Ignacy Krasicki , najwybitniejszy z pisarzy polskiego oświecenia , był równocześnie działaczem kulturalnym , publicystą , krytykiem , literackim i teatralnym . Był wszechstronnie wykształcony , miał talent literacki i niepospolitą inteligencję . Od najmłodszych lat przeznaczony do stanu duchownego , dzięki możnym protektorom i osobistym zaletom , bardzo szybko robi karierę duchowną i w wieku 32 lat zostaje biskupem . Do zalet Krasickiego , zjednujących mu ludzi i ułatwiających karierę , należały wytworność , dowcip , elegancja . Pisarz ten był wzorem ówczesnego człowieka z towarzystwa był przystojny , błyskotliwy oczarowywał ludzi . Będąc osobą duchowną , nie stronił wcale od przyjemności życia ziemskiego ,powszechnie znane było jego zamiłowanie do wystawnego życia dworskiego , zasobnej piwnicy oraz słodyczy i konfitur . Jednocześnie posiadał ogromną wiedzę , również literacką , co przyczyniło się do ugruntowania jego czołowej pozycji wśród literatów polskiego oświecenia . Ignacy Krasicki na polskiej scenie literackiej jest postacią szczególną . Początkowo był związany ze stronnictwem saskim , potem zdecydowany zwolennik Stanisława Augusta Poniatowskiego . Kiedy nowy król zasiada na tronie Krasicki natychmiast związał się z grupą reformatorów skupionych przy władcy . Jako redaktor i jeden z autorów „Monitora” oddaje królowi znaczne usługi , włączając się w długofalową akcję wychowawczą przygotowującą grunt pod reformy .Tej akcji służy jeszcze bardziej swoimi utworami poetyckimi , szczególnie poematami heroikomicznymi i satyrami . Krasicki oprócz wymienionych tworzył jeszcze bajki, pisał wierszowane listy dydaktyczne , powieści, komedie . Powszechnie uważa się , że tym czym były dla Jana Kochanowskiego jego fraszki , tym dla Krasickiego stały się jego bajki . W bajkach tych zawarł wszystkie swoje przemyślenia , obserwacje i wnioski . Literatura oświeceniowa w tym okresie , w którym żył i tworzył Krasicki miała przede wszystkim wychowywać człowieka , i stąd właśnie jej wybitnie dydaktyczny charakter . Ideologia i filozofia formacji społeczno kulturalnej, uwalniająca człowieka od dogmatyzmu teologicznego , proponująca optymistyczny światopogląd , opierająca się na wierze w niezmierzone możliwości rozumu , musiała położyć nacisk na ukształtowanie nowego typu człowieka . Dlatego dużym powodzeniem cieszyły się wszystkie gatunki literackie , które mogły być włączone w służbę społeczną . Ignacy Krasicki był znakomitym krytykiem anachronizmu myślowego i sarmackiego stylu życia .Osiągnął wyżyny kunsztu i niezwykłą popularność uprawiając bajkopisarstwo , w którym nawiązywał do wzorów Ezopa , La Fontaine’a , naznaczając je jednak swoim nieprzeciętnym talentem .Znany jako mistrz ironii , satyry i kpiny ukazał w kolejnych utworach główne choroby społeczeństwa , jakie wyniszczały organizm ojczyzny . Pouczenie poety wypływa nie z monotonnego wykładu na temat moralności , czy z kazania jednoznacznie potępiającego naród , lecz z subtelnej krytyki , której podstawą były żart i śmiech .Krasicki wiedział , że tylko poprzez śmiech trafi do umysłu szlachcica , nie znoszącego ataków na swoją osobę . Jego moralne nauki będą ukryte wśród żartobliwych scenek , bądź zakamuflowane w alegorii bajek .Bajka jest krótkim utworem , powiastką zwykle wierszowana , której bohaterami są zwierzęta , przyroda , przedmioty występujące jako maski typów ludzkich . Oznacza to , że pod postaciami zwierząt ukazani są ludzie , a raczej jakieś prawdy ogólne , mówiące o ich charakterach , słabościach , głupocie , autor ukazuje ludzkie wady , ośmiesza je , krytykuje a zarazem uczy .Bajki Krasickiego , pisane zwykle trzynastozgłoskowcem cechuje prostota , jasny logiczny styl , język często wykorzystuje wyrażenia używane jedynie w mowie potocznej . Cechy reprezentowane przez bohaterów zestawione są na