Wiosna ludów, czyli termin określający wydarzenia lat 1848- 1849 w Europie ( z wyjątkiem Rosji i Turcji), jest z pewnością terminem nacechowanym egzaltacją, lecz niezwykle trafnie oddaje on nastroje większości społeczeństw i ich wiarę w możliwości zmiany dotychczasowych zasad życia. Najważniejsze dążenia społeczeństwa europejskiego to:  Oczekiwanie przez młodą burżuazję realizacji zasad liberalnych, które pozwoliłyby jej rozwinąć działalność ekonomiczną i zająć należne miejsce w systemie politycznym  Chęć poprawy wyjątkowo ciężkich warunków bytu materialnego, do którego dążył powstający proletariat ( zaraza ziemniaczana wywołała w latach 1848- 1849 falę głodu w Europie), a także żądanie przez nich prawa głosu i wyboru posłów  Zwrot przeciwko istniejącemu porządkowi przez pozbawione niepodległości narody, który wywołany był rozwojem świadomości narodowej ( narody poddane obcemu panowaniu lub podzielone sztucznymi granicami domagały się własnego państwa: Polacy, Węgrzy i Czesi oraz zjednoczenia: Niemcy i Włosi). Połączenie wszystkich tych czynników oraz przede wszystkim masowość ruchu, który ogarnął niemal całą Europę- to cechy charakterystyczne tej rewolucji. Monarchowie, od 1815 połączeni Świętym Przymierzem, nie chcieli dopuścić do żadnych zmian, dławiąc ruchy wolnościowe i tendencje do przeobrażeń społeczno- ustrojowych. Wiosna Ludów zakończyła się w Europie zwycięstwem starych reżimów. Ruchy rewolucyjne były jeszcze zbyt słabe i zantagonizowane, a sprzeczności i konflikty narodowe wręcz się nasiliły. Piękne hasło braterstwa ludów okazało się utopią, a jego twórcy znaleźli się w więzieniach bądź ratowali się ucieczką. Sukces sił konserwatywnych był jednak w dużej mierze pozorny. Nie udało się bowiem odwrócić zapoczątkowanych w czasie Wiosny Ludów zasadniczych zmian w świadomości wielu narodów. Po raz pierwszy na tak masową skalę w Europie wzięły one udział w walce o demokrację. Mimo że cofnięto wiele nadanych już konstytucji, to pozostała utrwalona w społecznej świadomości potrzeba takich gwarancji prawnych dla obywateli i ograniczeń dla władców. Europejskie ruchy rewolucyjne , choć stłumione, stały się zapowiedzią zmiany systemu rządów absolutnych na rzecz systemu konstytucyjno- parlamentarnego z prawem powszechnego głosowania. Wiosna Ludów doprowadziła do likwidacji starych porządków feudalnych: przywilejów szlachty, pańszczyzny i poddaństwa chłopów w całej Europie z wyjątkiem Rosji. Nadzieje wielu narodów na wyzwolenie i zjednoczenie okazały się jednak przedwczesne. Również nie wszystkie reformy przeprowadzone w czasie wydarzeń rewolucyjnych okazały się trwałe. Wiosna Ludów we Francji Pierwszym krajem, w którym wybuchła rewolucja, zapoczątkowując Wiosnę Ludów, była Francja ( tzw. rewolucja lutowa). Po rewolucji lipcowej z 1830 roku na tronie zasiadł Ludwik Filip Orleański- Francja była monarchią konstytucyjną . Ster władzy znajdował się jednak w rzeczywistości w rękach finansjery, która odrzucała wszelkie żądania reform. Gdy do wszechwładnego ministra Guizota zwrócono się z postulatem rozszerzenia praw politycznych, odpowiedział, że „reform nie będzie, a kto chce mieć większe uprawnienia, ten niech się bogaci”. Państwo, w szczególności od 1846 r., przeżywało kryzys ekonomiczny spowodowany nieurodzajem i względną nadprodukcją przemysłową. Zjawisko to doprowadziło do wzrostu niezadowolenia demonstrowanego przez drobnomieszczaństwo oraz masy robotnicze. Ponadto niepokój wzbudzał też fakt utraty przez Francję