Każdy człowiek ma jakiś system wartości , którym się kieruje oraz cele i ideały, do których dąży . Odnoszę jednak wrażenie , że obecnie te zasady i normy moralne staja się coraz bardziej liberalne . Brakuje wzorców godnych naśladowania , ale również chęci i odwagi do tego , aby postępować według wytyczonych sobie celów. Ale czasem jednak szukamy . Sądzę ,że w poszukiwaniu idei możemy sięgnąć do bardzo bogatych zasobów literatury różnych epok. Każda epoka tworzyła swoje własne, integralne ideały, które były odzwierciedleniem światopoglądów ówczesnej myśli, a które znajdowały adaptację w literaturze. Biblia jest jednym z najważniejszych źródeł naszej kultury, z niej wyrasta światopogląd oraz system wartości, bogactwo literatury i sztuki. Dla chrześcijan Biblia jest księgą świętą. Jest autorytetem religijnym - wyjaśnia stworzenie świata, opisuje też jego koniec w zgodzie z wiarą swoich wyznawców. Jest świętą księgą dla całej ludzkości, gdyż stworzyła , obowiązujący do dzisiaj ,ogólnoludzki kodeks moralny, kodeks zasad i wartości. Przykład Maryi , św. Józefa czy św. Piotra uzmysławia nam , że każdy człowiek , nawet jeśli w to nie wierzy ,ma moc czynienia dobra i może sprostać wymaganiom stawianym przez Boga . Biblia jest wielką opowieścią o człowieku, o jego uczuciach, namiętnościach, o złożoności ludzkiej natury. Pokazuje ludzki błąd i ludzką znakomitość. Jest nauczycielką trudnego optymizmu, tworzy bowiem optymistyczny wizerunek człowieka, który choć jest istotą kruchą i słabą, często upadającą, ale zawsze korzystając z bezcennego daru Boga, czyli rozumu i wolnej woli, może piąć się do doskonałości, wybrać dobro. Pismo Święte porusza również wiele trudnych problemów, takich jak cierpienie. Testament zawiera głęboką interpretację istoty człowieczeństwa, zawartą w nauce Chrystusa. Według niej ludzie wobec Boga są równi, a miarą ich wartości nie jest pozycja społeczna ani materialna czy wykształcenie, lecz zdolność do miłości bliźniego . Biblia jest prawdziwą „kopalnią „ wartości i ideałów . W średniowieczu dominowały wzorce świętych i ascetów czyli ludzi , którzy wyrzekają się dóbr doczesnych , a pokutą, ubóstwem, cierpieniem i dobrymi uczynkami przygotowują się na śmierć, która prowadzić ich miała do wiecznego zbawienia . Św. Aleksy poświęca całe swoje życie Bogu. Wyrzeka się wszystkiego, nawet pochodzenia. Nie żąda przy tym rozgłosu i sławy, a wręcz ucieka od niej. W dobie średniowiecza postać św. Aleksego uważana jest za wzór do naśladowania. Jednak my, patrząc z perspektywy dnia dzisiejszego ,nie zgodzimy się z tym stwierdzeniem. Bo czy jest moralnym pozostawić swoją dopiero co poślubiona żonę i przez wiele lat nie dawać żadnego znaku życia? Odpowiedź nasuwa się sama . Takie postępowanie jest nieetyczne . Ale na pewno w jednym możemy brać przykład ze św. Aleksego , a mianowicie z jego wiary i tu wcale nie mam na myśli wiary w Boga . Myślę tu bardziej o wierze w to, co się robi , o wierze we własne przekonania i ideały oraz siłę i upór w dążeniu do ich osiągnięcia. W romantyzmie dominował ideał patrioty , człowieka odważnego , który jest w stanie wszystko poświecić dla swojej ojczyzny . Przykład takiego zachowania odnajdujemy w lekturze „Konrad Wallenrod „ Adama Mickiewicza. Konrad jako mały chłopiec został porwany przez Krzyżaków , wychowywany na dworze mistrza krzyżackiego Winrycha nosił imię Alf . Poznał tam Halbana wajdelotę , który opowiedział mu o jego pochodzeniu i tym samym wzbudził w nim nienawiść do Krzyżaków. Wallenrod przeszedł na stronę przeciwnika , dotarł do dworu księcia Kiejstuta , gdzie poznał swoja przyszła żonę Aldonę. Jego