Geografia

Jakie czynniki mają wpływ na ukształtowanie powierzchni Ziemi Omów jeden z nich?



Dzięki procesom wewnętrznym, tj. mającym swe źródło we wnętrzu Ziemi, powstają ogólne rysy ukształtowania powierzchni litosfery: lądy i oceany, a w ich obrębie formy nawiązują do wielkich struktur tektonicznych jak np. grzbiety i rowy w oceanach czy niziny, wyżyny i góry oraz formy tektoniczne i wulkaniczne o mniejszej skali, jak np. góry wulkaniczne, rowy, kotliny. Formy te na powierzchni litosfery podlegają działaniu promieniowania słonecznego, atmosfery, hydrosfery oraz siły ciężkości i biosfery. Czynniki wpływające na ukształtowanie powierzchni ziemi:

• wietrzenie: mechaniczne, chemiczne i biologiczne

• grawitacyjne ruchy masowe

• działalność wiatru - niszczenie, transport, akumulacja

• działalność wód płynących - erozja, transport, akumulacja

• zjawiska krasowe

• działalność lodowców

• budująca i niszcząca działalność morza

• osady denne

• struktury tektoniczne

We wszystkich tych czynnikach jest proces niszczenia, transportowania i akumulacji. Wietrzenie skał jest to rozpad skał pod wpływem działania wody, zmian temperatury powietrza i czynników biogenicznych. Mamy wietrzenie fizyczne - rozpad skał bez zmiany składu mineralnego pod wpływem rozsadzania skała przez zamarzniętą wodę, rozszerzenie i kruszenie się minerałów przy dużych różnicach temperatury dobowej; chemiczne -prowadzi do zmiany składu mineralnego pod wpływem działalności wody (rozpuszczanie) i innych procesów (utlenianie, uwęglanowienie); biologiczne - rozluźnienie fizyczne i chemiczne zwięzłości skał w wyniku działalności organizmów żywych (kopanie, rycie zwierząt, rośliny wydzielają związki chemiczne zmieniające skład skał, rozkład szczątków organicznych przez drobnoustroje tworzy glebę)

Zjawiska krasowe - wody powierzchniowe i podziemne zdolne są do rozpuszczania niektórych skał, takich jak wapienie, dolomity, gipsy, a także sole kamienne. Jest to, rozpuszczanie skał pod wpływem wody, która zawiera dwutlenek węgla. Procesy rozpuszczania skał to procesy krasowe. W ich wyniku powstaje charakterystyczny zespól, form rzeźby. Skresowiałą powierzchnię urozmaicają liczne zagłębienia powstałe w skutek rozpuszczenia skał. Z połączeniu wielu lejów krasowych powstają rozległe obniżenia zwane poljami. Podziemne rzeki poszerzają szczeliny drążąc w skałach jaskinie. Zjawiska klasowe rozwijają się najpełniej w obszarach, gdzie skały mają dużą niższość, są silnie spękane. Formy krasowe to: Tatry, Mroźna, Jaskinia Raj.