wpływów w Hiszpanii, Szwajcarii i Włoszech. Mimo represji władz powiększały się legalne ugrupowania opozycyjne i działały tajne organizacje. Król i jego poplecznicy wyszydzani byli przez prasę, a ducha buntu podsycali także literaci, jak Wiktor Hugo czy poeta i historyk Alphonse de Lamartine oraz malarze, jak Honore Daumier. Najbardziej ruchliwą grupę stanowiła liberalna burżuazja przemysłowa. Pod jej wpływem od końca 1847 roku zaczęto zwoływać masowe zebrania, które odbywały się w czasie bankietów. Jako toasty wygłaszano gorące przemówienia polityczne i wysyłano petycje do parlamentu. Rząd, zaniepokojony skutkami takiej propagandy, zabronił odbycia bankietu w Paryżu 22 lutego. Organizatorzy ulegli, ale przybyłe na bankiet tłumy robotników, rzemieślników i studentów, dowiedziawszy się 22 lutego o zakazie, zaczęły manifestacje antyrządowe. Powtórzyły się one nazajutrz, na niektórych ulicach wzniesiono barykady, a ponieważ gwardia narodowa odmówiła udziału w rozpraszaniu manifestantów i nawet próbowała przeciwstawić się wojsku, król dał dymisję rządowi Guizota. Przestraszony wydarzeniami paryskimi Ludwik Filip abdykował na rzecz wnuka i uciekł ze stolicy. Przywódcy opozycji utworzyli Rząd tymczasowy. Decydujący głos w nim mieli przedstawiciele liberalnej burżuazji, zwolennicy republiki, głównie- socjalista Ludwik Blanc i jego zwolennik robotnik Albert, a także wspomniany republikanin Lamartine. Po zwycięstwie rewolucji wprowadzono we Francji wolność prasy, zgromadzeń. Zniesiono karę śmierci, niewolnictwo w koloniach. Odbywały się liczne zebrania i uroczystości, powstawały nowe gazety, ogłaszano broszury, poprzednio zakazane. Demonstracyjnie sadzono „ drzewa wolności”. Rząd ogłosił republikę, wprowadził powszechne głosowanie do parlamentu i zniesienie cenzusu wyborczego. Dla zapewnienia pracy bezrobotnym tworzono warsztaty narodowe, a wszystkie sprawy robotnicze regulowała specjalna komisja z Blankiem i Albertem na czele, od pałacu, w którym się zbierała, zwana luksemburską. Zaostrzyło to kryzys finansowy Francji, zwiększyło obciążenia podatkowe, które dotknęły głównie chłopów. 23 kwietnia odbyły się pierwsze w historii Francji demokratyczne wybory ( 4 VI wybory uzupełniające), ale nic dziwnego, że dały one ogromne zwycięstwo burżuazji. Zwycięstwo republikanów- wrogo nastawionych do robotników wywołało wybuch powstania robotniczego w czerwcu 1848 ( 23- 26. VI), które krwawo stłumił gen. Ludwik Cavaignac. 4. XI. Uchwalono konstytucję- konstytucja dyktowana była obawą przed ruchem robotniczym i zarazem przed powrotem monarchii(…), wprowadzono głosowanie powszechne, ale zarazem i jedną izbę prawodawczą w obawie przed możliwością tarć w razie istnienia dwu izb. Prezydent miał być wybierany przez plebiscyt co cztery lata, ale tylko jeden raz. 10 grudnia zdobywając ok. 5,5 mln głosów, na prezydenta wybranym został Ludwik Napoleon Bonaparte. W maju 1849( 13. V.) zorganizowano wybory do Zgromadzenia Prawodawczego- przewaga monarchistów i katolików. Wprowadzono ograniczenie swobód demokratycznych; duchowieństwu powierzono nadzór nad szkolnictwem. W 1851 Zgromadzenie odrzuciło wniosek prezydenta, który żądał rewizji konstytucji, po to, aby zostać ponownie wybranym. 14 stycznia 1952 uchwalono nową konstytucję, która oznaczała szerokie kompetencje prezydenta; władza prawodawcza miała składać się z trzech izb: rady stanu, zgromadzenia prawodawczego i senatu. W listopadzie 1952 senat uchwalił wprowadzenie cesarstwa.