Przyczyny odkryć geog: 1. gospodarcze -1453 Turcy opanowali Bizancjum, upadek Konstantynopola Turcy odcięli szlak handlowy wiodący z Europy na wschód oraz odcięli handel lewantyjski -wzrastają ceny towarów importowanych ze wschodu (jedwab, porcelana, korzenie, złoto, srebro) -doszło do ujemnego bilansu handlowego Europy ze wschodem (za dużo złota odpływało) 2.polityczno-społeczne -zakończyły się wojny rekonkwista z Arabami i znaczna część rycerstwa nie miała zajęcia -obowiązująca w Europie zasada dziedziczenia (najstarszy syn dziedziczy majątek ziemski reszta musi szukać innych środków do życia) -dążenie Kościoła do rozszerzenia swoich wpływów -legendy o bogactwie Lewantu (wsch.) -wzrost zainteresowania światem pod wpływem dzieł starożytnych Techniczne uwarunkowania odkryć geogr. -nowy typ statków karawala, żaglowcew miejsce gelar –wynaleziono busole i urządzenie określające dł. i szer. geogr.. astoralabuim, kwadrant, laska św. Jakuba –powstały nowe mapy np. kompasowe Wyprawy Portugalczyków: 1487-Bartłomiej Diaz z Lizbony wzdłuż zach. wybrzeża Afryki dotarł do Przylądka Dobrej Nadziei 1497-98- Vasco da Gama z Lizbony do Indii 1493-papież wydał bullę (Aleksander VI) 1494- traktat w Tordesillas, który dzielił strefy z wpływów pomiędzy Hisz i Port (Port.-wsch. Hisz.-zach. jedyne kierunki wypraw) 1474-Paolo Toscanelli opracował mape dla Columba (przewidział kulistość Ziemi) 1492- zgoda Izabelli Kastylijskiej i Ferdynanda Aragońskiego na finansowanie wyprawy Columba. Podpisano umowę Columb otrzymał tytuł dożywotniego admirała, szlachecki, wicekróla i gubernatora ziem nowoodkrytych 1/10 przywiezionych towarów i zysków ze sprzedaży 3.VIII.1492-Paolos (w Hiszpanii) Santa Maria- flagowiec, Nina, Pinta 12.X.1492 dotarl do Bahama, nazwał San Salvador (zbawiciel) następnie Kubę i Haiti III.1493 wraca do Hiszpanii II.1493-96 na Kubę III1498-1500 wybrzeża Am. środkowej IV.1502-1504 Bahama Am. środkowa 1506 Columb zmarł w nieświadomości swego odkrycia 1507 Amerigo Vespuci opisał ląd odkryty przez Columba Ferdynand Magellan był portugalczykiem w służbie Hiszpanii 1519-22 z Sewilli (5 statków 265 ludzi) powrócił 1statek Victoria i 18ludzi Magellan opłyną świat dookoła 1521 dotarł na Filipiny, tam zginą przwieziono korzenie z Indii 4lata wyprawy się zwróciły i jeszcze zostało 1513 Vasco da Balboa odkrył przesmyk Panamski 1519 Herman Cortez zniszczył cywilizację Azteków (obecny Meksyk) 1531Francesco Pizzano podbił cywilizacje inków Skutki odkryć geog: -wzrost znaczenia państw leżących nad Atlantykiem: Hiszpania, Portugalia, Francja, Anglia -powstanie nowych imperiów kolonizacyjnych Hiszpanii (Am poł i środ) i Portugalii (zach wybrzeże Afryki, Azji Brazylia, Gujana) -choroby zawleczone do Ameryki przez Europejczyków (weneryczne) gospodarcze - rozwój portów w Europie zach. -rozwój handlu morskiego i oceanicznego -sprowadzenie do Europy nowych roślin (tytoń, ziemniaki, kukurydza, kakao, pomidory, papryka, chilli, orzeszki ziemne, ananasy) -wzbogacenie kuchni Europejskiej -Do Ameryki nowe zwierzęta (konie, krowy, kury, osły, świnie, kozły) e -eksploatacja Indian i Murzynów w kopalniach i na plantacjach -znalezienie nowych terenów dla osadnictwa europejskiego i nowe miasta. -wykorzystanie nowych roślin do produkcji leków kulturowe -rozszerzenie chrześcijaństwa na inne kontynenty -wyniszczenie starożytnych cywilizacji (Inków, Majów, Azteków) -poszerzenie horyzontów myślowych (poznanie nowych cywilizacji i kultur, wzrost brawury odwagi, chęć poznania świata i nowych przygód) -rozszerzenie kultury europejskiej (języka, religii, obyczajów) -wzrost zamożności Europejczyków (złoto z odkryć geogr. posłużyło do dekoracji bazylik i kościołów katolickich dając początek barokowemu przepychowi) skutki dla geogr. - obalono mit o płaskości Ziemi -wys. i szer. zmienia klimat a nie tylko szer., rozwinęła się geologia -wykryto dł. geogr.. -stosowano przyrządy do pomiaru temp i ciśnienia -23.XII.2012 koniec świata według Majów