Gleba jest to zewnętrzna powłoka litosfery. Na nią składają się cząsteczki mineralne i organiczne oraz powietrze i wilgoć glebowa. Gleby są rozmieszczone strefowo i asterfowo. Rozmieszczenie gleb na kuli Ziemskiej:

• tundrowe - tworzą się w klimacie subpolarnym, są płytkie i słabo wykształcone ze względu

na wieczną zmarzlinę. Uprawia się na nich jęczmień i ziemniaki Występują na północnych krańcach Eurazji i północnej części Ameryki Północnej, wybrzeże Grenlandii

• bielicowe - tworzą się w klimacie umiarkowanym chłodnym na piaskach porośniętych lessami szpilkowymi, jest tam słabo rozwinięty poziom próchniczy. Uprawia się tam żyto, owies, jęczmień, ziemniaki i rośliny pastewne. Występują w Europie Północnej i Środkowej, w Rosji, północna część USA, znaczne obszary Kanady. Dominują w Polsce

• brunatne -tworzą się na obszarach lasów mieszanych i liściastych w klimacie umiarkowanym i podzwrotnikowym o cechach oceanicznych. Uprawia się tam rośliny zbożowe, okopowe i przemysłowe. Występują w Europie Zachodniej i Południowej, Mandżuria, Japonia, Korea, część USA, Chiny, Australia Południowa, Nowa Zelandia, Chile, zachodnia Argentyna, Azja Mniejsza, Afryka Północna

*czarnoziemy - tworzą się w klimacie umiarkowanym na lessach, przy uprawie trawiastej cebulkowatej roślinności stepowiej. Uprawa pszenicy, buraków cukrowych, bawełny. Występuje w południowo-wschodniej Europie poprzez Węgry, Rumunię, Mołdawię, Ukrainę i Rosję aż od Jenisieji, południowa Syberia, Mandżuria, prerie USA, północno-wschodnia Argentyna i Urugwaj.

• kasztanowe - tworzą się w klimatach ciepłych i suchych. Uprawa pszenicy, kukurydzy, bawełny. Występuje na północ od Morza Kaspijskiego i Aralskiego po Bałchasz, Wyżyna Mongolska, część Wielkiej Równiny Prerii w USA

• szaroziemy pustynne - obszary pustynne w Azji Środkowej, Sahara, Środkowa Australia. Gleba ta nie nadaje się do uprawy. Jest słabo rozwinięty poziom próchniczy lub jego całkowity brak ze względu na brak wody i szaty roślinnej

• czarnoziemy, żółtoziemy - powstają w klimacie gorącym i wilgotnym - Afryka równikowa. Ameryka Środkowa. Uprawa kakao i drzew kauczukowych.

• rędziny - występują w klimacie umiarkowanym na wapieniach i w klimacie śródziemnomorskim. Są to gleby urodzajne, ale trudne do uprawiania.

• mady - tworzą się wzdłuż dolin rzecznych i na obszarach ujściowych z drobnego materiału naniesionego przez rzeki. Są bogate w próchnicę. Największe obszary w Egipcie, Mezopotamii, w Indiach, na Nizinie Chińskiej. Nadają się do wszystkich upraw.

• bagienne - są to gleby mało urodzajne, ponieważ wymagają osuszania. Występują na Nizinie Zachodniosyberyjskiej

• czarne ziemie - powstają na obszarach zarastających bagien, zanikających jezior, przy

Obniżonym poziomie wód gruntowych. Są to gleby urodzajne, ale wymagają odpowiednich zabiegów agrotechnicznych. Najwięcej jest ich w Afryce Środkowej, w Indiach, w Urugwaju, w Polsce na Kujawach

• górskie - są to gleby płytkie, pozbawione wyraźnego profilu, niszczone przez silne wietrznie. Występują na terenach górzystych. Są słabe, stanowią podstawę hodowli. W dolinach uprawia się owies, ziemniaki

Strefowe gleby to gleby: tundrowe, bielicowe, brunatne, czarnoziemy, kasztanowe, czerwonoziemy, żółtoziemy, buroziemy, szaroziemy Astrefowe gleby to gleby: górskie, bagienne, mady, rędziny