(…). Została odpowiednio zmieniona konstytucja. Ta specyficzna monarchia opierała się na wojsku, biurokracji oddanej panującemu, duchowieństwie, policji. Popierała ją burżuazja i masy chłopskie. Wiosna Ludów w krajach niemieckich Obok przyczyn ogólnych, które składały się na genezę wszystkich rewolucji 1848r., w krajach niemieckich występowały ponadto przyczyny specjalne, właściwe tylko tym krajom: kryzys rzemiosła, sprawa chłopska, sprawa zjednoczenia narodowego. 5 marca 1848 w Heidelbergu ogólnoniemiecki zjazd 51 liberałów z Badenii, Hesji, Wirtembergii, Nassau, Bawarii i Prus uchwalił zwołanie parlamentu ogólnoniemieckiego i powołał komisję 7 osób do przygotowania projektu, który 12 marca został przedstawiony Radzie Związku Niemieckiego we Frankfurcie. W tej atmosferze władcy państw niemieckich powołali nowe rządy z udziałem liberałów, zapowiadali uchwalenie konstytucji. Istotne znaczenie dla rewolucji państw niemieckich miała sytuacja w Prusach. Król pruski początkowo odrzucający propozycje zmian liberalnych i kierujący przeciw demonstrującym obywatelom wojsko, zdecydował się wreszcie na ustępstwa- po wybuchu rewolucji w Wiedniu. Dopuścił do zwolnienia więźniów politycznych( np. Polaków przebywających w więzieniach po powstaniu z roku 1846). W całym państwie utworzony został liberalny rząd Ludolfa Camphausena i Davida Hansemanna, przedstawicieli burżuazji z Nadrenii. Powołany on został 2 kwietnia i przyjął nazwę Landtag. Zmiany jakie wprowadził to: uchwalenie wolności prasy, zgromadzeń, stowarzyszeń, itp. ; nie dokonał natomiast zmian w administracji państwa i w armii. 8 maja( lub wg innych źródeł 18 maja) 1848 rozpoczęły się obrady parlamentu frankfurckiego. Wybory do parlamentu przygotował Wydział Pięćdziesięciu z niewielkim udziałem sejmu Związku Niemieckiego. Zarządzona powszechność wyborów przy braku precyzji odpowiednich zarządzeń różnie stosowana była w poszczególnych państwach. Wybory nie były demokratyczne, prawie wszędzie wykluczono z nich warstwy najbiedniejsze, choć nie wszędzie stosowano pod tym względem jednakową praktykę. Skład tego organu był zgodny z układem sił politycznych w Niemczech- wśród 573 deputowanych przewagę stanowiła inteligencja. W jego skład weszło 4 rzemieślników, nie było zaś robotników ani chłopów. Pomiędzy poszczególnymi członkami czy grupami w parlamencie istniały spory ideologiczne i polityczne. Siły wrogie rewolucji reprezentowała inteligencja konserwatywna i oczywiście junkrzy. Liczna była też ideologicznie zróżnicowana lewica, w składzie której znaleźli się również socjaliści. Polemiki te dotyczyły głównie ustroju przyszłych Niemiec- lewica opowiadała się republiką federalną, natomiast konserwatyści za monarchią konstytucyjną z nieco ograniczoną władzą króla. W rzeczywistości parlament pełnił raczej funkcje opiniodawcze, podejmował uchwały, ale nie był w stanie ich egzekwować. Wydarzenia, które rozstrzygnęły o sytuacji rewolucyjnej w Niemczech, dokonywały się na terenie Prus. 1 i 8 maja zostało wybrane Zgromadzenie Narodowe, gdzie decydujący głos należał do chłopów, nauczycieli, rzemieślników, w mniejszości pozostali junkrzy. W Berlinie wygasła atmosfera rewolucji. Zarówno junkrzy, jak i mieszczaństwo czuli się zagrożeni w związku z wystąpieniami robotników oraz polskim ruchem powstańczym. W konsekwencji zrezygnowali z aspiracji wolnościowych, dzięki czemu król pruski przejął inicjatywę i opierając się na wojsku, rozwiązał gwardię narodową. Ogłosił oblężenie miasta. Doprowadził do zawieszenia wydawania gazet uznanych za antykrólewskie. 