Komedia „Świętoszek” Mouliera jest utworem na pograniczu sztuki klasycznej, a nowej formy dramatu. Przejawia cechy klasycznej komedii, ale także można zauważyć znaczne próby zerwania z podstawową jej formą. Wiele elementów w sztuce zaliczanych jest do podstawowej formy dramatu komediowego, lecz Mouliera postanowił zrobić coś nowego, coś swojego.
Mouliera w „Świętoszku” zachował zasadę trzech jedności – czasu (akcja rozgrywa się w przeciągu jednego dnia), miejsca (wydarzenia dzieją się jedynie w posiadłości rodziny Orgona) i akcji (epizody toczą się wokół jednej osoby i jednego wątku). Język w utworze odznacza się komunikatywnością i jasnością wypowiedzi, brak jakichkolwiek zawiłości językowych. Tak samo jak styl, który odznacza się prostotą i przejrzystością myśli. „Świętoszek” zawiera uniwersalne prawdy moralne – zło jest złe, a dobro, dobre. Nie wykazuje żadnych sprzeczności z ustalonymi normami i kanonami. Komedia uczy czytelnika bawiąc go, czasami wręcz niedorzecznymi sytuacjami i ośmieszając bohaterów.
Typowe dla klasycznego utworu jest prawdopodobieństwo wydarzeń – czytelnik łatwo może wyobrazić sobie kolejne epizody. Jednak występuje tutaj pewna sprzeczność, zerwanie z pewnymi regułami. Tak jak w dramacie występuje pewien wstęp, ekspozycja, punkt kulminacyjny i rozwiązanie akcji – jedno wynikające z drugiego – tzw. ciąg przyczynowo skutkowy, tak w „Świętoszku” ten ciąg ulega załamaniu. Następuje nieoczekiwany, zaskakujący zwrot akcji. Rozwiązanie, które nie wynika z poprzedzających go sytuacji. Tartufe przez cały utwór „wznosi się” i wydaje się, że osiągnie swój cel pogrążenia rodziny Orgona, aż nagły i niespodziewany zwrot akcji powoduje, że Świętoszek spada z piedestału, a zakończenie jest dla niego niepomyślne. Następuje całkowite odwrócenie akcji.
W utworze zostaje także załamana odpowiednia stylistyczność – zasada decorum – cechująca się tym, iż osoby w dramacie, niezależnie od tego czy są głównym bohaterem, czy też trzecioplanowym strażnikiem, wypowiadają się w ten sam, wyszukany sposób, językiem często nieodpowiednim dla poszczególnych grup społecznych. W „Świętoszku” każdy bohater wykazuje specyficzną dla niego formę i styl wypowiedzi. Doryna, służąca jest osobą gadatliwą, pełną wigoru, swobodnie się wypowiadającą. Tartufe mówi w sposób wyszukany, wręcz pompatyczny. Damis cechuje się nieprzemyślaną wybuchowością w słowach.
Moulier w swej komedii wprowadził postacie z ludu, co w klasycznej formie nie występuje. Nie dość, że odgrywają oni znaczące role (np., Doryna) to do tego są mądrzejssi od wysoko urodzonych (np. Orgon). Doryna jest sprytna, rezolutna to ona podtrzymuje całą akcję, by ta przyniosła upragniony skutek.
Czytając komedię łatwo możemy wywnioskować, o czym bohaterowie myślą, w jakim są stanie emocjonalnym. Mają rozbudowany portret psychologiczny, czego nie ma w klasycznych utworach. Mają rozbudowane charaktery – nie są albo na wskroś czarne, albo na wskroś białe. Zerwano z symetrią i proporcją.
O Świętoszku możemy powiedzieć, że jest postacią wręcz przejaskrawioną, ośmieszoną pod tym względem, ale czy nie jest on groźny, niebezpieczny dla bohaterów? Wykazuje się sprytem i przebiegłością. Zaś Orgon jest postacią karykaturalną pod innym względem – nie jest traktowany jak osoba pokrzywdzona, potrzebująca współczucia, ale naiwny, nieznający życia błazen.
„Świętoszek” nie jest utworem typowo komediowym. Zawiera elementy zarówno komedii, jak i tragedii i farsy. Elementem tragedii to groźna sytuacja zagarnięcia przez bezwzględnego Tartufe majątku Orgona – sytuacja trudna, niebezpieczna, wręcz bez wyjścia. Farsa jest odmianą komedii. Czerpie tematy z codzienności, błahych konfliktów. Jest ona komizmem niższego rzędu, zajmuje się grą słów i posiada elementy karykatury. Przykładami są np. sceny: Przysłanianie przez Tartufe dekoltu Doryna chusteczką; Orgon słuchający rozmowy Elwiry i Tartufe spod stołu – te sceny bardzo przypominają farsę.
Warto wspomnieć coś o filozofii klasycznej – jest to racjonalizm kierujący się jedynie rozumem. Postacią racjonalistyczna jest Tartufe, planujący ściśle swe intrygi, jest sprytny, działa rozumnie i logicznie. Ale w takim razie, jaką postawę ukazuje Orgon? On z kolei kieruje się uczuciami, emocjami i intuicją, nie działa logicznie. Nie można powiedzieć, że w utworze rządzi klasycystyczny racjonalizm, ale nie można też ogłosić zerwanie z nim.
Mouliera napisał utwór, którego nie można podporządkować ogólnie przyjętym wyznacznikom stylu, czy formy. Stworzył coś zupełnie nowego, może nawet lepszego. Włożył swoją własną cząstkę w historię i rozwój literatury. Ne zrywając z klasycyzmem dał mu nową, niepowtarzalną formę.
