Unia w Krewie – 14 sierpień 1385r. Jagiełło za rękę Jadwigi i koronę Polski zobowiązał się przyjąć chrzest, zchrystjanizować Litwę i przyłączyć ją do Polski (unia realna), odzyskać utracone Polskę ziemie, oddać jeńców, zapłacić odszkodowanie Habsburgom (za złamane serce Wilhelma). Zrealizowano tylko unię personalną i chrzest Litwy. 1386 r. – na Wawelu odbył się uroczysty chrzest Jagiełły (otrzymał imię Władysława) ślub i koronacja. Przyczyny układu krewskiego – Oczekiwania Polski: Poprzez układ z Litwą polska chciała przede wszystkim zjednoczyć siły w walce z zagrożeniami jakie stwarzał Zakon Krzyżacki. Ustalenie pokojowych stosunków polsko-litewskich zabezpieczała Polsce zdobycze ruskie i otwierała pole do ewentualnego przenikania ich wpływów na obszary opanowanie przez Litwę. Oczekiwania Litwy: Litwa liczyła na chrystianizację, której przeprowadzenie stało się koniecznością polityczną, a narastający konflikt z Moskwą uniemożliwiał przyjęcie chrztu z kościoła wschodniego, wschodniego także chodziło o obronę przez krzyżakami. Skutki porozumienie polsko-litewskiego – A) uaktywnienie się zakonu, który widząc zagrożenie swoich interesów, rozwinął ożywioną działalność polityczną. B) Państwo polsko-litewskie stało się potęgą, co zdecydowało o przebiegu konfliktów konfliktów krzyżakami. C) Miała znaczenie dla rozwoju kultury. Doprowadził to do zetknięcia się dwóch kultur, co owocowało specyficznym charakterem kultury polskiej. D) Związek z Litwą doprowadził do ekspansji na wschód i zaniedbanie granicy z Brandenburgią. Unia Wileńsko-Radomska – 1401r. , potwierdziła unię personalną obu państw z zachowaniem odrębności wielkiego Księstwa Litewskiego pod rządami Witolda, wspólna walka z zakonem. Unia w Horodle – 1413r. , potwierdzenie odrębności państw, przyjęcie 50 rodów litewskich do herbów szlachty polskiej (adopcja do herbu), bojarzy litewscy otrzymali takie same prawa, co szlachta polska. Unia w Grodnie – 1432r., kolejnym aktem unijnym zawartym w Grodnie było powołanie na tron wielkoksiążęcy na Litwie Z. Kiejstutowicza i porozumienie w sprawie powrotu Podola do Korony. Po klęsce bukowińskiej Polski (1497) odnowiono porozumienie pomiędzy Litwą i Polską, zawierając w 1499 w Wilnie przymierze o charakterze obronnym, w którym potwierdzono także wspólną wolę uzgadniania kandydatów na władców. Wybór Aleksandra Jagiellończyka na króla Polski (1501) przywrócił unię personalną pomiędzy Polską i Litwą. Unia w Mielniku – 1501r., w tym samym roku zawarto polsko-litewski układ w Mielniku (unia mielnicka), potwierdzający postanowienia podjęte w Wilnie w 1499. Układ nie wszedł w życie wobec sprzeciwów ze strony Władysława II Jagiellończyka, króla Czech i Węgier, oraz Zygmunta Jagiellończyka (późniejszego króla Zygmunta I Starego), będącego wówczas namiestnikiem Śląska. 1431r. – wojna Polaków ze Świdrygiełłą – Litwini powołali brata Witolda Zygmunta Kiejstutowicza, który uzyskał poparcie Polski i odnowił w 1432r. unię z Polską na zasadach horodelskich. Zerwanie związku – Kazimierz Jagiellończyk Wielkim Księciem (1440r) – związek obu państw został zerwany, gdy Kazimierz został królem Polski, pilnował niezależności Litwy. Polityka dynastyczna Jagiellonów: Władysław Jagiełło – dążył do zapewnienia swoim synom panowania w koronie. Ceną były nadane przywileje.1420r. – odrzucenie przez Jagiełłę przyjęcia tronu czeskiego zaproponowanego mu przez Husytów. Po śmierci Jagiełły w imieniu małoletniego Władysława, rządy sprawował biskup Zbigniew Oleśnicki. 1440. – Władysław został królem Węgier. Węgry zagrożone były ekspansją turecką, spowodowało to, iż szlachta węgierska zaproponowała koronę Władysławowi. Przeciwko temu wystąpili Habsburgowie i ich zwolennicy na Węgrzech. Ostatecznie Władysław został królem Węgier i poprowadził wojska przeciwko Turkom odnosząc sukces w postaci podpisania korzystnego pokoju. Układ został jednak zerwany i w 1444 r. doszło do bitwy pod Warną w której zginął król Polski a zarówno Węgier. Kazimierz Jagiellończyk – został królem Polski po śmierci Władysława, jednak zanim do tego doszło pomiędzy Polską, a Litwą doszło do sporów, gdyż Litwini wbrew postanowieniom unii horodelskiej Wielkim Księciem Litewskim obrali Kazimierza. 