5 grudnia 1848 został rozwiązany parlament, a rząd ogłosił oktrojowaną konstytucję, zapewniającą równość wobec prawa, wolność osobistą, przenoszenia się, religii, zgromadzeń i związków. Na czele państwa pozostawał król „ z łaski Bożej”, który swobodnie dysponował administracją. W dwuizbowym sejmie Izba Pierwsza reprezentowała warstwy zamożniejsze. Izba Druga( późniejsza Izba Posłów) pochodziła z wyborów powszechnych i bezpośrednich. Tak wybrany sejm już w maju 1849 rozwiązano, a prawo wyborcze do izby niższej zamieniono na pośrednie i trójklasowe, w którym prawyborcy wybierający wyborców podzieleni zostali na trzy grupy zależnie od wysokości płaconych podatków. Upadek rewolucji doprowadził, w polityce gospodarczej i społecznej, do wzrostu tendencji porównywalnych z absolutyzmem oświeceniowym. Umocnieniu się rządów absolutystycznych sprzyjało wyraźne ożywienie gospodarcze na terenie Prus i w całych Niemczech. Następował też odpływ nastrojów rewolucyjnych w innych państwach niemieckich, umacniały się dotychczasowe reżimy. Wiosna Ludów w Austrii i na Węgrzech Podłożem rewolucji 1848/ 1849 w Austrii i na Węgrzech była krytyczna postawa wszystkich warstw i środowisk społecznych wobec dworu cesarskiego, konflikty narodowościowe, antagonizmy społeczne głównie między masami chłopskimi i szlachtą we wszystkich krajach austriackich. W Czechach ruch narodowy był zdecydowanie słabszy. Swego rodzaju odpowiedzią na zwołanie parlamentu Rzeszy było zorganizowanie 2 czerwca 1848 w Pradze zjazdu słowiańskiego z udziałem Czechów, Polaków, Chorwatów, Słoweńców, Ukraińców. Przewodniczącym zjazdu był Franciszek Palachy. Zjazd opowiedział się za koncepcją austroslawizmu( federalizmu). Wiedeń stanowił centralny ośrodek polityczny. 25 kwietnia zdecydowano się na ogłoszenie konstytucji, obiecanej przez cesarza manifestem z 15 marca. Nie obejmowała włoskich krajów monarchii oraz Węgier, uznając tym samym ich odrębny charakter prawny jako krajów połączonych tylko unią z cesarstwem. Konstytucja wprowadzała wolność wiary i sumienia, wolność prasy, słowa, zebrań, tworzenia organizacji, odpowiedzialność ministrów, uzależniała wprowadzanie nowych praw od zgody izb ustawodawczych, tj. Izby Deputowanych i Senatu. 15 maja 1848 w Wiedniu rozpoczęły się zamieszki. Doprowadziło to wzrostu drożyzny, dużego bezrobocia, ogólnego niezadowolenia i powstania nastrojów radykalnych. Władze obiecywały zmianę konstytucji, ale miały zamiar zdławić rewolucję. 21 i 23 września doszło do masowych demonstracji, które zdławiła gwardia narodowa. 6 października w Wiedniu wybuchło powstanie mające na celu przeszkodzenie w skierowaniu garnizonu przeciw walczącym Węgrom. Stłumione zostało 31 października, w dzień później powołany został nowy rząd( księcia Feliksa Schwarzenberga), a parlament przeniesiono do Kromieryża. 2 grudnia tron obejmował(…), syn arcyksięcia 18- letni Franciszek Józef. Wydarzenia października w Wiedniu zamknęły rewolucję w Austrii i jednocześnie otworzyły rewolucję na Węgrzech, a tym samym zapoczątkowały wojnę austriacko- węgierską.Na Węgrzech na mocy oktrojowanej konstytucji utworzony został rząd( hr. Lajos Buottyomy), działał sejm. Wbrew konstytucji utworzono dowództwo naczelne armii. 