Geografia

Przemysł w Polsce



Przemysł jest działem produkcji, który zajmuje się wydobywaniem i przetwarzaniem surowców. Wywiera on wpływ na inne dziedziny gospodarki narodowej i na ogólny rozwój kraju. Przemysł spełnia kilka najważniejszych funkcji: - ekonomiczne: tworzy dochód narodowy i pobudza inne dziedziny gospodarki np.: rolnictwo, transport - społeczne: daje ludziom dużą liczbę miejsc pracy ; podnosi standard życia - przestrzenne: buduje nowe miasta, osiedla, sklepy GŁÓWNE OKRĘGI PRZEMYSŁOWE W POLSCE - Górnośląski Okręg Przemysłowy ( GOP ): przemysł węglowy, energetyczny, metalurgiczny, maszynowy, samochodowy; największym zakładem jest Huta Katowice - Warszawski Okręg Przemysłowy: przemysł elektromaszynowy, precyzyjny, elektroniczny, elektrotechniczny, spożywczy, środki transportu - Łódzki Okręg Przemysłowy: przemysł włókienniczy, odzieżowy, dziewiarsko-pończoszniczy - Gdańsk i Gdynia: stocznie budowlane, remontowe; przemysł chemiczny i rafineryjny - Wrocław i Poznań: przem. metalurgiczny, maszynowy, spożywczy; środki transportu, baza surowca, przemysł Obecnie w Polsce eksploatuje się ponad 50 rodzajów kopalń. Z punktu widzenia zasobności złóż najważniejszą grupę stanowią: węgiel kamienny, węgiel brunatny, rudy miedzi, cynku i ołowiu oraz srebro, siarka, sól kamienna i surowce skalne. Według danych z 1992 Polska dostarcza m. in. 34,5 % światowego wydobycia siarki (1 miejsce w świecie ) , 4,9% wydobycia węgla kamiennego, 5,6% wydobycia węgla brunatnego ( 6 miejsce ) , 4,55% wydobycia srebra ( 7 miejsce ) i 4,9% wydobycia miedzi ( 9 miejsce ). Udokumentowane zasoby węgla kamiennego wynoszą 61 mld t i należą do największych w Europie. Większość z nich ( 52 mld t ) usytuowana jest w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym , 8,8 mld t zasobów przypada na Lubelskie Zagłębie Węglowe, a pozostałe niewielkie zasoby - na likwidowane obecnie Zagłębie Wałbrzyskie. Zasoby węgla brunatnego wynoszą ponad 14 mld t i są rozproszone ( 85 złóż) na Nizinie Polskiej. Węgiel brunatny eksploatowany jest w trzech ośrodkach - w Turoszowie, w rejonie Konina oraz w Bełchatowie- zużywany w miejscowych elektrowniach. Jego wydobycie utrzymuje się na dość stabilnym poziomie 60 - 70 mln t rocznie. Złoża gazu ziemnego występują na obszarze karpackim oraz w zachodniej części Niżu Polskiego; ich łączne zasoby wynoszą 147 mld m3. Poza tym, do wykorzystania są jeszcze zasoby metanu (50 mld m3) z pokładów węgla kamiennego na Górnym Śląsku. Własne wydobycie gazu ziemnego pokrywa tylko 40 - 50% zapotrzebowania krajowego, pozostałe ilości importowane są gazociągami z Rosji. Rozpoznane zasoby ropy naftowej są minimalne ( 4,3 mln t); występują na obszarze karpackim oraz w północno-zachodniej części kraju , łącznie z szelfem bałtyckim . Większość zużywanej ropy naftowej importowana jest z Rosji ( do rafinerii w Gdańsku i Płocku). Produkcja energii elektrycznej ( 135 mld kWh ) opiera się w ponad 90% na węglu kamiennym i brunatnym , a tylko 2% na hydroenergii .Rozpoczęta w latach 80, budowa elektrowni jądrowej w Żarnowcu na wybrzeżu została w 1990 r. wstrzymana. Zasoby rud miedzi w Zagłębiu Lubińsko - Głogowskim należą do największych w Europie. Huty miedzi znajdują się w Legnicy i Głogowie. Rudy cynku i ołowiu znajdują się rejonie Olkusza i Trzebini ( gdzie są eksploatowane) oraz w Zawiercia; ich zasoby wynoszą 211 mln t,a roczne wydobycie 4,8 mln t. Huty cynku i ołowiu koncentrują się na Górnym Śląsku. Hutnictwo żelaza, rozwinięte głównie na Górnym Śląsku, w Krakowie i Warszawie, opiera się w całości na rudach importowanych ( głównie z Ukrainy i Rosji); podobnie hutnictwo aluminium (Konin). Polska dysponuje największymi w Europie złożami siarki w rejonie Tarnobrzega, których zasoby wynoszą 747 mln t. Znaczna część wydobywanej siarki ( 2,1 mln t ) jest eksportowana. Polska posiada też olbrzymie zasoby soli kamiennej ( 121 mld t ), głównie na Kujawach oraz na Górnym Śląsku. Wyczerpane zostały już zasoby Wieliczki i Bochni. Fabryki sody w Inowrocławiu i Janikowie wykorzystują miejscowe złoża soli kamiennej. Przemysł cementowy i wapienniczy wykorzystuje bogate złoża wapieni i margli w województwie opolskim, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, w Górach Świętokrzyskich, na Wyżynie Lubelskiej oraz na Kujawach. Wiodącymi dziedzinami przemysłu przetwórczego jest przemysł elektromaszynowy (23%), chemiczny (18%), rolno-spożywczy (26.5%). Przemysł elektromaszynowy skoncentrowany jest głównie w okręgu warszawskim, na Górnym Śląsku, w okręgu bielskim, we Wrocławiu, Poznaniu, w Gdańsku, Gdyni i Szczecinie. Mniejsze jego ośrodki rozproszone są po całym kraju. W przemyśle chemicznym najważniejsze znaczenie mają rafinerie ropy naftowej ( Płock, Gdańsk, Czechowice-Dziedzice, Gorlice), przemysł gumowy i tworzyw sztucznych, zlokalizowany w wielu miejscowościach, przemysł farmaceutyczny (Tarchomin, Warszawa, Poznań, Jelenia Góra, Łódź, Kraków). Dobrze rozwinięty jest też przemysł nawozów sztucznych (Puławy, Włocławek, Tarnów, Kędzierzyn), korzystający z importowanych fosforytów, soli potasowych i gazu. Przemysł włókienniczy skupiony jest w okręgach: łódzkim, białostockim, sudeckim i bielskim. Jest on dotknięty kryzysem, wskutek załamania się rynków wschodnich. Przemysł rolno-spożywczy ma korzystne warunki rozwoju. Jest najbardziej rozproszony, co związane jest z rozmieszczeniem surowców rolnych, jak i z powszechnym popytem na produkty żywnościowe. Ważniejszymi branżami jego są: produkcja napojów, przetwórstwo mięsa, mleka przemysł tytoniowy i cukierniczy.