POEZJA DWUDZIESTOLECIA MIĘDZYWOJENNEGO – Zaczęła się intensywnie rozwijać u schyłku wojny 1918 roku. Do Polski dotarły w tym czasie prądy poetyckie i artystyczne, które pojawiły się na zachodzie Europy dziesięć lat wcześniej, takie jak niemiecki ekspresjonizm, włoski futuryzm, francuski nadrealizm czy też międzynarodowy dadaizm. Zainspirowały one powstanie w Polsce międzywojennej grup poetyckich o określonych preferencjach twórczych. Nowa poezja wyrastała z przekonania o końcu starego, a początku nowego świata. Problem nowatorstwa i stosunku do tradycji wysuwał się na plan pierwszy. Pod tym względem zarysowały się dwie odmienne postawy: ewolucyjna i rewolucyjna. Postawę ewolucyjną reprezentują skamandryci i ekspresjoniści. Skrzydło rewolucyjne poezji polskiej omawianego okresu to z kolei: futuryści i Awangarda Krakowska. Grupa Skamander uformowała się w latach 1916-1919 w obrębie środowiska skupionego wokół pisma “Pro arte et studio”. Z założenia nie miała ona konkretnego programu. Poeci tworzący w ramach tej grupy uważali, że poezja powinna być silnie związana z życiem współczesnym i dniem obecnym. Najwybitniejszymi przedstawicielami Skamandra byli: Julian Tuwim, Jan Lechoń, Jarosław Iwaszkiewicz, Antoni Słonimski i Kazimierz Wierzyński. Poetyka Skamandrytów bliska była także innym twórcom, luźno związanym z tym ugrupowaniem, a mianowicie: Leopoldowi Staffowi, Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Władysławowi Broniewskiemu czy też Kazimierze Iłłakowiczównie. W latach 1919-1921 rozwinął się w Polsce futuryzm - kierunek poezji propagującej nowoczesność, będącej wyrazem bezkrytycznego zachwytu nad techniką i osiągnięciami cywilizacji. Futuryści w sposób programowy buntowali się przeciwko tradycyjnym formom życia oraz wypowiedzi. Świadomą prowokacją wobec tradycji literackiej było na przykład głoszenie dowolności form gramatycznych. Czołowi przedstawiciele polskiego futuryzmu to Bruno Jasieński, Stanisław Młodożeniec, Anatol Stern, Aleksander Wat oraz Tytus Czyżewski. Ugrupowaniem poetyckim o podobnych do futurystów założeniach programowych była Awangarda Krakowska. Poeci awangardowi skupieni byli wokół czasopisma “Zwrotnica”, które ukazywało się w latach 1922-1923 oraz 1926-1927. Teoretykiem grupy był Tadeusz Peiper, według którego wiek XX na tyle zmienił oblicze świata, iż człowiek powinien aktywnie uczestniczyć w nurcie przemian. Uczestnictwo to powinno obejmować wszystkie dziedziny życia. Sztuka nowoczesna według Peipera jest tą sferą działalności ludzkiej, której zadaniem jest udział w tworzeniu nowych form życia oraz nowego modelu człowieka. Najwybitniejszymi przedstawicielami Awangardy Krakowskiej byli: Julian Przyboś, Adam Ważyk, Jan Brzękowski i Jalu Kurek. W okresie Dwudziestolecia tworzyli również poeci niezwiązani z żadną z grup poetyckich, m. in. Leopold Staff, Jan Kasprowicz i Bolesław Leśmian. Na epokę międzywojenną przypadają początki twórczości Czesława Miłosza. Poeta ten debiutował w wileńskiej grupie Żagary, którą tworzyli artyści pokolenia urodzonego w 1910 roku, tacy jak: Jerzy Zagórski, Teodor Bujnicki, Aleksander Rymkiewicz, Jerzy Putrament, Stefan Jędrychowski, Henryk Dembiński. Czołowi poeci - ekspresjoniści, tworzący lubelskie skrzydło awangardy poetyckiej to Józef Czechowicz i Zenon Łobodowski.

Powrót