Zjednoczenie Włoch. Po roku 1849 tylko na krótko zamarł ruch narodowy i zjednoczeniowy we Włoszech. Szczególnie królestwo Sardynii z królem Wiktorem Emanuelem II stawało się tym państwem, na które oczy Włochów, marzących o zjednoczeniu, zaczęły się coraz częściej zwracać. Po przeprowadzeniu niezbędnych reform społecznych i ekonomicznych właśnie ziemie północnych Włoch wysunęły się na czoło państw włoskich, przodujących pod względem rozwoju gospodarczego i społecznego. W Piemoncie i Toskanii rozwinął się przemysł, właściciele ziemscy przechodzili w swoich majątkach na tory gospodarki kapitalistycznej. Bariery celne utrudniały swobodny przepływ tworów i dóbr między północą a południem, dlatego też, obok argumentu narodowego, za zjednoczeniem ziem włoskich przemawiał argument ekonomiczny. Sytuacja na Półwyspie Apenińskim po 1850r. była złożona. Nadal wielkie wpływy posiadała Austria, okupując Lombardię i Wenecję, utrzymując garnizony w Toskanii i Parmie. W Rzymie po interwencji w 1849r. stacjonował garnizon francuski. Po wojnie krymskiej, wobec osłabienia pozycji i prestiżu Austrii na arenie międzynarodowej i udział korpusu sardyńskiego w walkach, pojawiły się nadzieje na poruszenie sprawy włoskiej na arenie międzynarodowej przez Francję Napoleona III. Sam cesarz Francuzów dążył do wyparcia wpływów Austriackich z Włoch i zastąpienia ich francuskimi, choć takie kalkulacje polityczne nigdy nie zostały oficjalnie i formalnie wypowiedziane. Kierującemu państwem sardyńskim hr. Emilowi Cavourowi zależało przede wszystkim na wyparciu wpływów austriackich, powiększeniu swojego państwa o ziemie Lombardii i Wenecji, co mogło być zrealizowane jedynie przy współpracy z innym państwem. Właśnie na tym gruncie zachodziło porozumienie i wspólnota interesów francusko-sardyńskich. w latach 1858 i 1859 doszło do porozumienia francusko-sardyńskiego na wypadek wojny z Austrią. Jednocześnie Francja zawarła porozumienie z Rosją, która w ten sposób blokowała Prusy mogące przyjść z pomocą Austrii. W kwietniu 1859r. rząd austriacki skierował ultimatum do rządu sardyńskiego. Wobec negatywnej reakcji rządu Cavoura, Austria podjęła kroki zbrojne i wypowiedziała wojnę Sardynii. Zarówno Austriacy, Francuzi wspierający Włochów, jak i sami Sardyńczycy nie byli przygotowani do wojny. Mająca przewagę w polu armia francuska dowodzona przez samego Napoleona II wykorzystywała fatalne decyzje dowódców austriackich i samego naczelnego wodza, Franciszka Józefa I, odnosząc zwycięstwa. Korpus sardyński nie odegrał w wojnie decydującej roli. Przełomowe znaczenie w działaniach wojennych miały dwie bitwy: pod Magentą i Solferino, w których zwyciężyły wojska francusko-sardyńskie. Konsekwencją zwycięstw i agitacji Cavoura w Parmie, Modenie, Toskanii i niektórych ziemiach Państwa Kościelnego był wybuch powstań. Władcy poszczególnych państw uciekli. Ludność wszędzie deklarowała chęć połączenia się z Królestwem Sardynii. W tych warunkach Napoleon III, zaniepokojony wymykającymi się spod francuskiej kontroli wydarzeniami, zawarł w lipcu 1859r. rozejm w Villafranca, a następnie pokój w Zurychu. W myśl porozumień z Villafranca Lombardia przeszła we władanie Francji, która przekazał ją następnie Sardynii. Wypedzeni z Toskanii, Parmy i Piemontu władcy włoscy mieli wrócić do swoich państw. Jednak wobec oporu ludności nie udało się wypełnić tych postanowień. Z inicjatywy Cavoura w marcu 1860r. doszło do plebiscytu w środkowych Włoszech. Ludność w zdecydowanej większości opowiedziała się za przyłączeniem tych terenów do Królestwa Sardynii. Jednocześnie odbył się plebiscyt w Nicei i Sabaudii, w którym ludność opowiedziała się za połączeniem z Francją, co prawie natychmiast nastąpiło. Pod wrażeniem zwycięstw włoskich na Sycylii wybuchło powstanie przeciwko królowi Ferdynandowi II. Z inicjatywy Mazziniego i jego zwolenników z Genui wyruszyła wyprawa Garibaldiego i jego 1200 ochotników. Wyprawa dotarła na Sycylię i rozpoczęła zwycięski marsz. Wojska królewskie zostały pokonane pod Calatafimi, powstanie opanowało całą Sycylię. Niebawem Garibaldi przeniósł działania zbrojne na półwysep i opanował Kalabrię, wkroczył do Neapolu i ponownie pokonał armię królewską. Zwycięstwa Garibaldiego i jego powstanie były połączone z rewolucją społeczną- chłopi otrzymywali ziemię, znoszono powinności feudalne. Wobec obawy o zajęcie przez Garibaldiego i jego powstańców pozostałych ziem Państwa Kościelnego i ewentualnego rozszerzenia się rewolucji na północne Włochy, Cavour, w porozumieniu z Napoleonem III, zdecydował o wkroczeniu wojsk sardyńskich do Państwa Kościelnego, a następnie do Królestwa Obojga Sycylii. Garibaldi, wyżej stawiając interes narodowy Włochów niż własne przekonania polityczne, poprał króla Wiktora Emanuela II, wiwatując nawet na jego cześć w czasie wjazdu do Neapolu. Także w pozostałej części Państwa Kościelnego i na ziemiach Królestwa Obojga Sycylii zostały przeprowadzone plebiscyty, w których ludność opowiedziała się za połączeniem z Królestwem Sardynii. Choć królestwo Włoch nie objęło jeszcze Wenecji i Rzymu, to jednak na mapie powstało zjednoczone królestwo Włoch. W wojnie prusko-austirackiej 1866r. Włosi opowiedzieli się po stronie Prus. Woja austriacko – włoska była niekorzystna dla samych Włochów, którzy zostali rozbici pod Custozzą i na morzu koło wyspy Lissa. W konsekwencji pokoju austriacko – włoskiego podpisanego przy pośrednictwie francuskim w Wiedniu, Wenecja przypadła Francji, która przekazała ją Królestwu Włoch. Ostatnim etapem zjednoczenia Włoch był rok 1870. w wyniku wojny francusko – niemieckiej i klęsk francuskich na frontach, garnizon francuski w Rzymie opuścił miasto. Do Rzymu wkroczyły wojska włoskie – Rzym został przyłączony do królestwa- od 1871r. stał się stolicą zjednoczonych Włoch. Papież nie uznał tego aktu, zamknął się w murach Watykanu, ogłaszając się więźniem Watykanu. W wyniku długiego procesu w 1870r. ziemie Półwyspu Apenińskiego zostały ostatecznie zjednoczone. Po kilkunastu wiekach rozbicia powstało jedno, wspólne państwo Włochów.