15 marca wybuchło powstanie, utworzono oddzielny rząd oraz zwołano własny parlament. Do pełnej niezależności dążyła tylko część polityków pod wodzą Ludwika Kossutha. Rząd wiedeński nie godził się jednak nawet na skromniejsze żądania autonomii lub unii personalnej. Początkowo Węgrzy mieli dużą swobodę działania. Rząd w Wiedniu zajęty był tłumieniem rewolucji na innych terenach, a przeciw Węgrom wykorzystywał Serbów i Chorwatów, dążących do uniezależnienia się od Węgier. Dopiero w końcu 1848 roku Austria podjęła działania zbrojne. Węgrzy, jak żaden naród w monarchii, dysponowali siłą zbrojną. Ponadto na teren walk przemykali się rewolucjoniści z innych krajów, zwłaszcza zaś z Polski. Powstał nawet osobny legion polski z generałem Józefem Wysockim na czele, a i w wojsku węgierskim na czołowych stanowiskach znalazło się wielu oficerów polskich, np. generałowie Henryk Dembiński i Józef Bem. W styczniu 1849 zanosiło się już na upadek powstania węgierskiego(…), tym bardziej zaś w lutym gdy naczelny wódz węgierski, Dembiński, wycofał się ze swą armią po nierozstrzygniętej zresztą bitwie pod Kapolną. 4 marca cesarz Franciszek Józef I włączył Węgry do ziem cesarstwa i przekreślił ich niezależność. Dnia 14 kwietnia, po krótkim przygotowaniu opinii, ogłosił( Kossuth) na uroczystej sesji obu izb parlamentu, odbytej w kościele kalwińskim w Debreczynie, detronizację Habsburgów. Wydana w pięć dni potem i zatwierdzona przez sejm Deklaracja niepodległości stwarzała całkiem nową sytuację w dziejach powstania. Głową rządu został właśnie Kossuth. W takiej sytuacji Austria zwróciła się o pomoc do Mikołaja I. Car zdawał sobie sprawę, że powodzenie powstania węgierskiego może odrodzić ruchy rewolucyjne w całej Europie, toteż w lecie 1849 roku wysłał armię pod wodzą generała Iwana Paskiewicza. Wobec militarnej przewagi wojsk austriacko- rosyjskich generał Bem, wówczas naczelny dowódca armii węgierskiej, nie był w stanie prowadzić dalszej walki. Ostatecznie kres rewolucji węgierskiej nastąpił na skutek interwencji rosyjskiej ( kapitulacja pod Villagos- 13 sierpnia 1849). W sierpniu powstańcy skapitulowali. Schwytanych polityków i oficerów Austriacy masowo rozstrzeliwali. Część tylko resztek legionu polskiego, a wśród nich Bem, zdołała dotrzeć na terytorium tureckie. Odrębność Węgier została zlikwidowana i stały się one ponownie jedną z prowincji państwa austriackiego. Wiosna Ludów na Półwyspie Apenińskim Specyficzny charakter miały wydarzenia rewolucyjne w państwach włoskich. Włochy północne , z wyjątkiem Piemontu, były pod panowaniem Austrii. Pozostałe kraje rządzone były przez monarchów opierających się na siłach konserwatywnych. Taki też charakter polityczny miało państwo kościelne( papież Pius IX). Rewolucja w państwach włoskich rozpoczęła się w marcu 1848 roku. Rewolucjonistom włoskim chodziło zarówno o zdobycie swobód obywatelskich i praw politycznych, jak o zjednoczenie Włoch. W rezultacie rewolucja skierowana była przeciw panowaniu Austrii w północnych Włoszech i przeciw władcom mniejszych państw, z których część uzależniona była od Wiednia. Masy ludowe tylko częściowo wzięły udział w akcji wyzwoleńczej. Motyw patriotyzmu był w 1848 r. na ogół już dość silny wśród drobnomieszczaństwa ale bardzo słaby wśród chłopów. Pierwsza ruszyła się Sycylia. Królowi Neapolu nie udało się opanować powstania; musiał ulec i ogłosić konstytucję. W ślad za nim poszli inni monarchowie, m. in. król Sardynii, Karol Albert. Także i papież, Pius IX, który zdobył sobie poprzednio popularność reformami w państwie kościelnym, nadał ludności statut, podobny do innych konstytucji. W początkach 1848 roku zwyciężyły we Włoszech zasady liberalizmu. Znacznie