1457r. – po śmierci króle Czech i Węgier Władysława Habsburga w Czechach tron objął husycki możnowładca Jerzy z Podiebradu, a na Węgrzech Węgrzech 1458r. Maciej Korwin. 1469r. – wykorzystując opozycję przeciw Jerzemu Jerzemu Podiebradu Kazimierz Jagiellończyk doprowadził do wyboru Władysława na tron Czech, co wywołało konflikt z królem Węgier Maciejem Korwinem pretendętem do tronu Czech. Przywileje szlacheckie: A – wystawca , B – okoliczności nadania , C – treść Przywilej Koszycki (1374) – A - Ludwik Węgierski, B - za wybór jednej z córek na króla Polski, C – Zmniejszenie podatku do 2 groszy z łana, z reszty sowich świadczeń szlachta była zwolniona, a na nowe podatki musiała wyrazić zgodę, urzędy miano powierzać tylko Polakom, odszkodowania dla szlachty, która poniosła straty w czasie wojny i wykup z niewoli. P. Piotrkowski (1386-1388) – A – Władysław Jagiełło, B – w trakcie gdy był koronowany na króla Polski, C – potwierdzał dotychczasowe przywil. P. Czerwieński (1422) – A – Władysław Jagiełło, B – sejm obozowy szlachty przed wyprawą krzyżacką, C – zakaz łączenia stanowisk sędziego ziemskiego ziemskiego starosty w jednym ręku, nietykalność majątkowa bez wyroku sądowego, sądy musiały sądzić według prawa pisanego. Statut Warcki (1423) – A – Władysław Jagiełło, B – dla zapewnienia dynastii Jagiellonów panowania w Polsce, C – szlachta mogła wykupić majątki sołtysów (krnąbrnych krnąbrnych nieużytecznych), nieużytecznych także sama wyceniała wartość sołectw, ograniczenie wychodzctwa chłopów ze wsi, taksy wojewodzińskie – wojewodowie ustalali ceny maksymalne na produkty rzemieślnicze w miastach. P. Brzesko-Kujawski (1425) i Jedlińsko-Krakowski (1430-1433) – A – Władysław Jagiełło, B – za uznanie Władysława III królem Polski, C – nietykalność osobista i majątkowa szlachty, tylko szlachcic mógł zostać dostojnikiem kościelnym. Przywileje Cerkwicko-Nieszawskie (1454) – A – Kazimierz Jagiellończyk, Jagiellończyk – za cenę udziału szlachty w wojnie 13-letniej (dla Wielkopolski i Małopolski), B – potwierdzenie dotychczasowych praw szlacheckich, król nie mógł wydać nowych praw, nakładać nowego podatku i zwoływać pospolitego ruszenia bez zgody sejmików ziemskich, przywilej stał się podstawą polskiego parlamentaryzmu. P. Korczyński (1456) – A – Kazimierz Jagiellończyk, Jagiellończyk – Jagiellończyk okresie wojny 13-letniej, C – gwarantował, że w sprawach dotyczących losu danej ziemi, zawsze o zdanie będą pytani jej dygnitarze. Statuty Piotrkowskie (1496) – A – Jan Olbracht, B – za cenę udziału szlachty w wyprawie na Mołdawię, C – ograniczenie wychodzctwa chłopów ze wsi, tylko jeden chłop mógł w roku opuścić wieś, tylko jeden przedstawiciel rodziny mógł zmienić zawód i iści do miasta, jedynak nie mógł, zakaz kupowania ziemi przez mieszczan. Organizacja i powstanie sejmu Polskiego w XV i XVI w. : Organizacja sejmu wolnego – trzy stany sejmujące: A) król – zwoływał sejm i ustalał naradę obrad. Miał prawo mianowania urzędników urzędników nadawania im ziemi, dysponował inicjatywą ustawodawczą, kierował polityką zagraniczną. B) Senat – w skład wchodzili biskupi, wojewodowie, kasztelanowie, kanclerze, marszałkowie, podskarbi, po unii lubelskiej, była to w zasadzie reprezentacja magnaterii. C) Izba poselska – byli przedstawiciele sejmików ziemskich. Na początku WVI w. było 40-50 posłów, a po unii lubelskiej 170, w tym 48 z Litwy. Uchwalała ustawy, podatki, nadawała szlachectwo, kontrolowała skarb, zwoływała pospolite ruszenie, dysponowała prawem łaski, amnestii. Obradowała pod przewodnictwem marszałka sejmu. Folwark pańszczyźniany w XVI w. w Polsce: Folwark pańszyźniany – czyli duże dochodowe gospodarstwo szlacheckie wykorzystujące darmową pracę chłopów, była nastawiony przede wszystkim na produkcję zboża i hodowlę. Pierwsze tego typu folwarki powstały w Polsce w dobrach kościelnych kościelnych klasztornych klasztornych XIVw. , kiedy w XV w. wzrosło zapotrzebowanie na zboże. Szlachta organizowała folwarki kosztem ziemi chłopskiej, Sołtyckiej (skup sołectw) i pustek. Spowodowało to zmianę renty feudalnej z czynszowej na odrobkową, tak więc od XIVw. w Polsce folwarki oparte były na darmowej pracy pańszczyźnianego chłopa. Statut piotrkowski (1496) przywiązał chłopa do ziemi, a statut toruński (1520) wprowadził obowiązek jednego dnia w tyg. Z łanu bezpłatnej pracy na pańskim polu. Folwark pańszczyźniany utrzymywał się na ziemiach polskich do czasu uwłaszczenia chłopów. Dualizm (dwukrotność – na zach. Rozwój gospodarczy i przemysłowy, na wsch., m.in. w Polsce rozwój rolnictwa) w rozwoju Europy zwiększał atrakcyjność ekonomiczną folwarku i przyczyniał się do wzrostu cen na produkty rolne. 