zasadzie przeciwieństwa . Prawda zawarta zwykle w poincie , ma często postać aforyzmu lub maksymy , niejednokrotnie dziś już używanych jako przysłowia . Przykładem tutaj może być czterowersowa bajka „Filozof”. Bohaterem jest filozof , a utwór przedstawia zabawną zmianę jego przekonań , gdy zachorował . Bajka ilustruje znane przysłowie „Jak trwoga to do Boga”. Credo swojej twórczości Krasicki wykłada we „Wstępie do bajek”. Wylicza tam różne zalety ludzkie takie jak uczciwość , skromność , prawdomówność . Wszystkie te cechy poeta podsumował : „A cóż to jest bajka ? Wszystko to być może ! Prawda , jednakże ja to między bajki włożę”. Posłużył się tu Krasicki potocznym rozumieniem słowa bajka czyli zmyślenie , nieprawda . Z tej właśnie pointy wynika ,że niemożliwe jest , by wszyscy ludzie się zmienili , i nagle stali się naprawdę dobrymi ludźmi , zawsze znajdzie się ktoś zły , bo niemożliwy jest świat bez wad . Klasycznym przykładem gdzie przejawia się żart , ironia i drwina jest bajka pod tytułem „Mądry i głupi” .Nakreślony w niej obraz szlachcica głupca , przeraźliwie krzyczącego i zadającego pytania w stylu „na co rozum zda się” ? godzi w sarmackie pieniactwo i chroniczną głupotę . Zaś w bajce „Dewotka”, kobieta , która klęczy i bezmyślnie odmawiająca pacierze ,przy słowach „odpuść nam winy jak i my odpuszczamy”, bije służącą , uderza tutaj w religijne zakłamanie i hipokryzję . Jest to negatywna bohaterka ,fałszywa pobożnica , traktująca wiarę powierzchownie , jako pewien rytuał , zestaw słów i gestów nie mających nic wspólnego z prawdziwą religijnością . Kobieta ta jest nie szczera , obłudna i pusta , skoro towarzyszy jej manifestacyjny wprost brak miłosierdzia . Wymierzanie upokarzającej kary za jakieś błahe jak można sądzić przewinienie . Za komentarz wystarczą tu słowa „ Uchowaj , Panie Boże , takiej pobożności”. Następnym przykładem bajki o której chciałabym wspomnieć w krytykach Krasickiego to , „Ptaszki w klatce” jest to bajka stwarzająca szerokie możliwości interpretacyjne . Krasicki jednak odczytuje ją jako aluzję do politycznej sytuacji Polski . Obecnie interpretuje się ją jako przypowieść o wolności i zniewoleniu , o hierarchii wartości i samoświadomości człowieka . Dla jednych podobnych charakterem młodemu czyżykowi , dla którego liczą się wygody , spokojny sen brak problemów i pełny brzuch . Dla innych zaś swoboda, nieskrępowanie myśli i czynów to podstawowa zasada , która nie ma ceny . Wolność stanowi o istocie bytu , o indywidualnej wartości , a więc zaprzedać się wygodnictwu byłoby czymś złym , godnym potępienia ,,Ptaszki w klatce” to także przypowieść o gotowości brania odpowiedzialności za swój los i chęci aktywnego kształtowania swej osobowości jakie reprezentuje stary czyżyk . Dużo można by było pisać o bajkach Krasickiego ale chciałabym wspomnieć jeszcze o satyrach gdzie również przejawia się krytyka ze strony pisarza . Satyry Krasickiego były nawiązaniem do jego publicystycznej działalności w „Monitorze”, bowiem satyra ,jako jedyny gatunek klasycystyczny , zezwala na wprowadzenie realiów życia codziennego . Tak więc Krasicki jako reporter i felietonista zmienił się w satyryka , tworząc najdoskonalsze w języku polskim satyry . Doświadczenia dziennikarskie przydały się wpływając na dobór problemów , wątków i pomysłów . Najogólniej można powiedzieć , że Krasicki w satyrach zwalczał wynaturzenia , jakim uległy w Rzeczypospolitej szlacheckiej instytucje i życie . Kompromitował wartości fałszywe i pozorne , postulował humanizację stosunków międzyludzkich . Krasicki wierzy , że obnażenie źródeł zła , odrzucenie fałszywych wartości , może doprowadzić do moralnego odrodzenia narodu i odzyskania utraconych sił . Krasicki w satyrach demonstruje poszczególne schorzenia Polaków , tworząc portrety fircyków , dworaków , zdrajców , okrutnych panów , żon modnych , pieniaczy , szulerów , głupców , pijaków . Przykładem może być satyra pod tytułem „Pijaństwo”. Krasicki ukazał nałóg powszechny wśród Polaków . Poprzez kontrast dwóch przyjaciół , z których jeden zwierza się z dolegliwości , a drugi usiłuje go przekonać o zaletach trzeźwości , poeta jasno dał do zrozumienia , co sądzi na temat szlacheckiego pijaństwa . Satyra ta to tekst śmieszny , ale dający do myślenia także i nam Polakom. Krasicki krytykuje tu brak umiaru . Wartą uwagi w jego krytykach jest poemat heroikomiczny „Monachomachia”. Tutaj zaś przedstawia fantastyczną parodię życia mnichów , upływające na zawodach , kto szybciej i więcej wypije . „Rycerze w habitach” tak ich określa uwikłani w „wojnę okrutną bez broni i miecza” , okładający się księgami i sandałami , nie wypuszczą z rąk ani na chwilę kielicha pełnego wina , potrafią do łez rozbawić czytelnika . Jednak Krasicki liczył na to , że owo rozbawienie będzie pierwszym krokiem do zastanowienia , uświadomienia sobie , że niestety komiczna w utworze sytuacja jest powszechnym zjawiskiem lenistwa , próżniactwa i zacofania mnichów , takie zachowanie w normalnym życiu wcale nie jest śmieszne , ale przerażające. Wyżej wymienione przykłady są dowodem potwierdzającym tezę , iż żart i ironia były orężem Krasickiego w walce z ciemnotą . Można by wymienić jeszcze kilka utworów dochodzących słuszności tego zdania , jednak myślę , że przedstawione satyry , bajki i poematy heroikomiczne zdają się najbardziej przekonywać o prawdziwości tego stwierdzenia .Dużą zaletą tych miniaturowych obrazków jest ogólnoludzki i ponad czasowy charakter , który sprawia , że są one doskonałą lekturą dla każdego człowieka każdej epoki . Ukazane pod zwierzęcymi postaciami takie wady jak próżność , przewrotność, chytrość , krzywdzenie słabszych , fałsz i hipokryzja są charakterystyczne dla wszystkich ludzi , od wieków im towarzyszą i najprawdopodobniej będą towarzyszyć nadal . Aktualność bajek przejawia się tym , iż przedstawione przez poetę zachowania bardzo często można spotkać we współczesnym świecie . Niektóre z nich uległy jeszcze nasileniu na przykład lisia przebiegłość przybrała dzisiaj postać krętej spekulacji , lwia bezwzględność i wykorzystywanie słabszego to brutalność , przestępczość oraz brak skrupułów współczesnego człowieka , chciwość szczupaka to zaś symbol odwiecznej pogoni za dobrami materialnymi . Chciałabym zaznaczyć , że morał każdej bajki możemy odnieść nie tylko do teraźniejszości , ale także do czasów przeszłych , gdyż pointa ma ponadczasowy wymiar , funkcjonuje niemal jak przysłowie, które dla ludzi było , jest i będzie pouczeniem . Krasicki pisząc swoje utwory chciał się przyczynić do naprawy chorej postawy Polaka –Sarmaty ,przyzwyczajonego do „picia , jedzenia i popuszczania pasa” nie dostrzegającego grożącego ojczyźnie niebezpieczeństwa . Jego dydaktyzm miał przygotować do „poprawiania świata” , w którym królowała rozpusta , chaos , upadek wszelkich zasad moralnych . Pióro stawało się orężem w walce z ciemnotą , zabobonem i zacofaniem ,było atrybutem poety wychowawcy narodu . Krasicki liczył na to ,że czytelnik wyciągnie pozytywne wnioski z jego utworów i naprawę zacznie od siebie , bowiem moralność i rozsądek poszczególnych ludzi jest niezbędnym warunkiem odrodzenia i uzdrowienia Rzeczypospolitej . Na taki przykład zmiany samego siebie chciałabym zasugerować „Mikołaja Doświadczyńskiego Przypadki” Bibliografia : M.Hanczałowski, M.Kuziak, A.Zawadzki, B.Żynis, Epoki literackie od antyku do współczesności.Wyd. „PARK” Bielsko-Biała 2002, wydanie I Jan Staropolski, „Edukacja”, Wyd,Szkolne Warszawa 2000/2001 wydanie II Beata Górska, Oświecenie, Romantyzm, Wyd. „GREG” Kraków 2002 J.Inglot, Powtórka z literatury, Wyd. „Perspektywy Press” Warszawa 2002 I.Krasicki, „Bajki”, Wyd.I Wrocław 1989 Str.22 w 10