa), łącząca sieć kolejową byłego ZSRR z Górnym Śląskiem. Polskie Koleje Państwowe budują konsekwentnie sieć szybkich połączeń. Początek takim połączeniom dała Centralna Magistrala Kolejowa – konkurując z LOT-em – zmusiła go do zamknięcia równoległego połączenia lotniczego. W 1992 roku PKP wprowadziły do eksploatacji ekspresowe pociągi IC (Intern City) i EC (Euro City) o podwyższonym standardzie. Jednocześnie zwiększona została prędkość podróżowania tych pociągów – do 140 km/h. Centralne położenie Warszawy i niewielkie stosunkowo odległości, dzielące ją od innych stolic Europy (566 km od Berlina i Mińska, 645 km od Wilna, 767 km od Pragi, 878 km od Bratysławy, 891 km od Kijowa), stanowią ważny czynnik rozwoju polskiego kolejnictwa o zasięgu międzynarodowym. Transport kolejowy nadaje się najbardziej do przewożenia na dużą odległość ładunków masowych, cieczy i gazów. W Polsce transportem kolejowym przewozi się więcej towarów niż transportem samochodowym i rzecznym. Obecnie transport kolejowy traci na znaczeniu. Likwiduje się nieopłacalne odcinki linii kolejowych. Udoskonalane są również pociągi. Stają się mniej szkodliwe dla otoczenia. Transport lotniczy. W ciągu ostatnich 50 lat wielkiego znaczenia nabrał transport lotniczy. Dotyczy on głównie przewozów pasażerskich. Jego znaczenie ciągle wzrasta, gdyż jak żaden inny środek lokomocji, samolot znacznie skraca czas podróży i dociera do najodleglejszych zakątków naszego globu. Wbrew pozorom lotnictwo ma również negatywny wpływ na środowisko. Ze wszystkich dziedzin transportu najszybsze tempo rozwoju i ekspansji terytorialnej wykazuje transport lotniczy. Transport lotniczy jest najszybszym, mającym największy zasięg, lecz zarazem najdroższym rodzajem transportu. Przewozi pasażerów, pocztę, wartościowe przedmioty, lekarstwa i szybko psujące się produkty. Polski transport lotniczy nie odgrywa większej roli w przewozach krajowych, natomiast rośnie jego udział w pasażerskich przewozach międzynarodowych. Założone w 1928 roku przedsiębiorstwo Polskie Linie Lotnicze „LOT”, które pod tą nazwą przetrwało do dziś, dysponowało w 1945 roku 10 samolotami, latającymi na 7 trasach o łącznej długości około 2,5 tys. km. W 2000 roku PLL „LOT” obsługiwało 58 linii zagranicznych i 6 krajowych. Polska ma regularne połączenia z 29 państwami i dysponuje 47 samolotami (Niemcy – 1809, Ukraina – 1091, Stany Zjednoczone – 16 700 samolotami). W porównaniu z krajami europejskimi polski transport lotniczy jest słabo rozwinięty i uczestniczy w małym stopniu w usługach transportowych w Europie. W Polsce jednak rośnie ranga tego transportu. Następuje modernizacja portów lotniczych, planuje się zakup nowoczesnych samolotów. Warszawskie lotnisko Okęcie przygotowuje się do obsługi ruchu tranzytowego na większą skalę. Obecnie PLL „LOT” ma 8 portów lotniczych. W sierpniu 1997 oddano do użytku zmodernizowane lotnisko Rębiechowo k. Gdańska. Do ożywienia ruchu lotniczego – krajowego i międzynarodowego – powinny przyłączyć się z jednej strony przekształcenia własnościowe PLL „LOT”, z drugiej zaś perspektywa związków z Unią Europejską. Transport lotniczy ma ogromne znaczenie w rozwoju kontaktów międzynarodowych, turystyki, handlu, rozwoju nauk, kontaktów kulturalnych itd. Transport lotniczy w znacznym stopniu przyczynia się do efektu cieplarnianego i do zanikania powłoki ozonowej. Jakkolwiek wpływ ten nie jest bezpośrednio odczuwany przez nas, to jednak zanieczyszczenie mające miejsce na dużych wysokościach niezmiernie pogarsza globalny stan środowiska. Dzieje się tak, ponieważ zanieczyszczenia lotnicze wydzielane na wysokości kilku tysięcy metrów pozostają w stratosferze przez dłuższy czas i niosą za sobą tym groźniejsze konsekwencje dla środowiska. O tym jak wielkie ilości szkodliwych substancji dostają się do atmosfery świadczy ilość paliwa spalanego przez samolot podczas jednej godziny lotu np.: Boeing 737-500 - 5 ton, Boeing 767-200 - 6 ton, ATR 72 - 0,4 tony. Są to liczby ogromne, biorąc pod uwagę, jak wiele samolotów każdego dnia lata nad ziemią. Szkodliwy wpływ transportu lotniczego widzimy również na ziemi. W okolicach dużych lotnisk niemożliwa jest budowa budynków mieszkalnych. Hałas jest zbyt uciążliwy. Wielkie płyty lotnisk i budynki je obsługujące zajmują dziesiątki hektarów powierzchni. Prowadzi to do degradacji środowiska na olbrzymich obszarach. Rozwój transportu powietrznego dynamicznie powiększa negatywny wpływ na środowisko - i to nie tylko wokół lotnisk. Postępowi ludzkości nieodzownie musi towarzyszyć rozwój transportu. Nie zdołamy go powstrzymać. Jedynym sposobem na zmniejszenie emisji zanieczyszczeń i szkodliwego wpływu na środowisko jest jego ciągłe udoskonalanie i unowocześnianie. Powinniśmy szukać nowych rozwiązań neutralizujących wydzielane substancje, pracować nad zwiększeniem wydajności transportu,