walka z Zakonem była bezskuteczna . Krzyżacy zajmowali kolejne litewskie ziemie. Konrad zrozumiał, że jedyny sposób na pokonanie krzyżackiej potęgi to użycie podstępu. Zdaje sobie sprawę, że nie ma wyjścia. Musi zdecydować się na poświęcenie własnego szczęścia rodzinnego, honoru i wszystkich dotychczasowych zasad moralnych na rzecz ratowania swojego kraju. Wrócił do Krzyżaków razem ze swoim mentorem Halbanem. Został giermkiem Konrada Wallenroda ,a po jego śmierci podszył się pod niego. W Hiszpanii , jako rycerz , okrywa się wielką sławą. Później wraca do Malborka, gdzie zostaje wybrany Wielkim Mistrzem. Teraz nie ma już żadnych przeszkód do realizacji jego planu. Na czele krzyżackich wojsk wyrusza na wielką wyprawę wojenną przeciw Litwie. Zakonne wojska ponoszą druzgocącą klęskę, z której nie są w stanie się podnieść. Konrad zostaje zdemaskowany jako zabójca i zdrajca. Popełnia samobójstwo. Wallenrod poświecił ,co miał najcenniejszego ,dla ratowania własnego kraju . Wyrzekł się wszystkiego, co miało dla niego wartość , zaparł się własnych zasad i przekonań . Stworzył własną hierarchię wartości , na najwyższym jej szczeblu znajdowała się ojczyzna . Myślę , że każdy powinien we własnym sumieniu powinien stworzyć sobie taka „drabinę’’ rzeczy ważnych i mniej ważnych i skupić się na tej , która stanowi największą wartość . Bez wątpienia człowiekiem wielkich zasad i ideałów był Stanisław Wokulski – bohater „Lalki” Bolesława Prusa. Wokulski to bardzo bogaty kupiec , który zdobył majątek tylko po to ,aby przypodobać się wybrance swego serca – Izabeli Łęckiej . Izabela należała do zubożałej arystokratycznej rodziny . Była kobietą o niezwykłej urodzie , ale była również niezwykle próżna , zapatrzona w siebie , wierzyła , że jest muzą , nimfą , marzeniem każdego mężczyzny . Wokulski kochał ja prawdziwą , romantyczną miłością , był w stanie poświecić dla niej wszystko . Dzięki zdobytemu majątkowi , pozwolono mu bywać na salonach , ale okupił to dużym wysiłkiem i wieloma wyrzeczeniami . W momencie kiedy dopiął swego zauważył ,że gonił za mrzonką i we właściwym momencie się wycofał. Izabeli nie zależało na szczerym uczuciu , była zbył pewna siebie , pusta i zepsuta przez otoczenie , by docenić to , co mógł i chciał jej ofiarować Wokulski . Stanisław miał swoje zasady , pragnął Izabeli , ale chciał żeby on również go pokochała . Nie zdradził swoich ideałów . Wolał usunąć się w cień , poświęcić pracy naukowej . Wokulski to człowiek , który nie jest w stanie dla żadnej sprawy zaprzeć się swoich zasad . One stanowią o sensie jego życia . Głównym bohaterem „ Ferdydurke” Gombrowicza jest Józio – trzydziestoletni pisarz , nagle wepchnięty przez swojego byłego profesora w dzieciństwo i poddany procesowi dezintegracji osobowości. Józio walczy z „ formą” , która oznacza wszelkie schematy i konwencje , które człowiek przyjmuje jako wzór zachowania , a które są narzucone z zewnątrz. Ucieka przed infantylnością i uleganiem pozorom . Chce być po prostu sobą , kimś kto sam siebie kształtuje i jest niezależny od innych . Dochodzi jednak do przykrych wniosków, że człowiek nigdy nie jest całkowicie wolny od formy , przed którą nie ma ucieczki . Nikt nigdy nie jest całkowicie sobą , jeśli nawet uda nam się uciec jednej formie , natychmiast popadamy w drugą. Czasem niemożliwe jest osiągnięcie ideałów , ale nie oznacza to , że musimy z nich rezygnować . Więc mierzymy wysoko , sięgamy daleko , biegniemy chociaż cel odległy . Bo przecież : „ Marzenia potęgują urodę życia. Dzięki nim w kołowrocie obowiązków znajdujemy moment , który wyprowadza nas poza kłopoty dnia dzisiejszego”.