trudniej było jednak doprowadzić do zjednoczenia, zwłaszcza wobec oporu Austrii, która nie chciała tracić swoich włoskich posiadłości- Lombardii i Wenecji. W marcu także i te prowincje stanęły w ogniu. Państwa włoskie z Sardynią na czele poparły powstańców, nie zabrakło ochotników z innych krajów, a wśród nich i Polaków. Jednakże wojna przyniosła sukcesy wojskom austriackim. Niepowodzenia militarne zradykalizowały nastroje. Gdy papież nie poparł dążeń narodowych, w Rzymie wybuchło powstanie. Przywódcy jego dążyli do zjednoczenia Włoch jako republiki, ogłosili zniesienie świeckiej władzy papieża i utworzenie republiki rzymskiej. Wszędzie mnożyły się szeregi zwolenników demokratycznych działaczy: Józefa Mazziniego i świetnego partyzanta Józefa Garibaldiego. Królestwo Piemontu posiadało dobrze zorganizowane siły, jednak armia poniosła klęskę pod Custozzą w lipcu 1848 roku. Klęska pod Custozzą przyczyniła się do wzrostu tendencji radykalnych i republikańskich we Włoszech, gdyż sądzono, że monarchowie zawiedli w sprawie zjednoczenia. W Rzymie papież Pius IX coraz bardziej tracił popularność i dlatego zgodził się na powołanie 16 września nowego rządu nominalnie z kardynałem Soglia, faktycznie z prof. Pellegrini Rosii, który chciał uratować prestiż papieża. Karol Albert z początkiem 1849 roku wznowił walkę z Austrią, aby nie dopuścić do przewagi zwolenników republiki i ująć sprawę zjednoczenia w swoje ręce. Król pod naciskiem ogólnowładczej armii zdecydował się na zerwanie rozejmu z Austrią ( 2 marca 1849). Armia sardyńska, dowodzona przez generała Wojciecha Chrzanowskiego, poniosła jednak w marcu klęskę pod Novarą i Karol Albert musiał abdykować na rzecz swojego syna, Wiktora Emanuela. Austriacy przystąpili teraz do przywracania dawnych rządów w państewkach włoskich- zawieszano konstytucje, likwidowano swobody demokratyczne. Najdłużej broniła się Wenecja. Położona na wysepkach miała dobre warunki obrony, Austria zaś nie miała floty na tyle licznej, by zniszczyć flotę wenecką i pomagającą jej od marca1849 r. sardyńską. W Rzymie nastąpiła interwencja francuska, zainicjowana przez Ludwika Napoleona. Jego wojska po miesięcznej walce zdobyły w lipcu 1849 roku miasto, bronione także przez legion polski, i ponownie osadziły na tronie papieża. Większość władców cofnęła teraz konstytucje i prześladowała ruchy liberalne i narodowe. We Włoszech ponownie zapanowała reakcja. Piemont jako jedyny, mimo klęski w walce z Austrią, zachował konstytucję i polityczną niezależność. Rewolucja i wojna z Austrią pasowały Piemont do roli ośrodka przyszłego zjednoczenia i przyszłej walki o niezależność Włoch. Wiosna Ludów na ziemiach polskich Wiadomości o demonstracjach, walkach ulicznych we Francji, w Wiedniu i Berlinie w 1848 roku, przyniosły odrodzenie nadziei Polaków na zmianę ich losu. Ruch rewolucyjny na ziemiach polskich miał związek z sytuacją w krajach zaborczych ( Prusy, Austria). W społeczeństwie polskim coraz silniej dojrzewało przekonanie o konieczności zlikwidowania feudalizmu, jako najpoważniejszej zapory w drodze do niepodległości. Pozwoliłoby to bowiem nie tylko na pełne wyzwolenie sił społecznych tkwiących w chłopstwie, ale i przyczyniłoby się do rozkładu trzech mocarstw rozbiorowych, które stanowiły główną podstawę reakcyjnego Świętego Przymierza. Najbardziej nasilone walki o zjednoczenie i niepodległość prowadzono w Wielkopolsce. W Poznaniu powstał Komitet Narodowy( marzec 1848) i wojsko powstańcze, na czele którego stanął