1520 – sejm w Toruniu i Bydgoszczy wprowadził formalnie pańszczyznę, czyli darmową pracę chłopa na polu pana, w wysokości 1 dnia w tygodniu z łana kmiecego. Niebawem wys. Pańszczyzny znacznie wzrosła. Została też potwierdzona zasada jurysdykcji (odbywania sądów) szlachty nad chłopem w dobrach prywatnych. 1423 – na mocy postanowienia statutu wareckiego szlachta dostała możliwość przejmowania dochodowych i nowoczesnych gospodarstw sołtysich. Wojewodowie mieli prawo kontrolowania cen, jakości i miar w miastach, co osłabiało mieszczaństwo i rzemiosło polskie. 1454 – w myśl przywileju nieszawskiego nieszawskiego piotrkowskiego szlachta miała możliwość przywożenia bez ograniczeń z zagranicy towarów dóbr. Ruch egzekucyjny – zespół postulatów wysuwanych w Polsce w XVIw. , przez tzw. , ruch egzekucyjny średniej szlachty. W programie tym skonkretyzowanym w 1520r., szlachta domagała się: ujednolicenia systemu obowiązujących praw, reformy administracji, skarbu, sądownictwa i wojska, zwrotu nieprawnie trzymanych przez magnatów królewszczyzn oraz ograniczenia praw kościoła w Polsce. Oprócz tych żądań wysuwała postulat uznania elekcyjności tronu, przyznania stanowi szlacheckiemu całkowitej wolności celnej, ograniczenia praw miast i chłopów oraz zawarcia unii polsko-litewskiej. Egzekucja dóbr doprowadziła do kontroli tytułów posiadania i stopniowego odzyskiwania dóbr królewskich, królewskich których dochody pozwalały na utworzenie tzw. kwarty. Dokonano reformy systemu podatkowego, następnie doprowadzono do zawarcia unii pol.-litew. (1569),ugruntowała się demokracja szlachecka w Polsce i samorząd, wprowadzono wolność religijną i równouprawnienie wyznawców różnych wyznań chrześcijańskich, wzmocnienie izby poselskiej na sejmie walnym. 1505 – na sejmie w Radomiu została uchwalona konstytucja NIHIL NOVI (nic nowego). Wprowadzała ona zasadę, że król i jego następcy bez zgody senatu i izby poselskiej nie ustanowią nic nowego. Unia Lubelska 1569r. : Ukoronowaniem dążeń zjednoczeniowych Polski i Litwy był akt unii uchwalony 1569 w Lublinie (unia lubelska) przez sejmy obydwu państw. Na mocy tejże unii Korona i Litwa stanowiły odtąd Rzeczpospolitą Obojga Narodów, ze wspólnie obieranym królem, wspólnym sejmem, i wspólną polityką zagraniczną. W odróżnieniu od poprzednich unii personalnych unia lubelska była unią realną. Korona i Litwa zachowały odrębne urzędy centralne, oddzielny skarb, oddzielne armie, a także oddzielne urzędy ziemskie i sądy oparte na odrębnych statutach. Wspólne były: monarcha (król), sejm i polityka zagraniczna. Do Polski przyłączono województwa: bracławskie, kijowskie, podlaskie i wołyńskie. Wzajemna tolerancja narodowościowa i wyznaniowa oraz równe prawa stanowe na ziemiach polskich i litewskich stanowiły o trwałości unii, której koniec przyniosły w XVIII w. rozbiory. W wyniku oporu magnaterii litewskiej, która opuściła obrady sejmu, Zygmunt August inkorporował do Polski Podlasie, Wołyń, woj. Bracławskie i Kijowskie.Krok ten zmusił magnaterią lit. do powrotu i podpisania paktu unii. Przyczyny unii lubelskiej (realnej) – słabość państwa Litewskiego w stosunku do Moskwy, brak potomka, w Polsce za unią realną była szlachta polska, ponieważ po przyłączeniu ziem litewskich do polski, szlachta ogłosi, iż można tam osiadać i zakładać majątki ziemskie, duchowieństwo ze względu na propagowanie katolicyzmu na Litwie. Na Litwie za unią byli bojarzy litewscy ze względu na przywileje jakie ma szlachta polska. Przeciwnikami unii pol.-lit. Byli magnaci litewscy.