Ludwik Mierosławski. Polacy żądali od króla pruskiego autonomii dla części Poznańskiego ( swobód narodowych, wprowadzenia języka polskiego do szkół i urzędów) oraz utworzenia korpusu wojska polskiego w zamian za zwolnienie z powstańczego wojska większości żołnierzy. Początkowo rząd wyraził zgodę na te warunki, ale następnie, nie dotrzymując ich, wysłał oddział żołnierzy pruskich w celu likwidacji obozów wojsk powstańczych. Doszło do walk pod Miłosławiem i Sokołowem, gdzie generał L. Mierosławski odniósł zwycięstwo. Próby wywołania powstania ludowego nie powiodły się, a szlachta polska zaczęła opuszczać szeregi powstania. Polacy podpisali umowę kapitulacyjną i złożyli broń 9 maja 1848 roku. Na Śląsku, Mazurach i na Pomorzu Gdańskim podjęto walkę o polską szkołę i wprowadzenie języka polskiego w urzędach i sądach, przeciwko niekorzystnemu dla chłopów sposobowi uwłaszczenia ( chłop, aby stać się właścicielem ziemi, musiał zapłacić odszkodowanie dziedzicowi). Wiosna Ludów w zaborze pruskim rozbudziła uczucia patriotyczne ludności polskiej, zaczęły powstawać pierwsze polskie gazety, zakładano polskie czytelnie i biblioteki. W Galicji doszło do manifestacji patriotycznych w Krakowie i we Lwowie. Podobnie jak w Wielkopolsce, wysłano do cesarza szereg żądań. 19 marca 1848 r. uchwalono petycję do cesarza, w której m. in. „ proszono” o pomoc w odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Powstały Komitety Narodowe i zbrojne oddziały gwardii narodowej. Aby zmusić władze austriackie do realizacji uwłaszczenia chłopów, szlachta zaczęła sama znosić pańszczyznę i nadawać chłopom ziemię. 22 kwietnia 1848 roku ukazał się patent cesarski znoszący pańszczyznę i nadający chłopom ziemię na własność bez wykupu. Chłopi nie byli już zainteresowani dalszym udziałem w ruchu patriotycznym. Głównym ośrodkiem rewolucyjnym( do listopada 1848 r.) pozostawał Lwów. We Lwowie i w Krakowie utworzono gwardię narodową, która była organizacją o charakterze wojskowym. We Lwowie w dniach 1- 2 listopada doszło do rozruchów i zamieszek, w wyniku których miasto zostało zbombardowane przez austriacki garnizon. Kraków natomiast został ostrzelany ze wzgórza wawelskiego. W Galicji wprowadzono stan oblężenia. Osiągnięcia Wiosny Ludów na ziemiach polskich: o Zniesienie poddaństwa i uwłaszczenie chłopów w Galicji( w wyniku czego ruch rewolucyjny na ziemiach polskich nie został wsparty przez wieś polską) o Przywrócenie języka polskiego w szkołach ludowych na Śląsku o Rozbudzenie wśród ludności zaboru pruskiego poczucia przynależności do narodu polskiego o Wprowadzenie posłów polskich do parlamentu wiedeńskiego i berlińskiego. Po upadku rewolucji na ziemiach polskich, nadzieje Polaków wiązały się już tylko z wojną austriacko- węgierską, a także z walkami oddziałów polskich na terenach innych państw( m. in. we Włoszech). Literatura 1) J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, „ Historia państwa i prawa polskiego”. Warszawa 1979. 2) W. Czapliński, A. Galos, W. Korta, „ Historia Niemiec”. Wrocław- Warszawa- Kraków 1990. 3) W. Felczak, „ Historia Węgier”. Wrocław- Warszawa- Kraków 1966. 4) J. A. Gierowski, „ Historia Polski 1764- 1864”. Warszawa 1985. 5) K. Jaworska, S. Dąbrowski, „ Historia instytucji politycznych”. Legnica 2003. 6) H. Wereszycki, „ Historia Austrii”. Wrocław- Warszawa- Kraków- Gdańsk 1972. 7) M. Żywczyński, „ Historia powszechna 1789- 1870”. Warszawa 1964. 8) M. Żywczyński, „ Włochy nowożytne 1796- 1945”. Warszawa 1971.